Zestaw I
1.Czynniki środowiskowe wpływające na zdrowie populacji
A. Makrośrodowisko
•Czynniki materialne: warunki klimatyczne (nasłonecznienie, czynniki termiczno-wilgotnościowe, zmienność ciśnienia atmosferycznego, zjawisko inwersji termicznej), naturalne i spowodowane działalnością człowieka czynniki fizyczne (rożne rodzaje promieniowania, hałas, wibracje), spowodowane działalnością człowieka zanieczyszczenia chemiczne powietrza, gleby, żywności i wody. Czynniki biologiczne: bakterie. wirusy, grzyby, pierwotniaki, robaki i inne pasożyty człowieka, alergeny np. pyłki kwiatowe.
•Środowisko społeczne: cechy ustroju społeczno - politycznego, wielkość dochodu narodowego przypadająca na jednego mieszkańca, system edukacyjny, system opieki zdrowotnej, dostępność pracy, polityka społeczna państwa, procesy urbanizacyjne, ochrona środowiska, wzorce kulturowe i styl życia, stosunki międzyludzkie a szczególnie społeczna gotowość do wzajemnej pomocy i współdziałania; obecność ogólnie jednoczących wartości. B. Środowisko indywidualne
•Czynniki związane z pozycją społeczno-zawodową: wykształcenie, rodzaj i warunki pracy, dochody, warunki mieszkaniowe i ogólnobytowe.
•Zachowania o znaczeniu zdrowotnym, styl życia: sposób odżywania się. palenic tytoniu, nadużywanie alkoholu, narko- i lekomania, umiejętność wypoczywania i radzenia sobie ze stresem, aktywność fizyczna, higiena osobista, zachowania w sferze seksualnej, zachowania wpływające na higienę i bezpieczeństwo pracy przestrzeganie przepisów drogowych i in.
•Czynniki upływające na zachowania o znaczeniu zdrowotnym: wiek, płeć, aktualny stan zdrowia, wykształcenie, poziom kultury zdrowotnej, istniejące więzi społeczne (podtrzymujące lub destrukcyjne), stabilizacja rodzinna, system wyznawanych wartości, posiadanie wyraźnych celów życiowych, indywidualne cechy osobowościowe i charakterologiczne.
2.Wartości kaloryczne 6 grup odżywczych z wyszczególnieniem wartości kalorycznej w danej grupie
•Produkty zbożowe: 196 - 359 kcal; średnia wartość kaloryczna Chleb żytni razowy: 200 Ryż: 350 Fasola: 350 Nie powinny być spożywane w dużej ilości przez osoby otyłe i z nadwagą.
•Mleko i produkty mleczne: 47 - 315 kcal; kaloryczność zróżnicowana. Niska - mleko płynne i ser twarogowy chudy, średnia - ser twarogowy tłusty, wysoka - senry twarde i topione Mleko 2%: 50 Twaróg chudy: 100 Ser edamski: 3l5 Ser topiony: 222
•Produkty mięsne, ryby, jaja: 69 - 260 kcal; kaloryczność zróżnicowana, zależy
od zawartość tłuszczu. Dorsz, chuda wołowina, cielęcina, drób - produkty o stosunkowo niskiej kaloryczności a wysokiej wartości odżywczej. Dorsz: 70 Parówki: 260 Jaja: 150 Kurczak: 260
•Tłuszcze: 738 - 900 kcal; najwyższa kaloryczność Olej słonecznikowy: 900 Masło: 750 Smalec: 890
•Warzywa i owoce: 25 - 105 kcal; najniższa kaloryczność; Pomidory: 30 Marchew:60 Banan: 105
•Cukier i słodycze: 399 - 543 kcal; bardzo kaloryczne, źródło pustych kalorii Cukier: 400 Czekolada: 550
3.Żywienic chorych - zasady w punktach
•Jak najbardziej zbliżone do żywienia zdrowych (zachować podstawowe zalecenia żywieniowe, modyfikacja zależna od potrzeb)
•Posiłki przygotowywane i podawane w nie budzących żądnych zastrzeżeń warunkach sanitarno-epidemiologicznych
•Estetyka podawania pokarmów
•Zmiana masy ciała (dieta nisko lub wysokokaloryczna)
•Wyrównanie niedoborów żywieniowych powstałych w czasie choroby i np. dieta bogatobiałkowa
•Oszczędzanie chorego narządu (np. dieta lekkostrawna)
•W stanach ostrych zapobieganie naruszenia bilansu wody i soli mineralnych
•W stanach przewlekłych dostarczenie właściwej ilości energii dla utrzymania masy ciała oraz niezbędnych składników odżywczych do prawidłowego metabolizmu
•Regularność posiłków (4 - 5 dziennie)
•Różnorodność posiłków
•Zachowanie prawidłowego udziału poszczególnych składników energetycznych
•Umiarkowane spożycie soli
•Dostatecznie wysokie spożycie warzyw owoców
•Czesie i regularne spożywanie niezbyt obfitych posiłków
Modyfikacje dotyczą:
•kaloryczności
•udziału poszczególnych składników odżywczych
•asortymentu produktów (zastępowanie tłuszczy zwierzęcych roślinnymi, eliminacja produktów alergizujących)
•konsystencji pokarmów
4.Normy czystości biologicznej wody
Pozwalają sklasyfikować wodę jako nadającą się do picia lub taką, która może być wykorzystana w gospodarstwie domowym.
•Badanie ogólnej liczby bakterii w wodzie (ilościowe) - określenie liczby kolonii wyhodowanych na agarze w 37°C przez 24h - bakterie mezofilne lub w 20°C przez 72h - bakterie psychrofilne
•Badanie jakościowe - obecność E. Coli świadczy o zanieczyszczeniu ściekowym wody. Wyniki oznaczeń podajemy w mianach E. coli - najmniejsza ilość wody w cm3, z której można wyhodować l kolonie bakterii.
NORMY:
•Woda do picia, po uzdatnieniu, dezynfekcji: w 100 cm3 wody brak E. coli miano coli > 100, w l cm3 liczba b. mezofilnycli < 20, a psychrofilnych < 100
•Woda niedezynfekowana: w 100 cm3 wody brak E. coli, miano coli > 50. w l cm3 liczba b. mezofilnych < 40, a psychrofilnych < 200
•Woda na potrzeby gospodarstw domowych: miano coli > 10, w l cm3 liczba mezofilnych <100
•Woda dopływająca do basenu kąpielowego: w 100 cm3 wody brak E. coli, miano coli > 50, w l cm3 liczba mezofilnych < 200
•Woda w basenie kąpielowym: w 100 cm3 wody brak E. coli, miano coli > 20, w l cm3 liczba mezofilnych < 200
5.Badania profilaktyczne obejmujące pracownika
•Badania wstępne - podlegają im wszyscy kandydaci do pracy, pracownicy przenoszeni na inne stanowisko pracy, jeśli występują na nim szkodliwości lub istotne uciążliwości zawodowe; w celu określenia przydatności psychofizycznej kandydata do pracy na określonym stanowisku.
•Badania okresowe - u wszystkich zatrudnionych; celem oceny wpływu warunków pracy na stan zdrowia (pozwalają na wykrycie wczesnych patologii). Wykonywane są po roku od przyjęcia do pracy, a następnie co 4 lata.
•Badania kontrolne - przeprowadza się pod dłuższej niż 30 dni nieobecności w pracy z powodu choroby. Ich celem jest stwierdzenie, czy w wyniku ewentualnych zmian w stanie zdrowia nie zaistniały przeciwwskazania do wykonywania dotychczasowej pracy.
•Sanitarno - epidemiologiczne -pracujący z żywnością, służba zdrowia, nauczyciele. Niedopuszczenie do pracy osób zagrażających zdrowiu publicznemu.
•Badania uczniów - czy stan zdrowia pozwala na rozpoczęcie nauki lub dalsze kształcenie
6.Wpływ pleśniowców na zdrowie człowieka
Pleśnienie jest uzależnione od
niewłaściwych materiałów budowlanych
oraz złego eksploatowania.
•grzybice skóry
•grzybice narządów wewnętrznych (aspergillozy)
•alergizacja (astma, nieżyt nosa, oskrzeli)
•wytwarzane mikotoksyny (aflatoksyny, ochratoksyny) wnikające do organizmu człowieka drogą inhalacyjną, pokarmową, przez skórę mają działanie karcerogenne, zapalenia płuc.
7.Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe - definicja, podać przykłady
Czynnik niebezpieczny - oddziaływanie może prowadzić do urazu lub natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia (obsługa maszyn, przeciek instalacji gazowej),
Czynnik szkodliwy -oddziaływanie może prowadzić do stopniowego pogorszenia stanu zdrowia człowieka (azbest, promieniowanie jonizujące, lateks, cytostatyki, wirusy, bakterie, b-laktamy).
Czynnik uciążliwy - oddziaływanie może utrudnić pracę lub obniżać zdolność do jej wykonywania, nie powodując jednak trwałego pogorszenia stanu zdrowia (praca w wymuszonej pozycji ciała, praca zmianowa, pole elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości)
8.Przyczyny wpływu diety na wzrost ryzyka chorób ukł. krążenia
-otyłość, niewspółmierne spożywanie energii do zapotrzebowania na nią; spożywanie dużej ilości tłuszczów zwierzęcych; niskie spożycie kwasów tłuszczowych wielonienasyconych; duże spożycie cholesterolu > 300 mg/dobę; duże spożycie soli > 6g/dobę; palenic tytoniu; alkohol; brak aktywności fizycznej; nieodpowiednia podaż K, Ca, Mg; duże spożycie węglowodanów łatwo przyswajalnych zwłaszcza cukru; niskie spożywanie warzyw i owoców; małe spożycie białka: cielęcina, dziczyzna; małe spożycie błonnika i węglowodanów złożonych; spożywanie małej ilości ryb.
bombelspec