17. JeĹ›li umysĹ‚ ludzki jest tworem ewolucji, to czy moĹĽna wierzyÄ‡, ĹĽe poprawnie ujmuje on rzeczywistoĹ›Ä‡ (2009).pdf

PRZEGLĄD PRASY KREACJONISTYCZNEJ

JEŚLI UMYSŁ LUDZKI JEST TWOREM EWOLUCJI, TO CZY

MOśNA WIERZYĆ, śE POPRAWNIE UJMUJE ON RZECZYWISTOŚĆ?

to czy moŜna wierzyć, Ŝe poprawnie

ujmuje on rzeczywistość?

Kto moŜe być bardziej pewny prawdziwości

teorii niŜ jej twórca? A jednak Darwin, ojciec

współczesnego ewolucjonizmu, Ŝywił spore

wątpliwości co do prawdziwości swojego wyja

śnienia, skąd się wzięło olbrzymie bogactwo

Ŝycia na Ziemi. Jego teoria bowiem ma pewną

niewygodną filozoficzną implikację i Darwin ją

spostrzegł. Oto, jak wyraził swoje zastrzeŜenia

wobec czysto naturalistycznego procesu ewo

lucji:

"Jeśli chodzi o mnie, to zawsze pojawiają się

straszne wątpliwości, czy moŜna zaufać prze

konaniom ludzkiego umysłu, który przecieŜ

rozwinął się z umysłu niŜszych zwierząt. Czy

przekonania te mają jakąkolwiek wartość?

Jeśli w umyśle małpy występują jakieś przeko

nania, to czy ktokolwiek moŜe im zaufać?" [1]

Wielu myślicieli wzmacniało i rozszerzało

tego typu wątpliwości, wskazując, Ŝe światopo

gląd naturalistyczny (według którego przyroda

to jedyna rzeczywistość) jest epistemologicznie

niespójny, sam się obala. [2] W dodatku coraz

więcej teistów przestaje wierzyć w naturalizm,

zwłaszcza w ewolucyjny naturalizm, poniewaŜ

nie gwarantuje on, Ŝe ludzie dochodzą do wiary

godnych, prawdziwych przekonań na temat rzeczy

wistości. [3] Przeciwko temu, Ŝe ewolucyjny natura

lizm moŜe wyjaśnić umysłowe zdolności człowieka

do odkrywania prawdy, wytoczyć moŜna dwa pod

stawowe zarzuty.

1. Ewolucja promuje przetrwanie gatunku, a

nie prawdziwe przekonania.

Mówi się, Ŝe ewolucja poprzez dobór natural

ny w ciągu miliardów lat wyprodukowała intelektu

alne i zmysłowe zdolności poznawcze człowieka.

Ale procesy ewolucyjne uwzględniają jedynie prze

trwanie i reprodukcję. Innymi słowy, ewolucja jedy

nie zwiększa przystosowanie konkretnego organi

zmu do środowiska popierając tym samym dalsze

istnienie gatunku. Dla tego procesu nieistotne są

przekonania osobników gatunku na temat środowi

ska.

owały wszak pod presją konieczności dokonywania

odkryć naukowych, chodziło tylko o to, aby być

dostatecznie sprytnym, Ŝeby przeŜyć i pozostawić

po sobie potomstwo". [4]

MoŜemy nie zgadzać się z poglądem, Ŝe

wierzenia religijne nie odzwierciedlają prawdziwie

rzeczywistości i Ŝe jedynie słuŜą do pogłębienia

więzi międzyludzkich, ale trudno nie zgodzić się z

ogólną opinią, Ŝe dla przeŜycia i pozostawienia

potomstwa waŜnych jest wiele czynników, nieko

Głośny ateista Richard Dawkins poszedł

jeszcze dalej, argumentując, Ŝe wiara w Boga jest

urojeniem umysłowym, wywołanym przez wadliwie

funkcjonujący proces ewolucji ludzkiego mózgu.

Odrzuca on wszelkie przekonania religijne jako

rezultat szkodliwego "wirusa umysłu".

Ale przypisywanie fałszywych (z perspektywy

naturalistycznej) przekonań religijnych człowieka

procesowi ewolucyjnemu tylko powiększa podej

rzenia, jakie Ŝywił juŜ Darwin. Jeśli ewolucja jest

odpowiedzialna za powszechnie przez rodzaj ludz

ki Ŝywione przekonania religijne, które z naturali

stycznego punktu widzenia są jawnie fałszywe (a

nawet według Dawkinsa szkodliwe), to moŜna z

tego wyciągnąć wniosek, Ŝe fałszywe przekonania

na temat rzeczywistości mogą równie dobrze

wspierać przeŜycie człowieka, jak przekonania

prawdziwe. Tylko Ŝe jak wtedy ewolucjoniści mogą

ufać, Ŝe ich własne przekonania są wiarygodne i

prawdziwe? Skoro ewolucja nie gwarantuje praw

dziwości przekonań ludzkiego umysłu, to skąd

wiadomo, Ŝe sam ewolucyjny naturalizm jest praw

dziwy?

niecznie prawdziwość przekonań. Nawet fałszywe

przekonania, jeśli tylko zwiększają wartość przeŜy

cia lub szansę wydania potomstwa, mają walor w

ewolucji.

Naturalizm ewolucyjny nieuchronnie podwa

Ŝa zaufanie, jakim obdarzamy nasze własne, trak

towane jako prawdziwe, przekonania. Oto, jak tę

sprawę przedstawia chrześcijański filozof Alvin

Plantinga: "Ewolucjonizm i naturalizm są nie tylko

niedobraną parą, ale zawzięcie ze sobą walczą.

Nie moŜna racjonalnie akceptować jednocześnie

ewolucjonizmu i naturalizmu [...]. Naturalizm czy

ewolucyjny naturalizm wydaje się prowadzić do

głębokiego i powszechnego sceptycyzmu. Prowa

dzi do wniosku, Ŝe nasze zdolności poznawcze

tworzące przekonania pamięć, postrzeganie

zmysłowe, logiczne rozumowania itd. nie są wia

rygodne i nie moŜna ufać, Ŝe produkują więcej

prawdziwych niŜ fałszywych przekonań." [5]

2. Fałszywe przekonania ilustrują epistemo

logiczną niewiarygodność ewolucyjnego naturali

zmu.

Chrześcijańska teistyczna alternatywa

Chrześcijański teistyczny światopogląd głosi,

Ŝe doskonale racjonalna istota, Bóg, jest podstawą

i źródłem rozumu. A tym samym logika, matematy

ka, wiedza i prawda wypływają z nadrzędnego

inteligentnego boskiego umysłu i charakteryzują

stworzony przezeń Wszechświat. A poniewaŜ Bóg

uczynił ludzkie istoty na swój obraz, z racjonalnymi

zdolnościami i organami zmysłowymi, które gene

ralnie poprawnie funkcjonują, to ludzie są zdolni

odkrywać rozumny i empiryczny porządek świata.

Obiektywne istnienie Boga jest fundamentem au

tentycznej wiedzy człowieka na temat świata.

Marta Cuberbiller

[1] Charles Darwin do W. Grahama, 3 lipca 1881, w:

Francis Darwin (ed.), "The Life and Letters of Charles

Darwin" 1897 (przedruk: Elibron, Boston 2005), vol. 1, s.

285.

[2] Clive Staples Lewis, "Cudy. Wprowadzenie

ogólne", Instytut Wydawniczy "PAX", Warszawa 1958,

rozdział 3; Richard Taylor, "Metaphysics", 4th ed. Prentice

Hall, Englewood Cliffs, NJ 1992, s. 110112; Victor Reppert,

"C.S. Lewis's Dangerous Idea: A Philosophical Defense of

Lewis's Argument from Reason", InterVarsity, Downers

Grove, IL 2003.

[3] Patrz Alvin Plantinga, "Warrant and Proper Func

tion", Oxford University Press, New York 1993, rozdziały 11

12.

Niektórzy wprawdzie sądzą, Ŝe posiadanie

prawdziwych przekonań zwiększa szansę na prze

Ŝycie, ale wątpliwe jest, by była to bezwyjątkowa

reguła. W niektórych przypadkach wiarygodne

prawdziwe przekonania mogą przyczyniać się do

przetrwania, ale w innych prawdziwość przekonań

moŜe być bez znaczenia. ZauwaŜył to znakomity

uczony Francis Crick, gdy przyszło mu wyjaśniać

pochodzenie wierzeń religijnych, które uwaŜa za

fałszywe. Crick jest zdania, Ŝe nasze mózgi rozwi

jały się głównie w okresie, gdy ludzie trudnili się

polowaniem i zbieractwem. Aby przeŜyć, ludzie

musieli współpracować w małych grupach i odnosić

się z wrogością do sąsiednich, konkurencyjnych

plemion. I tak konkluduje: "W takich warunkach

wspólne wierzenia wzmacniają więź między człon

kami jednego plemienia. Jest więcej niŜ prawdopo

dobne, Ŝe w wyniku ewolucji nasze mózgi mają

wbudowaną potrzebę takich wierzeń. Nie ewolu

Cytowaliśmy wyŜej poglądy Cricka na temat

roli wierzeń religijnych. Wielu innych naturalistycz

nych uczonych oraz filozofów kontynuowało wątpli

wości Darwina w podobny do Cricka sposób. Ich

zdaniem bodziec religijny powstał w rezultacie

procesów ewolucyjnych. Innymi słowy, wiara w

Boga, w obiektywną moralność i Ŝycie pozagrobo

we to utworzone przez ewolucję przekonania, które

w odległej przeszłości pomagały ludziom przeŜyć.

Świetny uczony i popularyzator nauki Lawrence

Krauss tak o tym pisze: "Nie da się obalić religijne

go przekonania, Ŝe Wszechświat jest dziełem

wszechmocnej istoty. Ten rodzaj opierania się na

wierze sam musi mieć podstawę ewolucyjną. Mó

wiło się i mówi o "genie boga": idei, która niegdyś

dostarczała przewagi w walce o przeŜycie tym,

którzy wierzyli w ukrytą ojcowską kontrolę, nadają

cą porządek, cel i znaczenie Wszechświatowi, z

jakim mamy do czynienia". [6]

[4] Francis Crick, "Zdumiewająca hipoteza, czyli

nauka w poszukiwaniu duszy", Na ŚcieŜkach Nauki, Pró

szyński i Ska, Warszawa 1997, s. 346.

[5] Alvin Plantinga, "Evolution vs. Naturalism: Why

They are Like Oil and Water", Books & Culture July/August

2008, http://www.christianitytoday.com/

bc/2008/004/11.37.html.

[6] Lawrence M. Krauss, "Science and Religion

Share Fascination in Things Unseen", New York Times

2005, November 8, http://genesis1.asu.edu/

~krauss/08essay.html. (Kenneth Richard Samples,

"Darwin's Doubt: Can Naturalistically Evolved Human Minds

Be Trusted to Yield True Beliefs About Reality?", New

Reasons To Believe 2009, vol. 1, no. 1, s. 35.)

POD PR ĄD” nr 3/56/marzec 2009

J eśli umysł ludzki jest tworem ewolucji,

„ „„ „ i d ź POD PR ĄD”

POD PR ĄD”

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: