Zwolnienie z kosztów sądowych, umarzanie, rozkładanie na raty i odraczanie terminu zapłaty należności sądowych.rtf

Zwolnienie z kosztów sądowych, umarzanie, rozkładanie na raty i odraczanie terminu zapłaty należności sądowych

·         Kategorie spraw zwolnionych z opłat sądowych na mocy ustawy

·         Zwolnienie z kosztów sądowych

·         Umarzanie, rozkładanie na raty i odraczanie terminu zapłaty należności sądowych

·         Podstawa prawna:

Kategorie spraw zwolnionych z opłat sądowych na mocy ustawy

Każdy, kto chce złożyć wniosek lub pozew do sądu musi się liczyć z poniesieniem kosztów finansowych. Warto jednak wiedzieć, że niektóre sprawy są zwolnione z opłat na mocy ustawy

Do nich należą między innymi sprawy:

dotyczące uznania dziecka, ale tylko wtedy gdy ojciec dziecka dobrowolnie pragnie przed sądem złożyć oświadczenie o uznaniu dziecka;

dotyczące ustalenie ojcostwa i macierzyństwa, ale tylko dla osoby która składa pozew w tej sprawie;

o nadanie dziecku nazwiska;

o przysposobienie dziecka;

o odebranie małoletniego dziecka jego rodzicom lub opiekunom;

o alimenty ale z kosztów zwolniona jest tylko osoba, która wnosi o alimenty lub która została pozwana w sprawie o obniżenie alimentów;

dotyczące uznania testamentu ustnego – przesłuchania osoby która była świadkiem testamentu ustnego;

o otwarcie i ogłoszenie testamentu;

o odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt.

dotyczące skargi na orzeczenie referendarza sądowego o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych oraz złożenia zażalenie na postanowienie sądu odmawiające zwolnienia lub cofające zwolnienie od kosztów sądowych;

dotyczące zażalenia na postanowienie sądu o wysokości opłaty albo wysokości wydatków.

składane przez osoby nieletnie w postępowaniu w sprawach nieletnich;

składane przez pracownika do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych;

składane przez osobę ubezpieczona do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych;

w sprawach związanych z ochroną zdrowia psychicznego; (art. 95 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych)

Uwaga:

W sprawach przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych zwolnione z opłat są jedynie osoby składające pozew, ale tylko jeżeli wysokość roszczeń nie przekracza 50.000 zł. Natomiast osoby te zobowiązane są do uiszczenia opłaty podstawowej (30 zł) przy wnoszeniu odwołań.

Zdarzają się też sprawy, w których strona wszczynająca sprawę nie wnosi opłat, bo z mocy prawa obarczona jest nimi strona przeciwna. Do takich należy sądowe przekształcanie własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego w odrębną własność lokalu, w sytuacji gdy spółdzielnia nie zrobiła tego sama.

W pozostałych sprawach, jeśli znajdujemy się w trudnej sytuacji finansowej możemy się starać o:

·         zwolnienie z kosztów sądowych w całości lub części,

·         rozłożenie kosztów sądowych na raty,

·         odroczenie terminu zapłaty lub

·         umorzenie zasądzonych kosztów.

Składając swoją prośbę do sądu należy wykazać, że ze względu na bardzo trudną sytuację finansową swoją i rodziny nie jesteśmy w stanie pokryć kosztów sądowych w nakazanym czasie i w określonej przez sąd wysokości. W swoim wniosku należy podkreślić, że konieczność poniesienia kosztów sądowych wpłynęłoby na znaczne pogorszenie naszej sytuacji życiowej.

Zwolnienie z kosztów sądowych

Wniosek do sądu o zwolnienie z kosztów sądowych można złożyć na piśmie lub do protokołu w tym sądzie, w którym dana sprawa ma się odbywać lub w którym już się toczy. Może to być samodzielny wniosek lub może on stanowić część wnoszonego pisma procesowego (pozwu, wniosku, odpowiedzi na pozew, itd.).

Jeśli osoba, mieszka poza rejonem sądu, w którym toczy się sprawa, swój wniosek może złożyć w najbliższym sądzie rejonowym. Sąd ten ma obowiązek przekazania złożonego wniosku o zwolnienie z kosztów właściwemu sądowi (art. 105 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Do swojej prośby o zwolnienie z kosztów sądowych należy dołączyć oświadczenie, w którym muszą się znaleźć szczegółowe informacje na temat sytuacji rodzinnej, majątkowej, osiąganych dochodach i źródłach utrzymania. Oświadczenie to musi być sporządzone na specjalnym formularzu sądowym. (art. 102 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, §3 Rozporządzenia /…/). W praktyce sąd bada bardziej płynność finansową (wskazane jest podawanie koniecznych wydatków), niż wartość poszczególnych elementów mienia.

Wzór takiego oświadczenia można pobrać nieodpłatnie: w sądach oraz na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości www.ms.gov.pl

Uwaga:

Jeśli do wniosku nie zostanie dołączony formularz - oświadczenie o stanie majątkowym, wówczas sąd prześle pismo wzywające do uzupełnienia braków formalnych. Jeśli w terminie jednego tygodnia nie zostanie przesłany do sądu wypełniony formularz i w ten sposób nie zostaną uzupełnione braki formalne, wówczas wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych zostanie zwrócony. (art. 130 Kodeksu Postępowania Cywilnego).

Uwaga:

Zwolnienie od kosztów sądowych nie dotyczy tylko osób fizycznych, ale także innych podmiotów np. przedsiębiorców.

Inna jest sytuacja osoby, która przed sądem jest reprezentowana przez pełnomocnika – adwokata. Jeśli adwokat do wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych nie dołączy oświadczenia o stanie majątkowym, wówczas taki wniosek zostanie przez sąd zwrócony bez wezwania do uzupełnienia braków formalnych (art. 102 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Postanowienie sądu o zwolnieniu z kosztów sądowych oznacza, że osoba zwolniona nie uiszcza opłat sądowych i nie ponosi innych wydatków sądowych. Opłaty te tymczasowo ponosi Skarb Państwa. Osoba zwolniona z kosztów sądowych jest jedynie zobowiązana do wpłacenia tzw. opłaty podstawowej w wysokości 30 zł. Opłatę tę należy wpłacić po otrzymaniu postanowienia sądu o zwolnieniu z kosztów. Nie jest to jednak opłata jednorazowa. Opłacie podstawowej podlega także wniesienie apelacji, zażalenia.

Uwaga:

Zwolnienie z kosztów sądowych nie obejmuje zwolnienia z kosztów procesu strony przeciwnej. Oznacza to, że jeśli osoba zwolniona z kosztów sądowych przegra sprawę to strona przeciwna może żądać od niej pokrycia poniesionych przez siebie kosztów procesu. (art. 108 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Cofnięcie wniosku o zwolnienie z kosztów

Jeśli podczas toczącej się sprawy sąd uzyska informacje, iż sytuacja majątkowa osoby zwolnionej z ponoszenia kosztów sądowych jest inna niż podana w oświadczeniu majątkowym wówczas może nakazać sprawdzenie faktycznej sytuacji. Jeśli potwierdzą się wątpliwości, co do stanu majątkowego osoby zwolnionej z kosztów wówczas postanowienie dotyczące zwolnienia z kosztów zostanie cofnięte. W takiej sytuacji osoba jest zobowiązana uregulować wszystkie należne opłaty (art. 109, art. 110 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Uwaga:

Kara za świadome podanie nieprawdziwych informacji o swoim stanie majątkowym wynosi 1000zł (art. 111 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Odmowa zwolnienia z kosztów sądowych

Jeśli sąd nie zgodzi się na zwolnienie z kosztów sądowych i wyda w tej sprawie stosowne postanowienie to na takie postanowienie można złożyć zażalenie. Termin złożenia zażalenie musi być określony w postanowieniu.
Po uzyskaniu postanowienia odmawiającego zwolnienia z kosztów sądowych ponowny wniosek można składać jedynie wtedy gdy zostaną przedstawione nowe okoliczności, które nie występowały lub nie były podawane w pierwszym wniosku np. utrata pracy, choroba (art. 107 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Umarzanie, rozkładanie na raty i odraczanie terminu zapłaty należności sądowych

Jeśli osoba nie jest w stanie natychmiastowo zapłacić kosztów sądowych, ponieważ byłoby to związane z niewspółmiernymi trudnościami lub groziłoby ciężkimi skutkami, może zwrócić się z wnioskiem do prezesa sądu o odroczenie terminu spłaty, rozłożenie na raty lub umorzenie (art. 119, art. 120 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). W składanym wniosku należy dokładnie opisać sytuację swoją i swojej rodziny, tak aby z opisu wyraźnie wynikało, iż natychmiastowe opłacenie kosztów byłoby możliwe jedynie wtedy gdyby rodzina zrezygnowała z wydatków związanych z zaspokojeniem podstawowych potrzeb życiowych lub jeśli miałaby natychmiast uregulować należności to spowodowałoby to drastyczne konsekwencje. Każdy przedstawiany argument powinien być potwierdzony odpowiednim dokumentem, zaświadczeniem.

We wniosku należy wyraźnie zaznaczyć, o co prosimy:

1. czy o odroczenie terminu spłaty należności, przy czym należy pamiętać, że odroczenie spłaty może być maksymalnie na okres dwóch lat, jedynie w bardzo wyjątkowych sytuacjach sąd może się zgodzić aby zapłata kosztów sądowych została uregulowana po trzech latach;

2. czy o rozłożenie na raty - ponieważ ustawa nie określa ilości rat ani ich wysokości warto we wniosku samemu zaproponować wysokość i ilość rat.

Uwaga:

·         Nie można ubiegać się o rozłożenie jej na raty jeśli suma do zapłaty jest niższa niż trzykrotna wys. opłaty podstawowej czyli 90 zł.

·         Nie zapłacenie którejkolwiek raty w terminie spowoduje, że sąd każe zapłacić natychmiast pozostałą należność.

3. czy też o umorzenie zasądzonych kwot,

Składając wniosek o umorzenie należności należy do niego dołączyć oświadczenie o stanie majątkowym.

Umorzenie części lub całości należności może nastąpić gdy:

·         osoba ze względu na swoją sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów nie jest w stanie ich uiścić, lub

·         ściągnięcie należności pociągnęłoby zbyt ciężkie skutki dla osoby lub jej rodziny, lub

·         egzekucja ich byłaby bezskuteczna i ponowne jej wszczęcie w czasie późniejszym byłoby bezcelowe, lub

·         wszczęcie egzekucji okazało się niemożliwe albo byłoby bezcelowe bo że suma uzyskana z egzekucji nie pokryłaby kosztów egzekucyjnych.

Podstawa prawna:

Ustawa o kosztach sądowych w postępowaniu cywilnym (Dz. U. z 2005 r., Nr 167, poz. 1398, z późn. zm., tekst jednolity http://www.lex.com.pl/bap/aplikacja/Dz.U.2005.167.1398.html)

Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r., Nr 43, poz. 296, z późn. zm., tekst jednolity http://www.lex.com.pl/kodeksy/?akt=64.43.296.htm)

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wzoru oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby fizycznej ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym (Dz. U. z 2006 r., Nr 27, poz. 200).