Definicja rodziny- rodzina jest grupą ludzi, żyjących razem w jednym gospodarstwie domowym. Są oni powiązani poprzez pokrewieństwo, adopcje lub małżeństwo i współpracują ze sobą ekonomicznie. Rodzina jest także instytucją życia społecznego, ponieważ jest stałym wzorem zachowania, opartym na normach społecznych.
Rodziny są zorganizowane na różne sposoby, różnią się sposobami dziedziczenia dóbr materialnych, sposobami zamieszkania i sposobami sprawowania władzy wewnątrz rodziny.
Rodzina nuklearna
Składa się z małżonków i ich potomstwa. Małżonkowie są marginalizowani, na peryferiach. To rodzina podstawowa.
Rodzina poszerzona
Najważniejsze są więzi pokrewieństwa a małżonkowie są marginalizowani, na peryferiach.
Ewolucja
Morgan promuje ewolucyjny schemat powstawania rodziny:
· Pierwotny promiskuityzm
· Małżeństwo grupowe
· Rodzina oparta na pokrewieństwie
· Rodzina „punalua” (do znalezienia ważne na egzaminie)
· Rodzina parzysta
· Rodzina monogamiczna
· Jako ostatnie ogniwo ewolucji Alvin Toffler wprowadza termin kultura singli ( kobiety nie chcą zakładać rodziny ale chcą mieć dziecko)
Formy rodziny:
a) Rodzina nuklearna i rozszerzona
b) Dziedziczenie matrylinearne, matrymonialne, bilinearne
c) Zamieszkiwanie: patrylokalne, matrylokalne, neolokalne
d) Władza w rodzinie: patriarchat, matriarchat, partnerstwo
Fakt, że małżonkowie muszą być członkami dwóch różnych grup krewniaczych posiada kluczowe znaczenie dla funkcjonowania rodzin. Ciągłość i powodzenie rodziny w długim okresie czasu każdej grupy krewniaczej zależy od pozyskania małżonków z innych grup. Dlatego też grupy krewniacze kontrolują swoich krewniaków po zawarciu małżeństwa. Wszystkie społeczeństwa regulują kto może być kandydatem do małżeństwa. Stosunki między mężami żona nie są dowolne lecz zachodzą wg 4 typów małżeństwa.
Rodzaje małżeństw:
1. Monogamiczne
2. Poligamiczne
3. Poliandryczne
4. Grupowe
Miłość jest regulowana w społeczeństwie: pewne typy społeczeństw ją dopuszczają a nawet gloryfikują a inne jej zabraniają. Społeczeństwa kontrolują miłość na różne sposoby: poprzez małżeństwa aranżowane w dzieciństwie, izolowanie płci od siebie, ścisły nadzór nad parami, nacisk na odpowiedzialne rodzicielstwo. W doborze małżeńskim odgrywają rolę różne czynniki: podobieństwo społeczne, podobna fizyczna atrakcyjność, komplementarne potrzeby.
Teoria wymiany społecznej
Skupia się na wyjaśnieniu całościowym szczęśliwego doboru małżeńskiego i powodzenia w małżeństwie. Wg George’a Homansa „zachowanie społeczne jest wymianą dóbr materialnych i niematerialnych, takich jak symbole aprobaty i prestiżu.” Wszystkie organizacje społeczne powstały na zasadzie działania sieci wymian międzyjednostkowych. Większość dorosłych ludzi jest tak socjalizowanych, że pragnie zawarcia intymnego związku z innym człowiekiem. W Polsce istnieje nadal wysoka stopa zawierania małżeństw i niska stopa rozwodów ?!
Formy małżeństwa
1. Zasada endogamii i egzogamii
2. Tabu kazirodztwa
3. Małżeństwo:
· Monogamiczne
· Poligamiczne
· Poliandryczne
· Małżeństwa grupowe
Funkcjonalistyczna interpretacja rodziny
Teoria funkcjonalistyczna podkreśla, że społeczeństwo by przetrwać i działać, musza zabezpieczyć wypełnianie pewnych funkcji, które podejmuje rodzina.
Funkcje rodziny:
· Funkcja reprodukcyjna
· Socjalizacyjna
· Opiekuńczo-emocjonalna
· Funkcja przydzielania pozycji społecznej
· Funkcja regulowania zachowania seksualnego
Funkcje instytucjonalne rodziny:
· Materialno-ekonomiczne
· Opiekuńczo-zabezpieczające
· Prokreacyjna
· Seksualna
· Legalizacyjno-kontrolna
· Klasowa
· Kulturalna
· Rekreacyjno-towarzyska
· Emocjonalna
Rodzina i małżeństwo i Polsce:
· Wybór partnera życiowego
· Małżeństwo
· Rodzicielstwo
· Matki pracujące
· Rodziny o dochodach obojga małżonków
· Przemoc w rodzinie, krzywdzenie dzieci i kazirodztwo
· Rozwody
· Rodziny konstruowane powtórnie: ojczym i macocha
· Troska o starych rodziców
Alternatywne style życia para-rodzinnego
- single
- kohabilitacja
- samotne rodzicielstwo
- pary gadowskie
spykus