1. Def. cukrzycy.
Cukrzyca jest przewlekłą chorobą spowodowaną brakiem lub nieprawidłowym działaniem hormonu nazywanego insuliną. Jest to choroba metaboliczna której podstawowym objawem jest podwyższony poziom cukru (glukozy) we krwi.
2. Typy cukrzycy
Zgodnie z obecnie obowiązującą klasyfikacją wyróżnia się dwa podstawowe typy cukrzycy: 1.cukrzycę typu 1 (insulino zależną, młodzieńczą) - rozpoznawaną, gdy trzustka w ogóle nie produkuje insuliny; 2. cukrzycę typu 2 (insulino niezależną, dorosłych) - rozpoznawaną, gdy insuliny jest zbyt mało lub komórki ciała nie są zdolne do wykorzystania własnej insuliny.
3. cukrzyca ciężarnych – cukrzyca po raz pierwszy rozpoznana w ciąży i występująca do momentu urodzenia dziecka.
4. cukrzyca wtórna – np. polekowa,
3. Insulinoopornośc jako mechanizm nieprawidłowej tolerancji glukozy i cukrzycy typu 2.
Insulinooporność to zaburzenie homeostazy glukozy, polegające na zmniejszeniu wrażliwości mięśni, tkanki tłuszczowej, wątroby oraz innych tkanek organizmu na insulinę. Insulinooporność jest jedną z przyczyn cukrzycy typu 2 i cukrzycy ciążowej, zwykle pojawia się też w przebiegu cukrzycy typu 1.
4. Zrozumienie pojęć: leczenie hipoglikemizujące i antyhiperglikemicznego.??
Doustne leki hipoglikemizujące, doustne leki przeciwcukrzycowe, doustne preparaty farmakologiczne, wpływające na obniżenie poziomu glukozy we krwi, stosowane w leczeniu cukrzycy typu II (insulinoniezależnej). Mają różny mechanizm działania; należą do kilku grup:
1) pochodne sulfonylomocznika (I generacja - tolbutamid, chlorpropamid, II generacja m.in. - glibenklamid, gliklazyd, glipizyd, III generacja - glimepiryd), które zwiększają wydzielanie insuliny przez trzustkę,
2) bigwanidy (np. metformina), hamujące wytwarzanie glukozy w wątrobie i zwiększające wrażliwość tkanek na insulinę,
3) pochodne kwasu benzoesowego (repaglinid), nowe, silne leki, o działaniu podobnym do działania pochodnych sulfonylomocznika,
4) tiazolidynodienony: a) glitazony (troglitazon, rozyglitazon, pioglitazon) - również nowe, silne leki, zwiększające wrażliwość tkanek na insulinę, b) inhibitory enzymu alfa-glikozydazy (akarboza), zaburzające rozkład węglowodanów i wchłanianie glukozy w przewodzie pokarmowym.
Z kolei w leczeniu cukrzycy typu drugiego wykorzystuje się tzw. leki antyhiperglikemiczne, do których należą leki hamujące wątrobową produkcję glukozy i zwiększające jej obwodowe zużycie (metformina), leki hamujące wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego (akarboza), oraz leki zwiększające odpowiedź komórek na biologiczne działanie insuliny (tiazolidynediony).
5. Niedocukrzenie(hipoglikemii) jako ostre powikłanie cukrzycy(leczenie hipoglikemizujące),główne objawy.
Wystąpienie niedocukrzenia jest sygnałem, że stosowane leczenie cukrzycy nie jest w pełni właściwe. Pojawia się wtedy gdy ilość insuliny we krwi wzrasta w sposób przekraczający zapotrzebowanie. Może to być wynikiem przedawkowania samej insuliny lub doustnych leków przeciwcukrzycowych.
Objawy:
-wzmożona potliwość
-niepokój wewnętrzny, drżenie rąk, kołatanie serca.
-wzmożona drażliwość
-bóle głowy
-zaburzenia koncentracji
-zmęczenie
-zaburzenia snu
-zaburzenie widzenia
-agresja.
6. Zapobieganiu niedocukrzeniu.
W cukrzycy typu 1 zmniejszenie nieco wymagań, co do pożądanej maksymalnej wartości glikemii. Złagodzenie nieco tego kryterium może obniżyć częstość występowania hipoglikemii.
cukrzycy typu 2, nie wymagającej wstrzyknięć insuliny pojawiły się już „inteligentne” pochodne sulfonylomocznika III generacji, których stosowanie minimalizuje ryzyko hipoglikemii. Niestety, nowe, wysoce efektywne leki mogą też wywołać okresowe niedocukrzeniem – tzw. polekową hipoglikemię. Tego typu hipoglikemia jest, jak dowodzą badania dość częstym stanem nagłym w diabetologii. Występuje, nie tylko, jako powikłanie leczenia insuliną, lecz również pochodnymi sulfonylomocznika, metforminą lub akarbozą.
7. Przewlekłe powikłania cukrzycy w zakresie układu nerwowego- Neuropatia cukrzycowa, obwodowa czuciowa.
Neuropatia cukrzycowa może objąć każdy fragment układu nerwowego, prawdopodobnie za wyjątkiem mózgu. Rzadko stanowi bezpośrednią przyczynę zgonów, ale jest głównym powodem powikłań chorobowych. Rozpoznano kilka wyraźnych zespołów chorobowych (związanych z neuropatią cukrzycową), przy czym u jednego pacjenta można zaobserwować więcej niż jeden z nich.
Najbardziej powszechny obraz kliniczny stanowi polineuropatia obwodowa. Dotyczy głównie dystalnych części kończyn. Zwykle obustronne objawy tego zespołu obejmują: zdrętwienie, parestezje, zniesienie odruchów ścięgnistych, osłabione czucie zimna i bólu, ostrą przeczulicę dotykową, upośledzenie funkcji motorycznej kończyn i bóle. Ból, który może być głęboko zlokalizowany, nasila się w nocy.
8. Przewlekłe powikłania cukrzycy w zakresie układu nerwowego
Neuropatia wegetatywna
Neuropatia sercowo-naczyniowa, częstoskurcze, podciśnienie ortostatyczne (choroba wieńcowa, zawały bezbólowe, zatrzymanie krążenia i oddychania.
Neuropatia przewodu pokarmowego – zaburzenia połykania, motoryki przełyku, żołądka, jelit, zaparcia i biegunki
Neuropatia układu moczowego – utrudnione opróżnianie pęcherza, nietrzymanie moczu, zakażenia układu moczowego
Zaburzenia miesiączkowania i impotencja.
9. Powikłania cukrzycy w zakresie układu krążenia.
Najważniejsze powikłania naczyniowe występujące u diabetyków to:
· choroba niedokrwienna serca i zawał mięśnia sercowego;
· zespół stopy cukrzycowej – zaburzeń ukrwienia i unerwienia stopy, mogących prowadzić do owrzodzeń i deformacji stopy, infekcji a w konsekwencji do martwicy i konieczności mniejszych lub większych amputacji;
· udar mózgu – prowadzący do różnego stopnia uszkodzenia mózgu.
10. Uszkodzenie wzroku w przebiegu cukrzycy (retinopatia cukrzycowa)
Uszkodzenie naczyń krwionośnych siatkówki oka pojawiające się w przebiegu cukrzycy, zaliczane do mikroangiopatii cukrzycowej. Zmiany te rozwijają się wprost proporcjonalnie do długości cukrzycy oraz jej typu. Po 20 latach trwania cukrzycy stwierdza się u prawie wszystkich chorych na cukrzycę typu 1 oraz u 60% osób chorych na cukrzycę typu 2. Podstawowe znaczenie w patogenezie mają hiperglikemia i nadciśnienie tętnicze. Istotne są procesy prowadzące do nasilenia stresu oksydacyjnego i nadmierne wytwarzanie czynników wzrostu.
11. Zespół stopy cukrzycowej.
Zespół stopy cukrzycowej.. Powstawaniu tych zmian sprzyja złe wyrównanie cukrzycy. Neuropatia prowadzi między innymi do utraty czucia bólu i temperatury w obrębie stóp co powoduje, że nawet rozległe skaleczenia mogą nie sprawiać żadnych dolegliwości i mogą długo pozostawać niezauważone. Łatwo jest również o groźne oparzenia stóp jeżeli pacjenci próbują rozgrzewać zmarznięte stopy o bezpośrednie źródła ciepła (piece, kominki, koce elektryczne) albo myją stopy nie sprawdzając uprzednio dłonią temperatury wody. Również otarcia skóry spowodowane źle dopasowanymi butami bywają często przyczyną powstawania owrzodzeń. Pomimo tego „znieczulenia" stóp niektórzy pacjenci u których doszło do rozwoju neuropatii skarżą się na dokuczliwe dolegliwości bólowe takie jak uczucie pieczenia, mrowienia lub drętwienia , które nasilają się zwłaszcza wieczorami lub w nocy. Jest to tak zwana odmiana bólowa neuropatii.
U chorych na cukrzycę zakażenia rozprzestrzeniają się bardzo łatwo, może rozwinąć się zapalenie kości dlatego każde owrzodzenie stopy zwiększa ryzyko amputacji.
12. Pielęgnacja stóp w cukrzycy
· Stopy trzeba codziennie myć ciepłą wodą a następnie starannie osuszać szczególnie przestrzenie pomiędzy palcami
· Jeżeli skóra jest sucha i ma skłonność do pękania wskazane jest natłuszczanie
· Dobrym zwyczajem jest codzienne oglądanie stóp
· Paznokcie powinny być obcięte prosto Nie na kształt litery V! ale nie zbyt krótko
· Nie wolno stosować maści na odciski!
· Obuwie noszone przez chorego na cukrzycę powinno być dostatecznie szerokie, w odpowiednim rozmiarze
· Nigdy nie należy chodzić boso
· Przed włożeniem butów trzeba zawsze sprawdzić czy wewnątrz buta nie ma ostrych przedmiotów
· Skarpetki powinny być wykonane z naturalnych tworzyw i nie mogą być zbyt obcisłe ponieważ utrudnia to krążenie krwi
· Jeżeli chory zauważy że stopa jest spuchnięta, zmienił się kolor skóry - powinien jak najszybciej skontaktować się z lekarzem
13. Uszkodzenie serca w przebiegu cukrzycy
Niewydolność serca występuje u 10–15% chorych na cukrzycę, z kolei z powodu cukrzycy leczonych jest 30–50% chorych z niewydolnością serca. Cukrzyca oraz często z nią współistniejące nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia i choroba wieńcowa prowadzą do uszkodzenia struktury i zaburzenia funkcji mięśnia sercowego. Podstawowymi mechanizmami odpowiedzialnymi za rozwój niewydolności serca w cukrzycy jest nadmiar wolnych kwasów tłuszczowych jako źródła energii oraz dysfunkcja śródbłonka.
14. Co to jest otyłość
Patologiczne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie, przekraczające jego fizjologiczne potrzeby i możliwości adaptacyjne, mogące prowadzić do niekorzystnych skutków dla zdrowia]. Za otyłość uważa się stan, w którym tkanka tłuszczowa stanowi więcej niż 20% całkowitej masy ciała u mężczyzn oraz 25% u kobiet.
15. Parametry używane do oceny otyłości.
W praktyce stosuje się, prostsze metody przybliżone:
· pomiar masy ciała (wagi ciała) i obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI) lub wskaźnika WHR (waist-hip ratio)
· pomiar grubości fałdu skórnego.
Dla osób dorosłych i o przeciętnych warunkach umięśnienia, wskaźnik BMI dobrze odzwierciedla zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie.
BMI
· wartość prawidłowa 19-25
· nadwaga 25-30
· otyłość >30
· skrajna otyłość >40
WHR
· wartość prawidłowa dla mężczyzn – 0,9
· wartość prawidłowa dla kobiet – 0,7
· obwód brzucha mierzony na poziomie talii nie powinien przekraczać połowy pomiaru wzrostu
16. Co to jest BMI, jak się wylicza
Body Mass Index- współczynnik powstały przez podzielenie masy ciała podanej w kilogramach przez kwadrat wysokości podanej w metrach.
Dla osób dorosłych wartość BMI wskazuje na:
· < 16,00 – wygłodzenie
· 16,00–16,99 – wychudzenie (spowodowane często przez ciężką chorobę lub anoreksję)
· 17,00–18,49 – niedowagę
· 18,50–24,99 – wartość prawidłową
· 25,00–29,99 – nadwagę
· 30,00–34,99 I stopień otyłości
· 35,00–39,99 II stopień otyłości
· ≥ 40,0 III stopień otyłości (otyłość skrajna).
17. Typy otyłości:
- Otyłość wiscelarna tzw. typ jabłka. Związana z przewagą działania testosteronu
- Otyłość gynoidalna tzw. typ gruszki. Związana z przewagą działania estrogenów i progesteronu.
18. Kryteria rozpoznawania otyłości?
Aktualnie za obowiązujące i równolegle funkcjonujące w piśmiennictwie uważa się wyszczególnione poniżej kryteria IDF (International Diabetes Federation) oraz zmodyfikowane kryteria NCEP-ATPIII (National Cholesterol Education Program-Adult Treatment Panel III). Definicja WHO ma obecnie znaczenie raczej historyczne.
Otyłość brzuszna (centralna)
· otyłość brzuszna (obwód talii u pochodzących z Europy mężczyzn ≥ 94 cm, natomiast u kobiet ≥ 80 cm) i dodatkowo współistnienie co najmniej 2 z poniższych odchyleń:
o trójglicerydy ≥ 150 mg/dl lub leczenie dyslipidemii
o cholesterol HDL
§ < 40 mg/dl u mężczyzn
§ < 50 mg/dl u kobiet
§ lub leczenie dyslipidemii
o ciśnienie tętnicze ≥ 130/85 mm Hg lub leczenie nadciśnienia tętniczego
o glikemia na czczo ≥ 100 mg/dl lub leczenie cukrzycy typu 2
Do rozpoznania konieczne jest stwierdzenie co najmniej trzech z poniższych nieprawidłowości:
· otyłość brzuszna określana jako obwód talii
o ≥ 88 cm u kobiet
o ≥ 102 cm u mężczyzn
· glikemia na czczo ≥ 100 mg/dl lub terapia hipoglikemizująca
· ciśnienie tętnicze
o ≥ 130 mmHg skurczowe
o lub ≥ 85 mmHg rozkurczowe
o lub terapia hipotensyjna u chorych na nadciśnienie tętnicze
· trójglicerydy ≥ 150 mg/dl lub terapia hipertrójglicerydemii
· cholesterol HDL
o < 40 mg/dl u mężczyzn
o < 50 mg/dl u kobiet
o lub odpowiednia terapia
· insulinooporność i (lub) występowanie cukrzycy, nieprawidłowej tolerancji glukozy lub hiperglikemii na czczo oraz współistnienie co najmniej 2 z poniższych odchyleń:
o ...
kot_fredek