sciąga odkrywka(1).doc

Element zapasu:
*musi istnieć na każdym zboczu, gdyż możliwa jest nieregularność w pracy koparek
*zapas zależy też od klimatu
Elementy zbocza transportowego
*przekrój zbocza transportowego zależy od układu półek transportowych i pięter
*szerokość półki powinna być dostatecznie duża aby umożliwić  umieszczenie na niej: dróg dojazdowych na poziomy robocze, tras prowadzenia koparek i zwałowarek, rowów odwodnienia powierzchniowego, kabli energetycznych
Elementy wyrobiska odkrywkowego:
*kształt powinien być zbliżony do ściętego ostrosłupa
*2 podstawy
*ściany
Eksploatacja otworowa- metody otworowe: *eksploatacja odbywa się za pomocą specjalnie wykonanych i uzbrojonych otworów *czynnikami wydobywczymi są media toksyczne migrujące przez złoże *kierowanie procesem odbywa się przez zmianę parametrów technologicznych to jest: wydajność, stężenie, temperatura , także przez zmianę miejsca wprowadzenia i zmianę miejsca odbioru wydobywanej kopaliny *kopalina pozostaje na miejscu zalegania w stanie pierwotnym, przemieszcza się dopiero po zmianie stanu skupienia  *eksploatacja otworowa zapewnia selektywne wydobycie a także przeróbkę w trakcie procesów *eksploatacja otworowa charakteryzuje się niskimi kosztami inwestycyjnymi, co pozwala sięgać do złóż pozabilansowych a także pozwala sięgać do złóż lokalnych zalegających w trudnych warunkach geologicznych.
Eksploatacyjny bieżący wskaźnik nadkładu
*odnosi się dla ustalonych okresów eksploatacji
*określa on stosunek liczby zdjętego nadkładu  łącznie ze stratami stropowymi złoża do liczby { lub m^3] kopaliny wydobytej w ciągu danego okresu
*wyznaczamy go z zależności Kpe=N/u-Z gdzie: N- ilość zebranego w roku nadkładu łącznie ze stratami stropowymi kopaliny, u- ilość kopaliny odsłoniętej w ciągu roku, pomniejszona o straty eksploatacyjne, Z- zapasy pozostawione na następny okres eksploatacji
*może on w poszczególnych latach odbiegać od wartości wskaźnika przemysłowego obliczonego dla danego pola.
Front koparkowy (front roboczy)
*długość powierzchni skarpy ruchomej, urabianej w zalegających skałach.
*kolejność frontów liczymy od góry do dołu
Geologiczny wskaźnik nadkładu
*wyraża się liniowym stosunkiem miąższości nadkładu do grubości złoża
*opisuje go zależność: K=H/m  H- grubość nadkładu, m-grubość złoża kopaliny użytecznej
*jeżeli kopalina zalega w kilku warstwach to H- jest sumą grubości nadkładu i przerostów a m- jest sumą grubości warstw
*współczynnik nadkładu geologiczny średnioważony: Kśr= Hśr/mśr gdzie: Hśr- średnia grubość nadkładu z wszystkich wyrobisk rozpoznawczych mśr- średnia grubość kopaliny użytecznej wszystkich wyrobisk rozpoznawczych.

Gęstość akustyczna jest definiowana: Aa= ro*Up [kg/m^2*s] gdzie: ro- gęstość środowiska skały [kg/m^3]  Up- prędkość fali podłużnej [m/s].
Urabianie skał: a) podział urabiania: MW, mechaniczne, hydrauliczne, inne( termiczne, ultradźwiękami)  b)Metody strzelania: *otworami krótkimi L< 6m *otworami długimi L>6m *otworami krótkimi lub długimi z poszerzonym dnem *komorome *kawernami.
Koparki jednonaczyniowe: *koparka łyżkowa: podpoziomowa, nadpoziomowa *koparka kołowa: nadpoziomowa, podpoziomowa *zgarniaki *karczownica
Graniczny współczynnik nadkładu
*określa granicę opłacalności eksploatacji odkrywkowej i podziemnej
* Kpgr= (Cin- Co)/C gdzie: Cin- jednostkowy koszt wydobycia kopaliny innym sposobem (podziemnym, otworowym), Co- jednostkowy koszt wydobycia kopaliny sposobem odkrywkowym, C- koszt zdjęcia 1m^3 nadkładu.
*wzór jest słuszny tylko gdy Cin>Co
*Kgr= (Cp-Co)/Cn 
*Kn=Vn/Qz gdzie: Vn-objętość, Qz-wydajność
*Kgr= [(Cp-Co)/Cn]*(Vn/Qz)
*W węglu brunatnym wartość granicznego współczynnika nadkładu waha się w dość znacznych grupach  od 1:1 do 10:1
*W kamieniu drogowym współczynnik ten musi być znacznie mniejszy <1.
*W kamieniu budowlanym tylko w rzadkich przypadkach osiąga on wartość 1:1.

Kategoria zwięzłości skał:
*I-V –urabianie za pomocą materiałów wybuchowych
*I-III –urabianie mechanice piłami linowymi, kombajnami tarczowymi
*IIIa-VI- urabianie MW + zrywarkami
*VI- urabianie zrywarkami + koparki łyżkowe
*VI-XI- koparki jednonaczyniowe (łyżkowe)
*Via-IX- koparki wielonaczyniowe kołowe
*X- pogłębiarki hydrauliczne
Podział urabiania:
*MW (urabianie skał zwięzłych)
*mechaniczne
*hydrauliczne
*inne: termiczne, ultradźwiękami
Kąt odcinkowy nachylenia zbocza- kąt zawarty pomiędzy płaszczyzną poziomą a płaszczyzną przechodzącą przez dolne krawędzie sąsiadujących skarp.
Kierunek eksploatacji
*ogólna zasada jest taka żeby był on zbliżony do prostopadłego w stosunku do kierunku największej zmienności
Kierunek eksploatacji
*to kierunek prostopadły do linii frontu eksploatacji

Kierunki rekultywacji
*rolny
*leśny
*użytków ekologicznych
*do zagospodarowania
Kilogramowość
*masa soli zawarta w 1m^3 solanki
Kopalina użyteczna
*nagromadzenie w skorupie ziemskiej minerałów, skał i innych substancji, których wydobywanie może przynieść korzyści gospodarcze
Koncesja górnicza
*akt władzy państwowej uprawniający do wydobywania kopaliny
Kopalnia:
*przedsiębiorstwo przemysłowe, powołane w celu pozyskiwania ze złóż naturalnych kopalin.
Kopalnia odkrywkowa
*zakład górniczy, w którym eksploatacja złoża polega na usunięciu nadkładu, zalegającego nad kopaliną użyteczną oraz na wybieraniu odsłoniętego złoża w otwartym wyrobisku.
Koparki: kierunek urabiania koparkami: a)do płytkich robót ziemnych: spycharki, zgarniarki  b)kołowymi z opuszczonym wysięgnikiem: koparki kołowe wielonaczyniowe  c)łańcuchowymi zgarniakami: koparki wielonaczyniowe łańcuchowe  d)kołowymi: koparki wielonaczyniowe kołowe  e)łyżkowymi: koparki wielonaczyniowe łyżkowe.
Kruszenie
*dzielenie nadawy na mniejsze ziarna
*mielenie- wyższy stopień kruszenia
Lokalizacja wkopu względem granic złoża i morfologii terenu:
*morfologia: stokowe, wgłębne, stokowo-wgłębne
*poziomy kontur złoża: skrajne, dośrodkowy
*pionowy kontur złoża: początkowy, docelowy
Ługowanie
*strata masy ciała stałego na rzecz rozpuszczalnika
Ługowanie otworowe: a)sposoby: *pojedynczymi otworami wiertniczymi *ługowanie zespołem 2 do 3 otworów ługowniczych mających połączenie na powierzchni *ługowanie zespołem otworów zasilających i odbierających mających połączenie poprzez złoże (hydrowrębu, szczeliny)  b)odmiany ługowania pojedynczymi otworami: *zastosowanie obiegu prawego rozpuszczalnika (wody) *zastosowanie lewego obiegu *zastosowanie ochrony stropu (wykonanie hydrowrębu) *ługowanie wielopoziomowe

Ługowanie na stałym przodku
*metodą natryskową
*metoda ługowania komór wodą w zastoju
*metoda ługowania ciśnieniowego za pomocą otworów wiertniczych
Ługowanie pojedynczymi otworami
*zastosowanie obiegu prawego
*zastosowanie obiegu lewego
*zastosowanie ochrony stropu (wykonanie hydrowrębu)
*ługowanie wielopoziomowe
Metody otworowe:
1)Metody oparte na procesach chemicznych:
*ługowanie kopalni wodą, w przypadku soli kamiennych i potasowych
*ługowanie roztworami kwasów: siarkowego, azotowego i solnego
*ługowanie roztworami zasad
*obróbka termochemiczna kopali
2)Metody oparte na procesach fizycznych
*termiczne wytapianie np. siarka
*hydromechaniczne
3)Metody oparte na procesach biochemicznych
*bakteryjne ługowanie rud metali kolorowych
Metody otworowe podział: I- oparte na procesach chemicznych np.: *ługowanie: roztworami kwasów siarkowego, azotowego i solnego * ługowanie roztworami zasad na przykład boksyty; obróbka termochemiczna  II- metody oparte na procesach fizycznych  *termiczne wtapianie na przykład siarka *hydromechaniczne do których zaliczamy otworowa eksploatacja surowców okruchowych  III-metody oparte na procesach biochemicznych *bakteryjne ługowanie rud metali kolorowych
Metody strzelania:
*otworami krótkimi
*otworami długimi
Minerały
*pierwiastki lub związki chemiczne wchodzące w skład skorupy ziemskiej
Nadkład
*całość skał przeznaczonych do usunięcia łącznie z przerostami oraz z tą częścią złoża, która stanowi straty eksploatacyjne, w celu umożliwienia wydobycia kopaliny użytecznej.
Nachylenie generalne zbocza
*nachylenie linii prostej łączącej krawędź skarpy położonej najwyżej dolną krawędź skarpy leżącą najniżej.

Nachylenie skarpy
*kąt ostry zawarty pomiędzy płaszczyzną poziomą a stokiem skarpy.
*nachylenie skarpy wyrażone jest miarą kątową lub stosunkiem nachylenia
Nachylenie skarp zależy od:
*uformowania ich przez koparkę, następnie określamy szerokość poziomu, gdzie mają stanąć koparki i pozostałe urządzenia do urabiania kopaliny
Obszar górniczy
*przestrzeń wyznaczona do prowadzenia działalności eksploatacyjnej przez określony zakład górniczy
Obudowy:
*kotwiowa
*betonowa
*tubikowa
*drewniana
Odkrywka
*uzbrojone wyrobisko odkrywkowe, wraz ze związanymi z nimi zwałami

Odwadnianie
*odprowadzenie nadmiaru wody z górotworu lub z powierzchni, w celu likwidacji zagrożeń wodnych, ale czasami także dla poprawy jakości surowca
Odwadnianie
*jest to odprowadzanie wody opadowej z przykrycia skalnego, spągu i zwałów oraz zmniejszenie zawartości wody w złożu i nadkładzie.
Operacje główne w wyrobiskach odkrywkowych
*urabianie + załadunek
*transport
*zwałowanie
*przeróbka
Operacje pomocnicze w wyrobiskach odkrywkowych
*odwadnianie
*rekultywacja
Pas bezpieczeństwa: stanowi określoną część półki zagrożoną obsuwami skarpy. W pasie „b” nie mogą być umieszczone urządzenia, które ulegałyby zniszczeniu na skutek obsuwania skarpy. Niedozwolony jest tez przejazd pojazdów w zbyt małej odległości od górnej krawędzi skarpy znajdującej się poniżej rozpatrywanej półki. W pasie bezpieczeństwa mogą być co najwyżej ułożone kable energetyczne. *szerokość pasa bezpieczeństwa oblicza się: b=h(ctg fi – ctg alfa). *Kąt alfa zależy od rodzaju koparki za pomocą której skarpa została ukształtowana: alfa(30 stopni, 90 stopni)

Piętro
*część górotworu zawarta między sąsiadującymi poziomami
Pochylnia
*nachylona płaszczyzna, służąca do wzajemnego połączenia kilku poziomów roboczych
Podstawy górnictwa odkrywkowego- mają na celu
1)wyjaśnić na czym polega istota eksploatacji złóż technologią odkrywkową, czyli określić
*jakie prace górnicze należy wykonać i w jaki sposób je realizować, ażeby wydobyć kopalinę użyteczną
2)ocenić i kontrolować czy eksploatacja odkrywkowa będzie uzasadniona w konkretnych warunkach geologiczno- górniczych
*w górnictwie odkrywkowym analizujemy współczynnik nadkładu
3)budując wyrobisko odkrywkowe dla potrzeb wydobycia kopaliny, należy je realizować zgodnie z wymaganiami technologicznymi i organizacyjnymi, czyli:
*dobierając odpowiedni system wybierania i eksploatacji
Poziom roboczy
*płaszczyzny poziome lub nachylone w dopuszczalnych granicach, na których pracują lub mogą być ustawione maszyny do urabiania i zwałowania lub urządzenia transportowe
Proces technologiczny
*zespół czynności, przebieg następujących po sobie zjawisk z wykorzystaniem środków technologicznych
Przedsiębiorca
*podmiot posiadający koncesję prowadzenia działalności regulowanej prawem geologiczno-górniczym.
Przebieg eksploatacji soli:
*wprowadza się olej (solanowy) pod strop komory
*rozpoczyna się eksploatację od obiegu prawego
*gdy komora osiągnie wymiary średnicy kilku metrów zmieniany jest obieg na lewy (woda kierowana jest pod strop komory)         
Przemysłowy współczynnik nadkładu
*odnosi się do określonej powierzchni, czyli można go obliczyć dla całego złoża albo dla jego części lub dla poszczególnych pięter
*wyraża on stosunek objętości nadkładu w m^3 zalegającego nad przemysłowym konturem złoża
*opisuje go zależność: Kp= V/Q*n gdzie: V- objętość nadkładu do usunięcia, Q- zasoby kopaliny użytecznej, n- współczynnik wykorzystania złoża
*można go również obliczyć ze wzoru: Kp= V/p gdzie V- objętość skał przeznaczonych do zwałowania lub zwałowanych w m^3, p- ilość kopaliny użytecznej przewidziana do wydobycia lub wydobytej w [t].
*wskaźnik ten określa ilość w m^3 nadkładu, jaka musi być usunięta w danej części złoża dla umożliwienia wydobycia 1t lub 1m^3 kopaliny
*wyznaczenie wielkości wskaźnika ogranicza się do obliczenia objętości ostrosłupa ściętego : V= 1/3H(P1+P2+[P1P2]^1/2) gdzie H- wysokość ostrosłupa, P1,P2- powierzchnie podstaw ostrosłupa
*wyznaczenie przemysłowego współczynnika nadkładu wiąże się z obliczeniem objętości nadkładu i zasobów kopaliny w poszczególnych rozpatrywanych częściach złoża. Jest to czynność pracochłonna, dlatego wygodniej jest posługiwać się graniczną izolinią, geologicznym wskaźnikiem nadkładu. Przejście z przemysłowego współczynnika nadkładu na geologiczny można dokonywać za pomocą odpowiedniego współczynnika, którego wartość dla konkretnych warunków złóż można wyznaczyć z zależności geometrycznych
Przerosty
*warstwy skał płonnych lub wkładki zalegające między pokładami użytecznymi
Przeróbka surowców mineralnych
*zbiór operacji wstępnej obróbki surowca mineralnego, mające na celu oddzielenie wszystkich minerałów użytecznych od skał nieużytecznych lub rozdział ziaren według ich wielkości
Przeróbka: na nią składają się: a)kruszenie- dzielenie nadawy na mniejsze ziarna, mielenie- wyższy stopień kruszenia- otrzymujemy tu drobniejszą frakcję  b)klasyfikacja (przesiewanie)- rozdział pod względem wielkości ziarna: mechaniczna (przesiewanie); przepływowa- rozdział odbywa się w strumieniu przepływającej wody lub powietrza  c)wzbogacanie- zespół operacji przeróbczych zmierzających do wyraźnego podwyższenia składnika użytecznego w nadawie.
Rekultywacja
*zespół operacji i działań zmierzających do przywrócenia terenów zajętych przez górnictwo dla rolnictwa i leśnictwa- czyli przywrócenie ich do pierwotnego użytkowania.
Rekultywacja- przywrócenie przydatności gruntów zajętych przez górnictwo dla rolnictwa, leśnictwa, gospodarki wodnej. Dzielimy na rekultywację górniczą i glebotwórczą.
Rodzaje przeróbki:
*energetyczna, chemia, budownictwo, przemysł szklarski, ceramiczny, spożywczy, lutniczy
Rodzaje stosowanych układów technologicznych:
*transportem taśmowym, szynowym, zgarniakowym, samochodowym, mostowym
Rodzaje wkopów
*wkop wgłębny
*wkop stokowy: gdy złoże zalega w zboczu, gdy złoże jest w formie wypiętrzenia
Schemat ilościowy
*to schemat jakościowy uzupełniony danymi liczbowymi, które określają parametry operacji lub danymi technologicznymi urządzeń i środków technologicznych oraz stopień ich wykorzystania
Schemat jakościowy
*schemat przedstawiający tylko rodzaje operacji, stosowanych urządzeń i środków technologicznych
Schemat technologiczny
*graficzne przedstawienie głównych operacji technologicznych

Siarka: a) otwór eksploatacyjny siarki: *kolumna wstępna cementowana od powierzchni do stropu warstwy nieprzepuszczalnej *kolumna techniczna cementowana do stropu rudy siarki *kolumna eksploatacyjna wodno-wydobywcza  b)własności siarki: *niska temperatura topnienia ok. 120stopni Celsjusza *jest nierozpuszczalna w wodzie i nie miesza się z wodą  *gęstość w stanie płynnym jest 2 krotnie większa od gęstości gorącej wody *współczynnik rozszerzalności objętościowej jest większy niż współczynnik rozszerzalności objętościowy szkieletu wapiennego  c)Wzór na siarkowanie: S= (MS/Mr)*100% [%]  d)kryterium bilansowości złóż siarki: *istnieje pokład rudy porowaty i przepuszczalny dla wody *pokład jest ograniczony od stropu warstwą nieprzepuszczalną *pokład jest ograniczony od spągu warstwą nieprzepuszczalną *minimalna miąższość nadkładu nie może być mniejsza niż 75m *minimalna miąższość złoża 5m *minimalne osiarkowanie 12%.
Skały
*zazwyczaj mieszanina minerałów
Skały płonne
*to skały nie stanowiące bezpośredniego przedmiotu eksploatacji
*pośród nich zalegają złoża kopaliny użytecznej
Skarpa odkrywkowa
*powierzchnia nachylona, powstająca podczas urabiania lub zwałowania pomiędzy dwoma poziomami.
Skarpy podstawowe
*skarpy utworzone w trakcie udostępniania złoża i istniejące aż do zapełnienia odkrywki lub pola eksploatacyjnego
Skarpa ruchoma
*skarpa, której położenie zmienia się podczas przebiegu eksploatacji.
Skarpy trwałe
*skarpy pozostające przez dłuższy czas bez zmian położenia
*rozróżniamy skarpy stałe: podstawowe, boczne i graniczne
Składowe procesu technologicznego:
*urabianieàtransportàprzeróbkaàprzemysł
Sól: a) metody ługowania: *rozpuszczenie i ługowanie wydobytego urobku ,w nadziemnym zwale i podziemnym zwale  *ługowanie na stałym przodku: metodą natryskową ,metody ługowania komór wodą w zastoju ,metoda ługowania ciśnieniowego za pomocą otworów wiertniczych  b)Przebieg eksploatacji: I Faza- *wprowadza się olej pod strop komory *rozpoczyna się eksploatacje od obiegu prawego: komora posiada niewielkie wymiary, występuje przepływ zaburzony, powstaje cylindryczna wstępna komora *gdy komora osiąga wymiary kilku metrów zmieniany jest obieg na lewy, wprowadzając do komory sukcesywnie okresowo dodatkowe porcje oleju dla utrzymania wymaganej grubości (3-4cm) warstwy izolującej olej realizuje się ługowanie boczne  II Faza- *podnosi się okresowo kolumnę wodną interwałem co 1-5m – przy równoczesnym usuwaniu oleju izolującego na tym odcinku otworu *eksploatację realizuje się przy obiegu lewym *uzyskujemy ługowanie stropowo-boczne- poszerza się średnica komory; przy równoczesnym podwyższaniu wysokości komory ;otrzymuje się zwiększenie gęstości solanki. *druga faza kończy się gdy: solanka uzyska stężenie przemysłowe 305g/l przy założonym wydatku (10-16m^3/h) ; komora osiąga wysokość:- czynnej ługowni (do 20m)  III Faza:- właściwa eksploatacja. Wydobycie solanki prowadzi się przy: *okresowym podciąganiu do góry równocześnie obu kolumn eksploatacyjnych: wodnej i solankowej *podnoszeniu poziomu oleju izolującego: o wysokość zapewniającą uzyskanie zaplanowanej średnicy komory *obiegu cieczy: lewego (woda kierowana jest pod strop *Zakończenie wydobycia w komorze następuje: po osiągnięciu przez nią wymiarów docelowych (w wysadach solnych wysokość komory do 1000m); w stanach awaryjnych, gdy przeługowanie wymiarów średnicy komory zagraża minimalnym wymiarom filarów ochronnych pomiędzy sąsiednimi komorami (ok. 50-100m).
Sposób eksploatacji złoża i kierunek przesuwania frontów w polu przyokopowym:
*przystosowane do eksploatacji kompleksowej
*przystosowane do eksploatacji selektywnej
*jednostronne
*wielostronne
Sposoby ługowania otworowego:
*pojedynczymi otworami wiertniczymi
*ługowanie zespołem 2 do 3 otworów ługowniczych
*ługowanie zespołem otworów zasilających i odbierających
Sposoby udostępniania
*za pomocą wykopów
*tak zwane bezpośrednie za pomocą dźwigni liniowych

Stateczność zbocza
*osiągamy ją przez budowę półek

Stok skarpy
*płaszczyzna przechodząca przez górną i dolną krawędź skarpy
Stopień
*poziom roboczy uzbrojony
Stopień- poziom roboczy uzbrojony z przyległymi do niego skarpami.
Strefa spękań
*obciążenie obudowy wyrobiska korytarzowego
Surowce mineralne
*minerały lub skały wydobywane z ziemi, które wprost po przeróbce są użyteczne dla człowieka
Systemy eksploatacji
*system eksploatacji: równoległy, wachlarzowy
*system eksploatacji: dwuskrzydłowy, jednoskrzydłowy, selektywny, kompleksowy
*wybór miejsca udostępniania, systemu eksploatacji i kierunku eksploatacji powinien zagwarantować stabilizację wydobycia w czasie ,w tym także możliwie stałą i optymalną długość frontu eksploatacji.
*system wybierania: ubierkowy (ścianowy), zabierkowy
System eksploatacji
*to przemieszczenie się linii frontów eksploatacyjnych w czasie
*rodzaj systemu eksploatacji określa się przez generalny sposób umniejszania złoża
Systemy eksploatacji:
*dwuskrzydłowy, jednoskrzydłowy, selektywny, kompleksowy
System eksploatacji równoległy
*polega na równomiernym przesuwaniu się linii frontów eksploatacyjnych na całej długości frontu o jednakową wielkość przesunięcia
System eksploatacji równoległy
*do granic, od granic, do i od granic
System eksploatacji wachlarzowy
*polega na nierównomiernym przesuwaniu się linii frontów roboczych, gdzie wielkość jednostkowego przesunięcia w czasie zależy od odległości od punktu obrotu
System eksploatacji i wybierania
*zbiór zasad technologii, których realizacja prowadzi do eksploatacji i wybierek kopaliny użytecznej robotami odkrywkowymi
*jest to system eksploatacji, system wybierania, sposób pracy maszyn urabiających
System wybierania
*sposób umniejszania złoża, określony przez kierunek przesuwania się przodków roboczych w stosunku do kierunku eksploatacji
Systemy wybierania:
*ubierkowy
*zabierkowy
System wybierania ubierkowy
*kierunek postępu czoła przodka jest zgodny z kierunkiem eksploatacji
*złoże umniejsza się jednocześnie pasami szerokości kilku metrów na całą wysokość piętra.
*szczególnym przypadkiem  tego systemu jest system ścianowy (urabianie MW, koparkami łańcuchowymi na podwoziu szynowym- nieobrotowymi
System zabierkowy
*wybieranie złoża równoległymi pasami na całą wysokość piętra i całą szerokość zabierki
*kierunek postępu czoła przodka jest prostopadły do kierunku eksploatacji
*odmiany systemu zabierkowego: czołowy, czołowo-boczny, boczny
Systemy wybierania w stosunku do rozciągłości:
*poprzeczny, podłużny, skośny
Technika- *całokształt środków i czynności wchodzących w zakres działalności ludzkiej, związanych z wykorzystaniem dóbr materialnych *umiejętność posługiwania się w określony sposób różnymi instrumentami i organami.
Teren górniczy
*teren powierzchni, objęty oddziaływaniem eksploatacji górniczej sięgającej poza obszar górniczy
Transport
*przemieszczanie nadkładu na zwałowisko lub kopaliny użytecznej na składowisko

Układ technologiczny w górnictwie
*zbiór urządzeń celowo dobranych i funkcjonalnie połączonych dla prowadzenia procesu eksploatacji w danych warunkach złożowych, organizacyjnych i klimatycznych..
Urabianie:
*odspajanie calizny, dotyczy skał nadkładu kopaliny użytecznej
Urabianie MW: * podatność na urabianie skał zwięzłych za pomocą MW zależy od cech masywu skalnego (calizny), który może mieć liczne nieciągłości (spękania, szczeliny) ;zależy tez od gęstości akustycznej, szczelinowatości, boczności. Gęstość akustyczna jest definiowana: Aa= ro*Up [kg/m^2*s] gdzie: ro- gęstość środowiska skały [kg/m^3]  Up- prędkość fali podłużnej [m/s].
Wkopy:
*usytuowanie wkopu udostępniającego : a)skrajne przy wachlarzowym i równoległym przesuwaniu frontu  b) dośrodkowe przy wachlarzowym i równoległym przesuwaniu frontów
*rodzaje wkopów: wkop wgłębny, wkop stokowy (gdy złoże zalega w zboczu; gdy złoże zalega w formie wypiętrzenia.
*kryterium klasyfikacji wkopów i wyrobisk: 1) rodzaje stosowanego układu technologicznego: transport: taśmowy, szynowy, zgarniakowy, samochodowy, mostowy.  2) lokalizacja wkopu względem granic złoża i morfologii terenu: I morfologia a)stokowe b)wgłębne c)stokowo-wgłębne.  II- poziomy kontur złoża: d)skrajne e)dośrodkowy  III- pionowy kontur złoża: f)początkowy g)docelowy.  3)sposób eksploatacji złoża i kierunek przesuwania frontów w polu przyokopowym: a)przystosowanie do eksploatacji kompleksowej  b)przystosowanie do eksploatacji selektywnej  c)jednostronne  d)wielostronne.
...