Edward Gibbon Zmierzch Cesarstwa Rzymskiego tom 2 PIW 1995 SPIS RZECZY ROZDZIA� PI�TNASTY Poch�d religii chrze�cija�skiej oraz pogl�dy, obyczaje, stan liczebny i warunki �ycia pierwszych chrze�cijan ................. 9 ROZDZIA� SZESNASTY Post�powanie rz�du rzymskiego wobec chrze�cijan od czas�w panowania Nerona do czas�w panowania Konstantyna .............. 55 ROZDZIA� SIEDEMNASTY Za�o�enie Konstantynopola - System polityczny Konstantyna i jego nast�pc�w - Dyscyplina wojskowa - Pa�ac - Finanse ........... 100 ROZDZIA� OSIEMNASTY Charakter Konstantyna - Wojna z Gotami - �mier� Konstantyna - Podzia� Cesarstwa mi�dzy jego trzech syn�w - Wojna z Persj� - Tragiczna �mier� Konstantyna M�odszego i Konstansa - Uzurpacja Magnencjusza - Wojna domowa - Zwyci�stwo Konstancjusza ................ 134 ROZDZIA� DZIEWI�TNASTY Konstancjusz jedynym cesarzem - Wywy�szenie i �mier� Gallusa - Niebezpieczna sytuacja i wywy�szenie Juliana - Wojna z Sarmatami i wojna z Persami - Zwyci�stwa Juliana w Galii ................. 164 ROZDZIA� DWUDZIESTY Pobudki, post�py i skutki nawr�cenia si� Konstantyna - Instytucjonalizacja i ustr�j chrze�cija�stwa, czyli Ko�cio�a katolickiego ........... 192 ROZDZIA� DWUDZIESTY PIERWSZY Prze�ladowanie herezji - Schizma donatyst�w - Sp�r aria�ski - Atanazy - Zam�t W Ko�ciele i w Cesarstwie pod panowaniem Konstantyna i jego syn�w - Tolerancja poga�stwa .................. 217 259 ROZDZIA� DWUDZIESTY DRUGI Julian przez legiony galijskie og�oszony cesarzem - Jego marsz i zwyci�stwa - �mier� Konstancjusza - Administracja cywilna Juliana ........ Spis rzeczy ROZDZIA� DWUDZIESTY TRZECI Religia Juliana - Powszechna tolerancja - Julian usi�uje przywr�ci� i zreformowa� kult poga�ski oraz odbudowa� �wi�tyni� w Jerozolimie - Jego przebieg�o�� w prze�ladowaniu chrze�cijan - Obop�lna gorliwo�� i niesprawiedliwo�� ..... 282 ROZDZIA� DWUDZIESTY CZWARTY 311 Pobyt Juliana w Antiochii - Jego pomy�lna wyprawa na Pers�w -- Przej�cie Tygrysu - Odwr�t i �mier� Juliana - Wyb�r Jowiana - Jowian ratuje wojska rzymskie zawarciem haniebnego uk�adu . . . . . . .. . . .... Przypisy' . . . . . . . . . . . . . ... . . . . 347 Indeks ..................... 447 SPIS ILUSTRACJI ILUSTRACJE JEDNOBARWNE 1. Katakumby Kom el-Szukafa w Aleksandrii. G��wny grobowiec i nisza. I w. n.e. 2. Ewangelista. P�askorze�ba starobizantyjska. Stambu�, Muzeum Staro�ytne. 3. Chrystus i rybacy. Mozaika z Rawenny, IV w. n.e. 4. Poddanie si� wodza barbarzy�c�w. Relief z pomnika ku czci Marka Aureliusza wbudowany w �uk Konstantyna w Rzymie. Fragment. 180-190 r. 5. Legionista dm�cy w r�g. Marmurowy relief nagrobny, ok. 45 r. p.n.e. Madryt, Museo Ar�uel�gico Nacional. 6. Widok perspektywiczny miasta rzymskiego. Relief marmurowy, II w. n.e. Avezzano, Palazzo Torlonia. 7. Konstancjusz Chlorus (293-306 r.), ojciec Konstantyna Wielkiego. Berlin, Staatliche Museen. Antikensammlung. 8. Urz�dnik rzymski daj�cy sygna� rozpocz�cia wy�cig�w cyrkowych. Pos�g marmurowy, koniec IV w. n.e. Rzym, Palazzo dei Conservatori. 9. Tzw. sarkofag �w. Heleny, matki Konstantyna Wielkiego, z przedstawieniem jego zwyci�stwa nad barbarzy�cami. Czerwony porfir. Rzym, Muzeum Watyka�skie. 10. Konstantyn Wielki. Pos�g marmurowy. Rzym, Museo Laterano. 11. Konstantyn Wielki i jego rodzina. Portrety na monetach. Berlin, Gabinet Monet, a. zawarcie zgody mi�dzy cesarzami, b. Konstantyn jako senator, c. Konstantyn Wielki, d. Helena, matka Konstantyna Wielkiego, e. Konstancjusz Chlorus, ojciec Konstantyna Wielkiego, f. Fausta, �ona Konstantyna Wielkiego, g. Konstans, syn Konstantyna Wielkiego, h. Konstancjusz, syn Konstantyna Wielkiego, ze swoimi synami. i. Konstancjusz z labarum. 12. Personifikacja miast: Rzymu i Konstantynopola. Dyptych z ko�ci s�oniowej z ok. 469 r. n.e. Wiede�, Kunsthistorisches Museum. 13. Bazylika Maksencjusza na Forum Romanum w Rzymie, 307-313 r. 14. Cesarz Justynian na koniu. Z�oty medalion. Muzeum w Konstantynopolu. 15. Wczesnochrze�cija�ski sarkofag kamienny z przedstawieniem aposto��w. Szko�a rawe�ska (?), IV w. n.e. Marmur. Muzeum Narodowe w Warszawie. 16. Kr�l perski Szapur bior�cy w niewol� cesarza Waleriana podczas bitwy. 260 r. n.e. Kamea. Pary�, Bibliothe�ue Nationale, Gabinet des Medailles. 17. Rzymska stela nagrobna centuriona pretorian�w, pocz. III w. n.e. Rzym, Watykan, Galleria Lapidaria. Spis ilustracji 18. Makieta pa�acu Dioklecjana w Splicie, pocz. IV w. n.e. 19. Wn�trze ko�cio�a M�dro�ci Bo�ej (Agia Sophia) w Stambule, ufundowanego przez Konstantyna Wielkiego. P�niej meczet, obecnie Muzeum Agia Sophia. 20. Fragment ruin pa�acu cesarskiego w Stambule, XII w. n.e. 21. Rzymianie uwalniaj� miasto obl�one przez libijskich nomad�w. Drewno cyprysowe, ok. 400 r. n.e. Berlin, Kaiser Friedrich Museum. 22. Sarkofag urz�dnika administracyjnego, ok. 275 r. n.e. Rzym, Museo Nazionale Romano. 23. G�owa umieraj�cego z tzw. sarkofagu Ludovisi. Rzym, Museo Nazionale delie Term�. 24. Bachus na panterze. Rze�ba z II w. n.e. Muzeum Narodowe w Warszawie. 25. Portret grobowy oficera palmyrskiego - Zabda (syn Ogga). Bia�y wapie�, 100-150 r. Rze�ba znaleziona w grobowcu Zabdy (syna Mekimo) podczas polskich wykopalisk archeologicznych w Palmyrze w 1959 roku. Muzeum w Palmyrze. 26. Mieszkaniec Palmyry przy uczcie �a�obnej - Zabda (syn Mekimo). Bia�y wapie�, 100-150 r. Portret fundatora z napisem fundacyjnym w j�zyku palmyrskim. 27. Portret kobiecy z okresu panowania Trajana. Rzym, Museo Capitolino. 28. Bogini Fortuna jako opiekunka miasta Tomi. Koniec II, pocz. III w. n.e. Konstanca, Muzeum Archeologiczne. 29. Maska przedstawiaj�ca g�ow� w he�mie. Br�z. British Museum. 30. Pancerz rzymski. ILUSTRACJE WIELOBARWNE 1. Willa rzymska. Mozaika w Tunisie. IV w. n.e. Tunis, Bardo-Museum. 2. Portret trumienny kobiety z Fajum. Malowid�o na drewnie, II-III w. Pary�, Luwr. 3. Portret trumienny m�czyzny z Fajum. Malowid�o na drewnie, III w. n.e. Pary�, Luwr. 4. Personifikacja Niiu. Tkanina koptyjska, IV w. n.e. Moskwa, Muzeum Sztuk Plastycznych im. A. S. Puszkina. 5. Powr�t z �ow�w. Mozaika rzymska z willi w Piazza Armerina, III-IV w. 6. Septymiusz Sewer, Julia Domna i Karakalla. Malowid�o na drewnie, ok. 199 r. n.e. Berlin, Staatliche Museen. 7. Cesarz Maksymian (?). Fragment mozaiki z willi w Piazza Armerina, IV w. n.e. 8. Marek Aureliusz (167-168 r.). Portret na z�otej monecie (aureus). Gabinet Monet i Medali Muzeum Narodowego w Warszawie. 9. Faustyna M�odsza II (160-165 r.). Portret na z�otej monecie (aureus). Gabinet Monet i Medali Muzeum Narodowego w Warszawie. 10. Wiktorynus (265-268 r.). Portret na z�otej monecie (aureus). Gabinet Monet i Medali Muzeum Narodowego w Warszawie. 11. Jowian (363-364 r.). Portret na z�otej monecie (aureus). Gabinet Monet i Medali Muzeum Narodowego w Warszawie. Na ok�adce: Domniemany wizerunek cesarza Maksymiana. Fragment mozaiki z Piazza Armerina (IV w. n.e.). Z�ota moneta z wizerunkiem Faustyny M�odszej II (por. ii. 9 w spisie ilustracji wielobarwnych). Rozdzia� pi�tnasty POCH�D RELIGII CHRZE�CIJA�SKIEJ ORAZ POGL�DY, OBYCZAJE, STAN LICZEBNY I WARUNKI �YCIA PIERWSZYCH CHRZE�CIJAN B ezstronne, a przy tym racjonalne zbadanie okoliczno�ci, w jakich post�powa�o i utrwala�o si� chrze�cija�stwo, mo�na uwa�a� za bardzo istotn� cz�� historii Cesarstwa Rzymskiego. Podczas gdy ten wielki organizm pa�stwowy atakowa�a otwarcie przemoc z zewn�trz, podczas gdy podkopywa� go powolny rozk�ad wewn�trzny, czysta, pokorna religia �agodnie wkrada�a si� w umys�y ludzkie i czerpi�c wci�� nowe si�y z tego, �e j� zwalczano, wzrasta�a w ciszy i w cieniu, aby ostatecznie wznie�� na ruinach Kapitolu tryumfalny proporzec krzy�a. Wp�yw chrze�cija�stwa nie zamkn�� si� zreszt� ani w okresie trwania Cesarstwa Rzymskiego, ani w jego granicach. Po przetoczeniu si� trzynastu czy czternastu stuleci religia ta jest nadal powszechnym wyznaniem narod�w europejskich, czyli cz�ci ludzko�ci przoduj�cej w sztukach pi�knych, w nauce i w rzemio�le wojskowym. Dzi�ki pracowito�ci i gorliwo�ci Europejczyk�w szerzy si� po najdalsze wybrze�a Azji i Afryki i przy pomocy europejskich kolonii utrwala si� mocno od Kanady po Chile, w �wiecie nie znanym ludziom staro�ytnym. Jednak�e temu badaniu, jakkolwiek jest ono u�yteczne b�d� interesuj�ce, towarzysz� dwie szczeg�lne trudno�ci. Po pierwsze: sk�pe i nie budz�ce zaufania materia�y historii ko�cielnej rzadko kiedy pozwalaj� nam rozproszy� ciemno�ci zakrywaj�ce pierwsze stulecie Ko�cio�a. Po drugie: a� nazbyt cz�sto bezstronno�� zmusza nas do ods�aniania wad ma�odusznych nauczycieli i wyznawc�w Ewangelii, a wtedy obserwatorowi nieuwa�nemu mo�e si� wydawa�, �e b��dy ich rzucaj� cie� na wyznawan� przez nich wiar�. Jednak�e zgorszenie pobo�nego chrze�cijanina i fa�szywy tryumf niewiernego powinny rozwia� si� natychmiast, gdy przypomn� oni sobie nie tylko przez kogo, ale r�wnie� i k o m u dane by�o Objawienie Bo�e. Teolog mo�e si� po�wi�ci� przyjemnemu zadaniu opisywania, jak religia zst�puje z niebios przyobleczona w niebia�sk� czysto��. Bardziej �a�osny obowi�zek spada na historyka. Musi on bowiem wykrywa� nieuniknion� przymieszk� b��du i zepsucia - owe objawy schorzenia, kt�rego religia nabawi�a si� podczas d�ugiego pobytu na tym padole w�r�d plemienia istot s�abych i zwyrodnia�ych. Rozdzia� pi�tnasty 10 Ciekawo�� ka�e nam naturalnie zapyta�, jakimi �rodkami wiara chrze�cija�ska odnios�a tak widoczne zwyci�stwo nad ju� ustanowionymi religiami �wiata. Mo�emy na to od razu uzyska� oczywist�, a przy tym i zadowalaj�c� odpowied�: �e sta�o si� to dzi�ki przekonywaj�cemu �wiadectwu samej nauki i dzi�ki rz�dz�cej ni� Opatrzno�ci jej wielkiego Tw�rcy. Ale zwa�ywszy, �e prawda i rozum rzadko spotykaj� si� z tak przychylnym przyj�ciem na �wiecie, a m�dro�� Opatrzno�ci cz�sto jako narz�dziem raczy si� p...
filmy.bajki.seriale