1.Procentowa zawartość i rozmieszczenie wody w organizmie WODA STANOWI PONAD POŁ MASY CIAŁA ORGANIZMU U kobiet na wodę przypada przeciętnie 52-55%, a u mężczyzn 63-65% masy ciałaZm w zawart wody w masie ciała zależą od stopnia rozwoju tkanki tłuszczowej. Całkowita objętość wody zależy bardziej od masy tkanek o małej zawartości tłuszczu niż od wagi ciała. U osób otyłych jest ona procentowo znacznie mniejsza niż u chudych. Wartości te różnią się zatem znacznie zarówno u poszczególnych osób, jak i u różnych gatunków zwierząt, w zależności od nagromadzenia lub braku tk tłuszcz. Przec zawartość wody w różnych tkankach przedstawia procentowo następujące zestawienie: Mięsień 75, Skóra 70, Tkanki łączne 60, Tkanka tłuszczowa 20, Tkanka kostna (bez szpiku) 25-30, Szkliwo zębów 0.2 ,Zębina zębów 20, Osocze 90, Krwinki 65, Nerka 80, Wątroba 70. Woda w organizmie występuje w trzech przestrzeniach: wewnątrzkom zewnątrzkomórkowej, międzykomórkowej. Płyn w przestrzeni wewnątrzkomórkowej stanowi ponad poł wody znajdującej się w organizmie, co odpow 30-40% masy ciała. Pozostałe 23% przypada na wodę wchodz w skł pł przestrz zewnątrzkomórkowej
2.ROZMIESZCZENIE ELEKTROLITÓW W PRZESTRZ. ŚRÓD I POZAKOM. Płyn w przestrzeni zewnątrzkomórkowej to: osocze krwi, płyn tkankowy i chłonka. Płyn w przestrzeni międzykomórkowej obejmuje: płyn mózgowo-rdzeniowy, płyn w komorach oka, płyn w jamach ciała (opłucnej, osierdziu, otrzewnej), płyn w torebkach stawowych i soki trawienne znajdujące się w przewodzie pokarmowym (ślina, sok żołądkowy, sok trzustkowy, żółć i sok jelitowy). Na ogół płyn wewnątrzkomórkowy posiada wysokie stężenie potasu (K+) i niskie stężenie sodu (Na+), natomiast płyny pozakomórkowe zawierają stosunkowo duże ilości sodu i małe ilości potasu. Stosunek objętości płynu w przestrzeni wewnątrzkomórkowej do objętości płynu w przestrzeni zewnątrzkomórkowej i przestrzeni międzykomórkowej podlega zmianom w zależności od ilości wypijanej wody i od ilości soli mineralnych wprowadzanych do organizmu wraz z pokarmami oraz od utraty wody przez organizm. Ze względów praktycznych płyn w przestrzeni zewnątrzkomórkowej i międzykomórkowej określa się łącznie jako płyn zewnątrzkomórkowy. Po wypiciu płynu hipotonicznego zwiększa się objętość płynu zewnątrzkomórkowego i wewnątrzkomórkowego. Towarzyszy temu obniżanie się ciśnienia osmotycznego obu płynów. Wypicie płynu hipertonicznego zwiększa objętość płynu zewnątrzkomórkowego, zmniejszając jednocześnie objętość płynu wewnątrzkomórkowego. Wzrasta ciśnienie osmotyczne obu płynów. Płyny izotoniczne wypijane lub wprowadzane bezpośrednio dożylnie, np. jako krew konserwowana, zwiększają tylko objętość płynu zewnątrzkomórkowego. Utrata jonów nieorganicznych w czasie długotrwałych wymiotów lub w czasie biegunki zmniejsza objętość płynu zewnątrzkomórkowego i zwiększa objętość płynu wewnątrzkomórkowego. Ciśnienie osmotyczne obu płynów obniża się.
3.REGULACJA BILANSU WODNEGO-zespół procesów fizjol. i mechanizmów fizyko- chem. kontrolujących bilans wodny (ilość wody pobieranej i wydalanej przez organizm) oraz regulujących wykorzystanie wody dla utrzymania czynności narządów, tkanek i komórek; utrzymuje w organizmie ilości wody konieczne w danych warunkach do najkorzystniejszego przebiegu przemiany materii i energii. Woda jest niezbędna do życia jako rozpuszczalnik wszelkiego rodzaju substancji w organizmie oraz środowisko procesów przemiany materii; występuje w ustroju w postaci związanej ze strukturą komórki oraz jako woda wolna, swobodnie krążąca po organizmie w płynach ustrojowych pozakomórkowych u kręgowców.
4.DYSOCJACJA ELEKTROLITYCZNA, samorzutny rozpad cząsteczek elektrolitów na jony (kationy i aniony), zachodzący w odpowiednim rozpuszczalniku, np. w wodzie, amoniaku; roztwory, w których zaszła dysocjacja elektolityczna przewodzą prąd elektr., gdyż ładunki są przenoszone przez jony wędrujące w polu elektr.; elektrolity mocne (np. NaCl) niezależnie od stężenia ulegają całkowitej dysocjacji elektrolitycznej, czyli wszystkie ich cząsteczki są zdysocjowane na jony; elektrolity słabe (np. CH3COOH) dysocjują tylko częściowo, przy czym liczba cząsteczek zdysocjowanych wzrasta wraz z rozcieńczeniem roztworu; stosunek liczby cząsteczek elektrolitu, które uległy rozpadowi na jony, do całkowitej liczby cząsteczek elektrolitu w roztworze nazywa się stopniem dysocjacji elektrolitycznej a; dla elektrolitów mocnych a = 1, dla elektrolitów słabych a < 1 i zależy od stężenia elektrolitu w roztworze; w przypadku roztworu elektrolitu słabego AB dysocjującego wg schematu AB A+ + B– ustala się stan równowagi dynamicznej, określony, zgodnie z prawem działania mas, stałą równowagi K=Qa/+/ x Qb/-//Q ab lub K=a2c/1-a, gdzie a-aktywność reagentów, alfa-st.dysocjacji, c-całkowite stężenie elektrolitu zwanego stałą dys elektrol Kst dysocjacji, c — całkowite stężenie elektrolitu. H2O_H/+/+OH/-/ KH20=H/+/+OH/-//H2O=1,8x10/-16/
5.pH wykładnik jonów wodorowych wielkość charakteryzująca odczyn roztworu; jest to ujemny dziesiętny logarytm stężenia (aktywności) jonów wodorowych c H+ wyrażon go w gramojonach na litr: pH = - lg c H+; w przypadku roztworów wodnych wartość pH mieści się w granicach 0–14 i wynosi: dla roztworów kwaśnych pH < 7, zasadowych pH > 7, obojętnych pH = 7; dla stężonych roztworów kwaśnych lub zasadowych oraz roztworów niewodnych pH może przyjmować także wartości ujemne lub większe od 14; pH mierzy się za pomocą odpowiednich ® wskaźników lub pehametru,Ch/+/=10/-pH/,IgCH/+/=-pHlg10,pH=-lgCh+=lg 1/CH+
Cmol=n/v,Cmol=1000/18=55,5,K H2O/H2O=H/+/xOH/-/=10/-14/,H/+/xOH/-/=10/-14/podzielić-log10, -log10 H/+/x –log10/OH-/=14,pH+pOH=14.
PH krwi-wynosi od 7,36-7,42/kwasica-mniej,zasadowica-więcej/,pH krwi={HCO3/-/}/pCO2 ciśnienie porcjalne PH krwi=HCO3/-//pCO2,prężność pary dwutlenku węgla,HhbO2,KhbO2
Bufory krwi-Układy buforujące naszego organizmu, to bufory krwi,płuca oraz nerki 7,36/7,2/-7,42/7,52/ H2CO3/1/,NaHCO3/20/,CH3-C/-H,-OH/-C///O,-OH/+Na/+/+HCO3/-/_CH3-C/-H,-OH/-C///O,-Ona/+H2CO3/CO2,H2O/
Ph plynów ustrojowych-,mocz5-8,żołądek0,8-0,98,jama ustna6-8,7,2,jel.cienkie7-8,skóry5,5,ślina7.
ILE WYNOSI pH Krwi w spoczynku i jak się zmienia po intensywnym wysiłku-pH krwi 7,35-7,45 /co odpowiada 45 do 35 nmol H/+//l/,pO2 krwi 65-100 mm Hg /10,6-11,3 kPa/- nadmiar zasad we krwi –3- +3 mmol/l, PCO2 krwi –35 45 mm Hg /4,65-6,0 kPa/ dwuwęglany –22-26 mmol/l.
6.Pojemność buforowa-taka il.moli mocn.kwasu lub mocnej zasady jaką należy dodać do 1dm/3 mieszaniny buforowej,aby zmienić pH o 1 jedn.Najw.pojemn.bufor.mają roztw.,w kt.stos.stęż.soli i kwasu lub zasady obniża
Pojemn.buforową- H2CO3+NaHCO3 H2CO3/Na HCO3=1/20.Ten układ buforowy j.ściśle związ.z czynn.oddych.,
A powstaj.w wyniku reakcji kwas węglowyj.łatwo wydalany przez płuca w postaci CO2.
bufor, roztwór o stałym stężeniu jonów wodorowych, czyli o stałej wartości pH; zasadniczo pH roztoru buforowego nie zmienia się ani po dodaniu niewielkich ilości kwasów lub zasad, ani w wyniku rozcieńczenia roztworu; roztwór buforowy jest mieszaniną roztworów: 1) słabego kwasu i jego soli z mocną zasadą (np. kwas octowy CH3COOH i octan sodu CH3COONa); 2) słabej zasady i jej soli z mocnym kwasem (np. zasada amonowa NH4OH i chlorek amonu NH4Cl); 3) dwu soli kwasu wielozasadowego zawierających litowce (np. dwuwodorofosfora n sodu NaH2PO4 i wodorofosforan sodu Na2HPO 4). Roztwór buforowy stosuje się w celu utrzymania stałej kwasowości środowiska (np. w analizie chem., w procesach fermentacyjnych); ważne znaczenie mają roztwory buforowe w przyrodzie, ponieważ utrzymując określone pH warunkują prawidłowy przebieg procesów biochemicznych.
MECHANIZM BUFOROWANIA-Wprowadzenie danego kwasu powod.wzrost stężen. bufor.,natom.wprowadz.mocnej zasady powod.wzrost stężen.soli.W miarę zwiększ.il.dowoln.kwasu lub zasady pojemn.bufor.zmn.się.Gdy cała zawarta w buforze sół zmienia się wkwas lub cały kwas zmieni się w soł,układ traci swoje zdoln.buforowe.CH3COO/-/+H/+/_CH3COOH,CH3COOH_CH3COO/-/+H/+/_/OH-/H2O H2CO3 i NaHCO3-stosunek 1/20/w reszcie 1/1/_H2O Na/+/+HCO3+H/+/ HJ2CO3_H2O+CO2
DZIAŁANIE BUFORU WODOROWĘGLANOWEGO I HEMOGLOBINOWEGO WE KRWI CZŁOWIEKA Bufor węglanowy,kt.j.dominuj.czynnik.utrzymuj.pH w żywych ustrojach,składa się z jonów wodoroweglanow. HCO3/-/ i kwasu węglowego H2CO3.Obok niego, co do ważności funkcji jaką spełnia w organizmie j.bufor fosforowy,kt.skł.się z 2 jonów wodorofosforanowych H2PO4/-/,kt.spełnia rolę słabego kwasu i jonów HPO4/2-/wyst.jako spżężona zasada.Bufor węglanowy we krwi posiada stosunek H2CO3 /HCO3/-/jak 1:20 i jego działanie można przedstawić-jony wodorowe powstające w organizmie reagują z wodorowęglanem i powstaje kwas węglowy.1.dysocjacja kwasu mlekowego-CH3CH/-OH/COOH_CH3CH/-OH/COO/-/+H/+/,2.dysocjacja kwasu węglowego-H23CO3_H/+/+HCO3/-/,3.reakcje jonów reakcji a i b-H/+/+HCO3/-/_H2CO3rozpad na H2O,CO2,W przypadku działania buforu fosforanowego-1.dysocjacja kwasu mlekowego-CH3CH/-OH/COOH_CH3CH/-OH/COO/-/+H/+/,2.dysocjacja ortofosforanu dwusodowego-Na3HPO4_2Na+HPO4/2-/,3.reakcja jonów z równań a i b –HPO4/2-/+H/+/_h2PO4/-/.Stosunek jonów fosforanowych H2PO4/-//HPO3/-/w organizmie j.stały i wynosi jak 1:4 ,
7.PODZIAŁ HORMONÓW ZE WZLĘDU NA BUDOWĘ CHEMICZNĄ Liczne hormony zwierząt kręgowych wyodrębniono w stanie czystym i zbadano ich budowę chem.; na tej podstawie hormony można podzielić na:
1) pochodne aminokwasów (np. adrenalina, tyroksyna);
2) hormony peptydowe (np. oksytocyna, wazopresyna);
3) 3) hormony białkowe (np. insulina), często będące białkami złożonymi (glikoproteinowe hormony przysadki);
4) hormony steroidowe (hormony płciowe i kory nadnerczy). Hormony wytwarzane przez odmienne gat. zwierząt różnią się nieco budową chem.; najwyższą specyficzność gatunkową wykazują hormony białkowe. Czynne wyciągi z gruczołów dokrewnych zwierząt i liczne syntet. związki o działaniu podobnym do hormonów znalazły zastosowanie w leczeniu człowieka. Hormony zwierząt bezkręgowych są mniej poznane. U roślin występują fitohormony.
8.PODZIAŁ HORMONÓW ZE WZGLĘDU NA LOKALIZACJĘ RECEPTORÓW KOMÓRKOWYCH-substancje fizjologiczne wytwarzane przez określone narządy, zwane gruczołami wydzielania wewnętrznego lub gruczołami dokrewnymi. Zadanie hormonów polega na regulowaniu, koordynacji i kierowaniu czynnością poczszególnych narządów organizmu, a tym samym kontrolowaniu różnych procesów przemiany materii. Hormony wytwarzane przez gruczoły dokrewne, tzw.hormony klasyczne, są wydzielane do naczyń krwionośnych i roznoszone przez krew, działając na różne odległe narządy i tkanki.Dlatego ich działanie jest ogólnoustrojowe.Hormony wytwarzane poza gruczaołami dokrewnymi, tzw. Hormony tkankowe, działają na pobliskie narządy /komórki/ lub na te same, które je wytwarzają. Komórki, które reagują na hormony nazywamy komórkami wrażliwymi lub docelowymi.Wrażliwość ta jest spowodowana przez obecność na powierzchni komórki lub w jej środku /cytoplazma, chromatyna jądra/ specyficznych białek /receptorów/, które wychwytują i wiążą dany hormon umożliwiając jego działanie.Większość hormonów /hormony białkowe, peptydowe/ mają receptory powierzchniowe w błonie komórkowej.Mechanizm ich działania związany jest z cyklazą adenylową i z CAMP/Hormony sterydowe mają receptory znajdujące się wewnątrz komórki.
9.MECHANIZM DZIAŁANIA HORMONÓW NA POZIOMIE KOMÓRKI Mechanizm działania hormonów można wyjaśnic na przykładzie sprzężenia zwrotnego. HORMONY-Podwzgórze/-/.Przysadka/-/jest to reakcja zwrotna,Podwzgórze-przysadka/+/-Tarczyca/+/,czynnik uwalniający /liberyna/ /TRH/,TSH,narząd docelowy tarczycy,/+/pobudzanie nar ządu do wydzielania hormonu,/-/zahamowanie wydziel.hormonu Podwyzszenie stężenia hormonu narządu docelowego powoduje zahamowanie jego wytwarzania.Hormony mogą działać synergicznie /wspólnie/, np.estrogeny i progesteron, lub antagonistycznie, np..insulina i glukagon.Stężenie hormonów można oznaczać-metodami biologicznymi przez pomiar aktywnosci hormonu, metodami chemicznymi, które polegają na wyodrębnieniu i oczyszczeniu hormonu, a potem na oznaczeniu jego ilości.Do nowych metod, obecnie stosowanych należą metody immunologiczne / ELISA/ i radioimmulogiczne/RIA/
10.REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW PRZEZ PRZEDNI PŁAT PRZYSADKI.HORMONY PRZEDNIEGO I TYLNEGO PŁATA PRZYSADKI PRZYSADKA-PŁAT PRZEDNI-hormon wzrostu/somatotropina-STH/, hormon adrenokortykotropowy /ACTH//pobudza do czynności wydzielniczej korę nadnerczy, hormon tyreotropowy /TSH/ pobudza tarczycę do wydzielania hormonów, hormony gonadotropowe-FSH-h,dojrzewania pęcherzyków Graffa,LH-h luteinizujący, PRL-prolaktyna, hormon lipotropowy /LPH/ metabolizm tkanki tłuszczowej, hormon melanotropowy /MSH/ rerguluje czynności komórek pigmentowych skóry, PŁAT TYLNY-oksytocyna-wpływa na kurczliwość mięśni macicy, wydzielanie mleka, wazopresyna-hormon antydiuretyczny, reguluje ciśnienie krwi i gospodarkę wodną.
11.REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW PRZEZPODWZGÓRZE.HORMONY PODWZGÓRZA-PŁAT TYLNY-OKSYTOCYNA peptydowy neurohormon wytwarzany w podwzgórzu, a magazynowany w tylnym płacie przysadki; zbud. z 9 reszt aminokwasowych; powoduje skurcze mięśni gładkich przewodów gruczołu mlecznego (udział w wydzielaniu mleka); jest fizjol. bodźcem rozpoczęcia porodu; stosowana w położnictwie (także syntet.).
WAZOPRESYNA antydiuretyna, peptydowy neurohormon wytwarzany w podwzgórzu, magazynowany w tylnym płacie przysadki; wzmagając wchłanianie zwrotne wody w kanalikach nerkowych powoduje zmniejszenie wydalania wody przez nerki; pobudza skurcz mięśni gładkich, gł. naczyń krwionośnych; stosowana lecznictwie
12.HORM.TRZ.Regulacja wydzielania,udział w utrzymaniu prawidłowego stężenia glukozy we krwi-
INS.hormon wytwarzany przez komórki b wysp Langerhansa w trzustce, składający się z 2 łańcuchów peptydowych (A i B), połączonych mostkami disiarczkowymi; insulina reguluje w organizmie szybkość zużywania glukozy przez tkanki (umożliwia magazynowanie glikogenu w wątrobie i mięśniach), bierze udział w przetwarzaniu węglowodanów w tłuszcze, wzmaga syntezę białka przez przyspieszanie dostarczania aminokwasów; brak lub niedobór insuliny prowadzi do zwiększenia się we krwi poziomu glukozy, która następnie przechodzi do moczu cukrzyca
GLUKAGON peptydowy hormon trzustki wydzielany przez komórki a wysp Langerhansa, zbud. z 29 reszt aminokwasowych, masa cząsteczkowa ok. 4000; wzmaga rozpad glikogenu wątroby przez co podnosi poziom glukozy we krwi; działa przeciwnie do insuliny, jest jej fizjol. antagonistą.
SOMATOSFOZYNA-Hamuje wydzielanie insuliny i glukagonu
13.HORM.KORY I RDZENIA NADNERCZY-
ADRENALINA suprarenina, hormon, mediator układu nerwowego należący do katecholamin, wytwarzany przez rdzeń nadnerczy i zakończenia włókien pozazwojowych współczulnego układu nerwowego; prekursorami adrenaliny ina i noradrenalina, ta ostatnia spełnia funkcje hormonalne; adrenalina pobudzając glikogenolizę ; w wątrobie i w mięśniach, wpływa na podwyższenie poziomu glukozy we krwi (działa antagonistycznie do insuliny); pośredniczy także w przenoszeniu impulsów ze współczulnego układu nerwowego do tkanek, zwęża obwodowe naczynia krwionośne, rozszerza źrenice, a w większych stężeniach powoduje podniesienie ciśnienia krwi; stosowana w lecznictwie przy zaburzeniach krążenia, dychawicy oskrzelowej, w stanach uczuleniowych. NORADRENALINA pochodna tyrozyny, neurohormon wytwarzany przez rdzeń nadnerczy i zakończenia nerwów pozazwojowych współczulnego układu nerwowego; pośredniczy w przenoszeniu impulsów we włóknach pozazwojowych tego układu, podwyższa ciśnienie krwi, zwiększa stężenie glukozy we krwi; w lecznictwie stosowana w ciężkiej niewydolności krążenia obwodowego (p.n. levonor).
ALDOSTERON, steroidowy hormon kory nadnerczy biorący udział w gospodarce miner. organizmu; powoduje zatrzymanie jonów sodu Na + i wydalanie jonów potasu K+; aldesteron wzmaga także syntezę glikogenu w wątrobie i wpływa poprzez nerki na gospodarkę wodną organizmu. (np. hydrokortyzon) KORTYZOL steroidowy hormon należący do kortykosteroidów (najaktywniejszy hormon tej grupy), wytwarzany w korze nadnerczy pod kontrolą adrenokortykotropiny; kortyzol wpływa na przemiany sacharydów (wzmaga glukoneogenezę , oddziałuje na stężenie glukozy we krwi), białek (zwiększa ich rozkład w tkankach pozawątrobowych, gł. w mięśniach, kościach i narządach limfatycznych, pobudzając równocześnie syntezę białek w wątrobie) oraz tłuszczów (wzmaga uwalnianie kwasów tłuszczowych z tkanki tłuszczowej); kortyzol oddziałuje na narządy limfatyczne, osłabiając biosyntezę przeciwciał ( immunosupresja), co jest szczególnie istotne w leczeniu po przeszczepach narządów i leczeniu stanów alergicznych; działa również przeciwzapalnie, pobudza syntezę niektórych enzymów, wpływa na układ krwiotwórczy (wzmaga wytwarzanie krwinek) i metabolizm wielu k; k oraz jego syntet. Preparaty są powszechnie stos w leczn.
14.HORMONY TARCZYCY-
TYROKSYNA hormon wytwarzany w tarczycy z tyrozyny pod kontrolą wydzielanej przez przysadkę tyreotropiny ; wpływa na ogólną przemianę materii (m.in. pobudza syntezę białek, przyspiesza utlenianie komórkowe, aktywuje wiele enzymów) oraz na wzrost i rozwój młodych organizmów; zaburzenia wydzielania tyroksyny powodują powstawanie choroby Basedowa (przy nadczynności tarczycy) lub zahamowanie wzrostu, niedorozwój płciowy, zahamowanie rozwoju psych. (przy niedoczynności tarczycy,
KALCYTONINA peptydowy hormon kręgowców, wydzielany przez tarczycę u ssaków i przez tzw. ciała ultimobronchialne u ryb i...
anzbi2005