Wykład 7 & 8
PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA
Istota "przełomu humanistycznego": Zmiana obrazu człowieka.
Uwarunkowania biologiczne a uwarunkowania kulturowe: Gdzie tkwi źródło "zła"?
· Zasada holizmu.
· Świadomość i samoświadomość.
· Wolność wyboru.
· Celowość działań -orientacja ku przyszłości.
KONCEPCJA A. MASLOWA:
· pojęcie natury ludzkiej
· pojęcie samourzeczywistnienia
· konsekwencje "zanegowania" wewnętrznej natury człowieka;
· Motywacja deficytu (niedoboru) a motywacja wzrostu;
· zaspokojenie potrzeb podstawowych jako warunek samoaktualizacji.
Podstawowe pojęcia teorii A. Maslowa
Samoaktualizacja – urzeczywistnienie natury człowieka, jego wrodzonych potencjalności = rozwój. W wymiarze jednostkowym proces niepowtarzalny
Ludzie samoaktualizujący się a ludzie „jedynie zdrowi”:
1. Psychologia poziomu braku i obronności – zamkniętość, motywacja oparta na schemacie homeostatycznym lub schemacie redukcji napięcia psychicznego
2. Psychologia stawania się, samoaktualizacji – dynamiczna otwartość, zmienność, samoprzekształcanie się, czyli dochodzenie do głosu wewnętrznej natury;
3. Zaawansowany proces samoaktualizacji charakteryzuje się coraz częstszym występowaniem stanów bycia tzw. Doświadczeń szczytowych
4. Psychologia bycia, zaktualizowania się - stan statyczny, pozbawiony dążeń motywacyjnych, stan przekroczenia siebie, własnego ja
POTRZEBY A ROZWÓJ OSOBOWOŚCI
· Potrzeby – braku i potrzeby wzrostu (metapotrzeby); dyspozycja; aktualny stan;
· Niezaspokojenie potrzeb – patologia psychiczna
· Potrzeby niższe:
o Fizjologiczna
o Bezpieczeństwa
o Afiliacji
· Zaspokojenie tych potrzeb wyznacza tendencje rozwojowe: obrona lub rozwój
· Mechanizm hedonistyczny jako podstawa zachowania. Intensywność przyjemności związanych z obroną i przyjemności związanych z rozwojem wyznacza motywację jednostki do konkretnych zachowań.
· Istota człowieka może w pełni ukazać się wtedy, gdy jej „głos” nie jest zagłuszony przez deprywację potrzeb. Potrzeby w stanie aktualizacji dysponują większą siłą niż siła wewnętrznego centrum
· Wola zdrowia – siła dynamiczna wewnętrznego centrum
TEORIA C. ROGERSA
Założenia filozoficzne:
· PODEJŚCIE FENOMENOLOGICZNE -Podkreśla znaczenie tego, co dzieje się w polu fenomenologicznym, czyli tego, czego człowiek doświadcza.
· Poznanie innej osoby -to próba spojrzenia na to, jak ta osoba odbiera świat i co robi z jej własnej perspektywy (rola empatii).
· NATURA CZŁOWIEKA-fundamentalnie pozytywna, jeżeli tylko umożliwić jej naturalną ekspresję:
o pozytywny obraz siebie, brak niepokoju, znajomość silnych i słabych stron swojej osoby; aktywność twórcza; pozytywny stosunek do innych (zaufanie, szacunek).
· Podstawowe pojęcia:
o SAMOAKTUALIZACJA (Self-Actualization) fundamentalna tendencja organizmu do samourzeczywistnienia jego potencjalnych możliwości.
Osobowość = Pojęcia JA wg C. Rogers’a
Pojęcie JA
· Spostrzegane własne cechy
· Przypisywane im wartości
· Spostrzegane relacje z innymi osobami
· Podstawowa zasada – zasada zgodności z doświadczeniem - uświadamiane są tylko te doświadczenia które są zgodne z pojęciem Ja, niezgodne ulegają zniekształceniu
· Warunki wartości –akceptacja przez osoby znaczące
· Potrzeba akceptacji - jako uniwersalna i stała potrzeba człowieka
o akceptacja bezwarunkowa
o akceptacja warunkowa
Potrzeba pozytywnej oceny (need for positive regard) - Manifestuje się w dążeniu do ciepła, bycia lubianym, współczucia, szacunku, i akceptacji ze strony innych. Stopień jej zaspokojenia decyduje o wystąpieniu w przyszłości stanu zgodności bądź niezgodności Ja z doświadczeniem.
Akceptacja bezwarunkowa (unconditional positive regard) – to akceptacja osoby niezależnie od tego, jaka jest i co robi.
Akceptacja warunkowa (conditional positive regard) - dziecko otrzymuje sygnały aprobaty ze strony rodziców tylko wtedy, kiedy zachowuje się zgodnie z ich oczekiwaniami.
Stan niezgodności - to stan rozbieżności między postrzeganym Ja a rzeczywistym doświadczeniem osoby. Własne doświadczenie zagraża pozytywnemu obrazowi Ja. Poprzez proces subcepcji jednostka jest zdolna do "odbioru" tego doświadczenia i reagowania na nie obroną. Przyjmuje ona dwie formy:
· zniekształcenie sensu doświadczenia (distortion)
· zaprzeczanie istnieniu tego doświadczenia (denial)
Konsekwencje obrony: istotne aspekty własnego doświadczenia nie są symbolizowane w "ja"; proces rozwoju osobistego -wymagający takiej symbolizacji nowych doświadczeń i ich integracji w samowiedzy -ulega zahamowaniu.
Spójność „Ja” i zgodność (self-consistency, congruence):
Organizm dąży do utrzymania spójności Ja(braku konfliktu między autopercepcjami), oraz do zgodności między Ja i doświadczeniem.
Badania empiryczne (Rogers & Coopersmith, 1967)
nad genezą samoakceptacji. Trzy czynniki sprzyjają formowaniu się pozytywnej samooceny:
· stopień akceptacji (ciepło, miłość, zainteresowanie dzieckiem);
· formułowanie wymagań wobec dziecka ukierunkowujących jego działania, a zarazem -dostarczanie nagród;
· "demokratyczne" podejście do dziecka (brak przymusu, liczenie się z uprawnieniami i opiniami dziecka).
Perls – Terapia Gestalt
Zamiast kierować się własnymi zdolnościami czy pragnieniami kierujemy się tym czego oczekują od nas inni.
Funkcjonowanie neurotyczne –odrzucanie własnego Ja poprzez unikanie kontaktu z własnym doświadczeniem
1. poziom działań fałszywych –wyznaczony przez idealny obraz samego/samej siebie
2. lęk, opór, sprzeciw wobec autentycznego Ja –boimy się być tym kim jesteśmy z uwagi na społeczne konsekwencje –lęk przed odrzuceniem, ośmieszeniem itp.
3. impas –stan zawieszenia w sytuacji konfliktu. Rozważanie za i przeciw z perspektywy zewnętrznej a nie z poziomu ja chcę (wewnętrznej)
4. implozja –skierowanie energii do wewnątrz i „zamrożenie” (najczęściej emocji negatywnej) zamiast wyrażenie w konkretnym działaniu –sztywność, bezruch, poczucie bycia „martwym”
5. wybuch –eksplozja –sytuacja „spustowa” doprowadza do niekontrolowanego wybuchu, sytuacja terapeutyczna jako kontrolowany proces odkrywania Ja
farbe.schwarz