AGROTURYSTYKA

“ Zagospodarowanie turystyczne

Gminy Świlcza ”

Kierunek:

Turystyka i Rekreacja

Wykonawca:

Patrycja Woźnik

Prowadzący:

dr E. Warzecha

Semestr zimowy 2010/2011

Rzeszów

Obszar Gminy Świlcza należy nie wątpliwie do jednego z bardziej wartościowych terenów w części niżowej województwa podkarpackiego. Położenie na granicy pomiędzy różnymi jednostki podziału fizyczno – geograficznego, geobotanicznego i zoogeograficznego, to tylko kilka czynników, które mają wpływ na wartość terenów gminy. Do tego dodać można duże zróżnicowanie rzeźby terenu, zachodzenie na siebie elementów fauny i flory, terenów nizinnych i górskich, co wyraża się wysokim stopniem bioróżnorodności.

Obszar znajduje się w tak zwanej Rynnie Podkarpackiej, wzdłuż której biegnie dolina rzeki Mrowli. Rynna jest także szlakiem migracyjnym wschód – zachód wielu gatunków ptaków. Na terenie gminy znajdują się 72 drzewa objęte ochroną pomnikową, a 41 drzew proponuje się objąć taka ochroną. Gmina posiada dobre warunki do rozwoju turystyki, rekreacji i wypoczynku. Atrakcyjne walory przyrodniczo – krajobrazowe, korzystne położenie w strefie podmiejskiej, bogactwo fauny i flory, stosunkowo czyste powietrze oraz wody rzek, potoków i zbiorników, przebiegający szlak turystyczny, stwarzają szczególnie korzystne warunki do harmonijnego obcowania ludzi ze środowiskiem naturalnym.  

POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE GMINY ŚWILCZA

              Gmina Świlcza jest jedną z 160 gmin województwa podkarpackiego, położonej w centralnej jego części. Należy do największych gmin powiatu rzeszowskiego. Obejmuje swym zasięgiem powierzchnię 12,849,52 ha. Administracyjnie podzielona jest na 10 sołectw i liczy 17,807 mieszkańców.

              Dogodne położenie względem miasta Rzeszowa oraz dobre z nim połączenie komunikacją samochodową, PKS, PKP, MPK sprawia, że mieszkańcy gminy mogą również tam zaopatrywać się w potrzebne artykuły.

              Gmina leży na obszarze czterech regionów: Płaskowyżu Kolbuszowskiego, Pradoliny Podkarpackiej, Podgórza Rzeszowskiego i Pogórza Strzyżowskiego.

UKSZTAŁTOWANIE TERENU

              Pod względem ukształtowania terenu gminę można podzielić na dwie części – północną i południową. Swoistego rodzaju granicę stanowi linia kolejowa przebiegająca przez jej teren.

Część południowa charakteryzuje się zróżnicowaną rzeźba terenu i jest pokryta pokrywą lessową. Przeważają tu grunty III i IV klasy, które występują na stokach o stosunkowo dużym nachyleniu, co w wyniku szybkiego spływu wody naraża je na procesy erozyjne. Stosując odpowiednie zabiegi przeciwerozyjne na terenach tych można uprawiać większość roślin, uzyskując tym samym plony średnie i wysokie.

Część północna to teren płaski, mało urozmaicony, w dużej części porośnięty lasami. Przeważają tu grunty piaszczyste o niskiej klasie bonitacyjnej – V i VI klasa – w większości stanowiące nieużytki. Występujące w tej części tereny wodonośne umożliwiły powstanie 12 studni głębinowych z wodą pitną stanowiące rezerwę wody pitnej dla miasta Rzeszowa.

ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE I ZASOBY NATURALNE

              Teren Gminy Świlcza jest urozmaicony pod względem ukształtowania terenu, co w znacznym stopniu decyduje o jego walorach krajobrazowych.

Część południowa wyróżnia się krajobrazem wyżynnym, lessowym o głęboko wciętych dolinach potoków.

W centralnej części teren stopniowo wyrównuje się. Znaczną część gminy stanowi teren równinny, na którym występują zbiorniki wodą z wodą pitną. Obszar ten charakteryzuje się rozległymi bagiennymi łąkami pokrytymi roślinnością chronioną.

Najbardziej atrakcyjną częścią gminy pod względem krajobrazowym jest północna część. Wpływa na to występujący w tej części rozległy kompleks leśny. Teren ten znajduje się pod ochroną w ramach Mielecko – Kolbuszowsko – Głogowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

WARUNKI KLIMATYCZNE

              Klimat podlega wpływom powietrza kontynentalnego. Gmina leży w zasięgu typu klimatu podgórskich nizin i kotlin oraz typu górskiego. Średnia temperatura powietrza jest ok. 7 % wyższa niż średnia krajowa.  Obszar Gminy przyjmuje ok. 700 mm opadów rocznie, nierównomiernie rozłożonych w ciągu roku. Najwyższe opady notuje się w okresie czerwca i sierpnia. Charakter tych opadów stwarza potencjalne zagrożenie erozyjne dla gleb bez zwartego pokrycia roślinnego. Wieją głównie wiatry zachodnie i południowo-zachodnie.

STAN CZYSTOŚCI POWIETRZA

              Powietrze atmosferyczne jest jednym z najważniejszych elementów środowiska przyrodniczego. Problem zachowania jego czystości, obok ochrony wód powierzchniowych, stał się w ostatnich latach najpoważniejszym i wymagającym dużych nakładów finansowych na zmianę przestarzałych technologii stosowanych w przemyśle. Skutkiem dużego zanieczyszczenia powietrza mogą być nieodwracalne zmiany w przyrodzie. W związku ze stosunkowo niewielkim rozwojem lokalnego przemysłu, Gmina Świlcza nie jest pod tym względem bardzo zagrożona. Jednak nie bez znaczenia pozostają zanieczyszczenia emitowane poza jej granicami, a szczególnie z pobliskiego miasta Rzeszowa oraz aglomeracji przemysłowych leżących na kierunku panujących wiatrów. Do najważniejszych składników zanieczyszczeń powietrza należą pyły i gazy powstające w procesie spalania paliw stałych oraz węglowodory i związki ołowiu pochodzące ze spalania paliw płynnych w pojazdach mechanicznych.

Przez środek Gminy biegnie droga E-40, przy której występują skażone tereny o szerokości 50 m od strony południowej i 150 m od strony północnej. Tereny te są nieprzydatne dla rolnictwa.

STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH I PODZIEMNYCH

              Stan wód powierzchniowych jest relatywnie znacznie gorszy niż powietrza. Podobnie jak na obszarze całej Polski, również i w Gminie Świlcza cieki wodne wykorzystywane są jako odbiorniki ścieków, przeważnie nie oczyszczanych. Głównymi źródłami zanieczyszczeń wód są osiedla wiejskie zlokalizowane bezpośrednio nad przepływającymi przez nie ciekami. Poza ściekami bytowymi z osiedli jako źródła zrzutu ścieków należy wymienić zakłady przemysłowe.

W rejonie sołectwa Bratkowice stwierdzono występowanie znacznych zasobów wód podziemnych, które mają stanowić rezerwę wody pitnej dla miasta Rzeszowa. Udokumentowane zasoby wód  wymagają utworzenia stref ochrony sanitarnej tj. bezpośredniej w promieniu 20 m od studni oraz pośredniej w granicach obszaru zasilania studni o zasięgu 750 - 875 m., a także strefy szczególnego nadzoru w granicach obszaru zlewni wód powierzchniowych rzeki Mrowla.

ZASOBY NATURALNE

Wśród zasobów naturalnych Gminy Świlcza lasy zajmują  obszar 2.320 ha tj. 18% powierzchni całej Gminy. Dominuje tutaj drzewostan sosnowy z domieszką dębu szypułkowego i buka zwyczajnego. Sporadycznie występuje brzoza brodawkowata, świerk pospolity i jodła pospolita oraz  brzoza omszona.

Gmina Świlcza nie należy do gmin zasobnych w surowce mineralne. Większość surowców stanowi lokalną bazę dla potrzeb budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych.

Wśród najczęściej występujących surowców mineralnych można wymienić:

Piaski - eksploatowane są w części północnej Gminy w rejonie Bratkowic i częściowo Mrowli.

Lessy - eksploatowane były do niedawna przez cegielnię w Trzcianie.

Torf - w tej chwili nie eksploatowany.

Ropa, nafta i gaz ziemny - w części południowej Gminy prowadzone są prace geologiczne związane z wydobyciem tych surowców.  W okolicach Przybyszówki istnieją zasoby gazu ziemnego, znajdują się tutaj 4 otwory badawcze.

Na terenie administracyjnym wsi Dąbrowa aktualnie jest trzy odwierty gazowe każdy po 200 atm. W planie są kolejne odwierty. W Bratkowicach wykonane są dwa odwierty związane z poszukiwaniem ropy i gazu.

Na pozostałym terenie wykonywane są prace badawcze związane z poszukiwaniem ropy i gazu. 

Wody mineralne - w miejscowości Rudna Wielka występują zasoby wody mineralnej wodorowęglanowo-sodowej ze znaczną zawartością węglanów o wydajności około 12m3/h.  Woda tego typu może być wykorzystywana np. do celów leczniczych bądź produkcji wód mineralnych lub stołowych.

Gmina Świlcza znajduje się między II a III strefą (korzystną a dość korzystną) w klasyfikacji obszaru Polski pod względem możliwości wykorzystania wiatru jako źródła energii. Takie położenie daje możliwość zlokalizowania na terenie Gminy elektrowni wiatrowej.

DROGI I SZLAKI KOMUNIKACYJNE

Przez teren Gminy Świlcza przebiega główny szlak komunikacyjny przecinający teren Polski Południowej z zachodu na wschód, oznaczony jako droga krajowa E-40.

Duże węzły komunikacyjne są znakomitą podstawą do lokalizacji wokół nich dużych centrów handlowych i usługowych, jak serwisy samochodowe, motele itp.

Duże nadzieje wiążą władze Gminy z planowanym przebiegiem  autostrady A-4 i drogi szybkiego ruchu północ-południe, przez co zyskają na atrakcyjności tereny położone w ich pobliżu. 

Przez teren Gminy przebiega linia kolejowa Medyka - Wrocław.

Istnieją również dogodne połączenia autobusowe z pobliskimi miejscowościami.

TURYSTYKA I AGROTURYSTYKA

              Gmina Świlcza posiada dobre warunki do rozwoju turystyki, rekreacji i wypoczynku. Atrakcyjne walory przyrodniczo-krajobrazowe, bogactwo flory i fauny, czyste stosunkowo powietrze, oraz wody rzek, potoków i zbiorników, przebiegający szlak turystyczny, stwarzają szczególnie korzystne warunki do harmonijnego obcowania ludzi ze środowiskiem naturalnym.

Na terenie Gminy w miejscowości Bratkowice znajduje się zbiornik wodny o powierzchni 1.83ha, który stanowi miejsce letniego wypoczynku okolicznych mieszkańców i nie tylko. Zbiornik posiada korzystne warunki do uprawiania sportów wodnych. Powstał on po zlikwidowaniu dzikiego wysypiska śmieci. Wynikiem tego przedsięwzięcia jest estetyczniejszy wygląd Gminy oraz powszechne uznanie.

Planuje się modernizację i rozbudowę istniejących zbiorników wodnych w Trzcianie (pow. 8-10ha) z przeznaczeniem na stawy rybne. Działania te mają na uwadze ochronę torfowisk, ptactwa i roślin występujących w rejonie zbiorników.

Część powierzchni Gminy zajmuje Mielecko – Kolbuszowsko - Głogowski Obszar Chronionego Krajobrazu.

Mimo walorów krajobrazowych, infrastruktura turystyczna na terenie Gminy rozwinięta jest bardzo słabo. W szczególności brakuje miejsc noclegowych - działa tylko jedno gospodarstwo agroturystyczne, które oferuje swoje usługi przez cały rok. Położone jest z dala od tras komunikacyjnych. Właściciele oferują kuchnię regionalną opartą na produktach z własnego gospodarstwa. W pobliżu domu znajduje się staw rybny, w związku z czym istnieje możliwość wędkowania. Gospodarstwo przygotowane jest do przyjmowania osób niepełnosprawnych.

Przez teren Gminy przebiega niebieski szlak turystyczny, co stanowi bodziec do powstawania kolejnych gospodarstw agroturystycznych.

W Dąbrowie, Rudnej Wielkiej, Mrowli i Trzcianie istnieją zabytkowe zespoły parkowe i dworsko - parkowe. Kościół Parafialny w Trzcianie stał się znany w całej Polsce dzięki zabytkowym i cennym ołtarzom.

Na terenie Gminy znajduje się około 100 wiejskich kapliczek i krzyży usytuowanych  przy domach, drogach, wśród pól i leśnych ścieżek.

Gmina jest pełna uroczych zakątków, spokoju i ciszy. Las zaprasza do obcowania z czystym środowiskiem, na grzybobrania i zbieranie leśnych owoców.

Rozwojowi Gminy sprzyja łatwy dojazd do każdego zakątka dzięki dobrze rozwiniętemu systemowi komunikacji.

Rezerwat przyrody faunistyczno – florystyczny „Zabłocie”

                            Niemal w samym środku lasu na północ od wsi Bratkowice znajduje się duży kompleks śródleśnych stawów rybnych założonych jeszcze w okresie międzywojennym.

Utworzony tam rezerwat ornitologiczny „Zabłocie” stanowią stawy hodowlane, położone na terenie lasu mieszanego (sosnowo – dębowego), będącego najbardziej naturalnym fragmentem Puszczy Sandomierskiej.

Na terenie rezerwatu stwierdzono gniazdowanie ok. 30 gatunków ptaków związanych ze środowiskiem wodnym i ok. 70 gatunków charakterystycznych dla biotopów leśnych. Łączenie wraz z gatunkami przelotnymi i zalatującymi w rezerwacie odnotowano ok. 160 gatunków ptaków.

Rezerwat jest także zbiorowiskiem licznych roślin, owadów i innych zwierząt.

Z gatunków chronionych roślin występuje: pióropusznik strusi, mieczyk dachówkowaty, buławnik wielokwiatowy, kruszczyk błotny. Obserwowano łosie i nieregularnie przebywające wilki oraz liczne występujące sarny, jelenie, dziki, borsuki, jenoty, kuny leśne. Z rzadkich chronionych gatunków ptaków możemy zaobserwować: bociana czarnego, perkoza dwuczubego, perkoza rdzawoszyjnego, kaczkę cyrankę, wodnika, derkacza, bekasy. W środowisku leśnym występują: kruk, trzmielojad, myszołów, jastrząb, dudek. Osobliwością rezerwatu jest występowanie dwóch gatunków orłów: bielika i orlika krzykliwego oraz bąka i bączka, lęgi jednej pary żurawi.

              Ranga rezerwatu jest szczególna zarówno w skali Małopolski jak i w skali Europy ze względu na lęgi ptaków z grupy zagrożonej wyginięciem, jak i z uwagi na istnienie zasobów i osobliwości przyrodniczych.

Ścieżka ekologiczna „Trzciana – Olszyny”

                            Dnia 27 lipca 2001 roku Rada Gminy Świlcza uznała zbiornik wodny „Trzciana Olszyny” wraz z przyległymi terenem za użytek ekologiczny. Zlokalizowana jest w dolinie rzeki Mrowla. Trasa ta, o długości 5 kilometrów zbudowana jest z dwóch pętli; małej – 8-przystankowej oraz dużej 10-o przystankowej. Ścieżka ekologiczna to 500 gatunków flory. Swoje miejsce odnalazły tam rośliny objęte ścisłą ochroną, takie jak: skrzyp olbrzymi, bluszcz pospolity, pióropusznik strusi. Idąc ścieżką nie można się nudzić, oprócz obserwacji roślin i zwierząt, można prowadzić bezkrwawe łowy.

Turyści bez wątpienia mogą poznać unikalną osobowość przyrodniczą występującą na terenie ścieżki – mogą spędzić czas miło i przyjemnie, kojąc nerwy, lecząc naturą i twórczo podpatrując przyrodę, która nas otacza. 

   Zalew kąpielowy w Bratkowicach

                            Ten prawie dwuhektarowy zbiornik retencyjny na trwałe wpisał się już w pejzaż nie tylko Bratkowic, ale także gminy Świlcza. Co roku w okresie letnim ściągają tu licznie amatorzy kąpieli słonecznych i wodnych, a nawet wędkowania. Pobliski las zachęca do spacerów śródleśnych ścieżkami, grzybobrania, zbierania jagód, itp. Przyległa do zalewu plaża, to wymarzone miejsce do rodzinnych i koleżeńskich spotkań, grillowania…

  BAZA NOCLEGOWA

   Hotel i Restauracja „Nowy Dwór”

              ...