Część I – zagadnienia teoretyczne
1. Wybrane mierniki osiągnięć organizacji (zdolność produkcyjna, produktywność, sprawność, stopień wykorzystania).
ZDOLNOŚĆ PRODUKCYJNA – maksymalna ilość produktu, jaka może zostać wytworzona w określonym czasie
PRODUKTYWNOŚĆ – wielkość produkcji uzyskana z jednostki określonego zasobu używanego w trakcie procesu produkcji
SPRAWNOŚĆ – stosunek aktualnej wielkości produkcji do wielkości możliwej do osiągnięcia.
Sprawność = produkcja rzeczywista/wydajność efektywna
STOPIEŃ WYKORZYSTANIA – wielkość dostępnej zdolności produkcyjnej, jaka jest rzeczywiście wykorzystywana.
Stopień wykorzystania = produkcja rzeczywista/wydajność planowana
2. Rodzaje produktywności, obszary wykorzystania wskaźników produktywności, sposoby zwiększania produktywności.
RODZAJE PRODUKTYWNOŚCI:
· Produktywność częściowa – efekty (produkcja) / nakład (zużycie jednego czynnika)
· Produktywność całkowita – efekty ogółem / nakłady ogółem
OBSZARY WYKORZYSTANIA WSKAŹNIKÓW PRODUKTYWNOŚCI:
· Porównanie bieżących wyników działalności firmy z wynikami przeszłymi
· Porównanie z innymi organizacjami prowadzącymi podobną działalność
· Porównanie różnych działów organizacji
· Pomiar efektów wprowadzanych zmian
SPOSOBY ZWIĘKSZANIA PRODUKTYWNOŚCI:
· Podnoszenie skuteczności przez podejmowanie lepszych decyzji
· Poprawa wydajności przez stosowanie mniejszych nakładów od uzyskania tych samych efektów
· Poprawianie wyników innymi sposobami (takimi jak wzrost jakości, mniejsza wypadkowość, eliminacja zakłóceń w procesie, kooperacja pracowników)
3. Czynniki wpływające na aktualne i efektywne zdolności produkcyjne:
NA AKTUALNE ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNE WPŁYWAJĄ:
· Wielkość instalacji i urządzeń
· Dostępność wyposażenia produkcyjnego
· Dostępność siły roboczej
· Dostępność gotówki
· Polityka finansowania
· Polityka zaopatrzenia
· Polityka podzlecania prac
· Wymagania techniczne związane z zadaniami
· Podjęta liczba różnych zadań
NA EFEKTYWNE ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNE MAJĄ WPŁYW:
· Umiejętności techniczne działów przygotowania produkcji
· Zdolności organizacyjne w fazie planowania
· Fachowość zaopatrzenia
· Umiejętności podzlecania prac
· Umiejętności i polityka obsługi eksploatacyjnej
· Wszechstronność siły roboczej
· Wydajność pracy
4. Kryteria planowania terminów wykonania operacji:
· Finansowe: dot. minimalizacji kosztów
a) Minimum kosztów produkcji lub kosztów prowadzenia działalności
b) Minimum kosztów magazynowania
c) Minimum wartości zapasów
d) Minimum odpływu strumienia pieniężnego
· Marketingowe: poziom satysfakcji klienta
a) Dotrzymanie terminów dostaw
b) Osiąganie celów przetwarzania informacji
c) Minimalizowanie liczby zadań opóźnionych
d) Maksymalizacja zadowolenia klientów
· Produkcyjne: maksymalne wykorzystanie siły roboczej
a) Maksymalizacja wykorzystania siły roboczej
b) Minimum czasów przezbrojeń
c) Maksymalizacja wykorzystania parku maszynowego
5. Możliwe sposoby redukcji problemu planowania kalendarzowego:
UPRASZCZANIE PROBLEMU PLANOWANIA KALENDARZOWEGO:
· Zmniejszyć liczebność asortymentu wyrobów (usług)
· Zredukować liczbę składników wyrobów
· Przebadać posiadane zasoby
· Zwiększyć kwalifikacje pracowników
· Wykorzystać podzleceniodawców
· Oddzielić zadania duże od małych
· Zapewnić ścisłą współpracę z marketingiem
· Zmniejszyć rozmiary jednostek organizacyjnych
· Zwiększyć autonomię jednostek organizacyjnych
· Zaakceptować potrzebę dyscypliny
6. Istota harmonogramu, zasady sporządzania harmonogramów wprzód i wstecz osi czasu.
HARMONOGRAM – jest graficzną prezentacją czasu niezbędnego do wykorzystania zadania. Powinien on uwzględniać związane z zadaniem wymagania techniczne, prognozy rynkowe i dostępne zdolności produkcyjne.
HARMONOGRAM WYKONANIA ZADANIA – stanowi plan terminów realizacji konkretnego zadania produkcyjnego. Wskazuje metody i czasy wystarczającą do adekwatnej realizacji funkcji szczegółowością, stanowi wkład badań metod pracy do problemów sterowania produkcją. Gdy raz sporządzi harmonogram nie ma potrzeby go zmieniać, jeżeli nie nastąpią zmiany albo w zadaniu albo w metodzie produkcji.
ZASADY SPORZĄDZANIA HARMONOGRAMÓW WPRZÓD:
W celu oszacowania efektów powiększania dostępnych zasobów lub oceny, jaki termin dostaw będzie realny przy wykorzystaniu aktualnie dostępnych zasobów, opracowuje się harmonogram wprzód po osi czasu.
Podstawą sporządzania harmonogramu wprzód jest uwzględnienie ograniczonych zdolności produkcyjnych. Najważniejszym kryterium określenia kolejności są terminy dostaw. Gdy są one jednakowe, to zlecenie o największej pracochłonności otrzyma najwyższy priorytet.
ZASADY SPORZĄDZANIA HARMONOGRAMÓW WSTECZ:
Harmonogramy wstecz sporządza się, gdy terminy dostaw są znane. Dlatego właśnie sporządza się harmonogram od terminu zakończenia prac, do terminu ich rozpoczęcia.
Harmonogram sporządza się przy uwzględnieniu „nieograniczonych zdolności produkcyjnych” ignorując wszelkie ograniczenia, aby wykryć miejsca, i momenty w których może dojść do sytuacji konfliktowych. Dzięki temu można zawczasu podjąć środki zapobiegawcze.
Harmonogram sporządza się przy założeniu wykonywania jednej operacji tygodniowo. Sekcja sterowania produkcji musi przed sporządzeniem harmonogramu skorygować wszelkie normy czasu, uwzględniając znane i przewidywalne powody zmniejszenia wydajności wydziałów.
Czasem może dojść do przeciążenia zdolności produkcyjnych, które można zmniejszyć przez: zwiększenie dostępnych zasobów – krótkookresowo, lub długookresowo, podzlecanie prac tworzących przeciążenie, ulepszanie metod produkcji w celu zmniejszenia pracochłonności, zmiana projektu wyrobu w celu zmniejszenia pracochłonności, negocjowanie terminów dostaw.
7. Projektowanie procesu produkcyjnego (typy produkcji i ich charakterystyka – produkcja jednostkowa, małoseryjna, seryjna, masowa, ciągła).
TYPY PRODUKCJI:
PRODUKCJA JEDNOSTKOWA – wytwarza się pojedyncze wyroby przystosowane do indywidualnych wymagań klienta. Wytwarza się produkty rzadkie, dlatego proces ten charakteryzuje różnorodność, co oznacza małą standaryzację, wykorzystanie unikatowego sprzętu. Produkcja musi być elastyczna, łatwo przystosowana do nowej sytuacji. Wykonuje się mało jednostek, każda pochłania dużo pracy. Wysoki koszt jednostkowy, np. budowa statku, biurowca, pisanie książek.
(przestankowe, produkcja przerywana, w jej toku wytwarza się wiele różnych produktów)
PRODUKCJA RZEMIEŚLNICZA (MAŁOSERYJNA) – wykonywana mała liczba różnych produktów. Stosowana w zakładach rzemieślniczych, które wykonują produkty wg. Opisu klienta. Używany sprzęt musi być zmieniany wraz ze zmianą produktów. Produkty wykonywane używając niektórych zasobów, dlatego zasoby będą magazynowane. Niskie koszty stałe, ale wysokie koszty jednostkowe np. wytwórnie specjalistycznych pojazdów, meble.
(procesy ręczne)
PRODUKCJA SERYJNA – wytwarza się niewielkie grupy produktów tymi samymi narzędziami. Występują koszty przestawienia urządzeń, przy rozpoczynaniu wykorzystania nowego produktu. Koszty zmienne redukuje wytworzenie więcej jednostek. Typ produkcji przydatny w średnim rozmiarze produkcji, gdy znane są potrzeby klienta. Oznacza to mniejsze zróżnicowanie produktów i ich standaryzację, np. wydawcy książek, wytwórcy ubrań, farmaceuci, ubezpieczenia, kursy.
(przestankowa, proces zmechanizowany)
PRODUKCJA MASOWA – wytwarza się dużą liczbę pojedynczych produktów: komputery, samochody. Małe zróżnicowanie produktów. Produkcja opiera się na wysokim popycie. Stosuje się wyspecjalizowany sprzęt. Produkt się nie zmienia, jest niewiele przerw w produkcji. Koszty produkcji masowej są niskie.
(proces zautomatyzowany)
PRODUKCJA CIĄGŁA – wytwarza się dużą liczbę pojedynczych produktów, lub grupy pokrewnych produktów. Produkcja kapitałochłonna, ale wymaga niewielkiego nakładu pracy, duże rozmiary produkcji to niskie koszty jednostkowe. Wymaga wyspecjalizowanego sprzętu, np. browarnictwo, nadzór policyjny, rafinację ropy naftowej.
Produkcja jednostkowa i małoseryjna są produkcjami na zamówienie, a pozostałe produkcjami na zapas.
8. Kryteria wyboru typu produkcji oraz technik wytwarzania:
KRYTERIA WYBORU TYPU PRODUKCJI:
· projektowanie produktów (np. wysoka jakość -> produkcja ręczna)
· ogólny popyt
· zmiany w popycie (elastyczność popytu – musi wykorzystywać elastyczny typ produkcji, by sprostać maksymalnemu sezonowemu popytowi i pracować efektywnie podczas słabszych okresów)
· elastyczność produktu – szybkość, z jaką można przestawić produkcję z jednego produktu na drugi
· zasoby ludzkie
· automatyzacja
· jakość produktu
· zaangażowanie klientów
· finanse
· liczba integracji pionowych – logistyka, związek z liczbą funkcji logistycznych i liczbą dostawców
· poprawa wydajności procesów nieciągłych
· reorganizacja operatorów maszyn
· zwiększanie rozmiarów serii za pomocą technologii grupowej
· wykorzystanie elastycznej automatyzacji – wykorzystuje technologię do zredukowania czasu przygotowawczo-zakończeniowego między produktami.
WYBÓR TECHNIK WYTWARZANIA:
a) wg. Kryterium sterowania obrabiarki wyróżnia się:
· system ręczny – operator kontroluje obrabiarki, które wymagają ciągłej uwagi. Operator uruchamia obrabiarkę, pracuje z nią i ją unieruchamia, np: kierowanie autobusem. Korzyść to elastyczność, niskie koszty inwestycyjne i niskie ryzyko. Wada to wysoki koszt jednostkowy produkcji, niska wydajność, potrzeba wykwalifikowanej załogi, zmienna jakość.
· Systemy zmechanizowane – operator uruchamia sprzęt, który dalej pracuje bez jego interwencji oraz go wyłącza np. odtwarzacz video.
· Systemy zautomatyzowane – urządzenia mogą wykonywać wiele zadań bez zaangażowania operatora np. zmechanizowana hurtownia (wózki widłowe)
Sztywna automatyzacja – ma transporter przenoszący części wzdłuż stałego toru między obrabiarkami pojedynczego zastosowania
Obrabiarki sterowane komputerowo – wykonują serię operacji bez przerwy
Systemy produkcyjne wspomagane komputerowo – systemy, w których komputer uczestniczy w istotnych procesach wytwórczych
Elastyczne systemy produkcyjne – kombinacja komputerów, które sterują każdą częścią wyposażenia tak, że kilka osobnych obrabiarek jest pod kontrolą centralnego komputera
Wadą systemów automatycznych jest to, że ignorują one umiejętności, jakie mogą wnieść ludzie takie jak:
ü Doświadczenie
ü Nowe rozwiązania
ü Kreatywność i elastyczność
ü Subiektywność
Przewaga maszyn polega na tym, że:
ü Pracują ze stałą precyzją
ü Są szybkie i mocne
ü Wykonują wiele zadań w tym samym czasie
ü Pracują bez przerwy (bez zmęczenia)
ü Są niezawodne
9. Narzędzia analizy procesów (karty procesów, schematy procesów).
KARTY PROCESÓW – karty, w ...
alina_kujawa