Sposób używania środków odurzajacych lub innych substancji psychoaktywnych, który cechuje :
1. niepohamowana chęć ciągłego ich przyjmowania
2. konieczność zabezpieczenia dostępu do nich
3. duże ryzyko nawrotu po ich odstawieniu
Zespół zjawisk psychicznych lub somatycznych wynikający z działania środków odurzających lub substancji psychotropowych na organizm ludzki, charakteryzujący się zmianą zachowania lub innymi reakcjami psychofizycznymi i koniecznością używania stale lub okresowo tych środków lub substancji w celu doznania ich wpływu na psychikę lub dla uniknięcia następstw wywołanych ich brakiem. (Dz. U. 2003r. Nr 24 poz 198)
(Narkomania - stałe lub okresowe używania w celach niemedycznych środków odurzających lub substancji psychotropowych albo środków zastępczych, w wyniku czego może powstać lub powstało uzależnienie od nich. Dz.U. jw)
Kompleks zjawisk fizjologicznych, poznawczych, behawioralnych, wśród których, przyjmowanie substancji psychoaktywnych dominuje nad innymi zachowaniami, które miały poprzednio dla pacjenta większą wartość. (IPN)
Uzależnienie obejmuje zarówno uzależnienie od substancji psychoaktywnych (w tym leków) jak i uzależnienia behawioralne (np. od hazardu, zakupów, seksu, jedzenia). Jest to nawracające zaburzenie obejmujące procesy psychiczne, a także często wegetatywne i somatyczne. Charakteryzuje się utratą kontroli nad procesami zachowania popędowego, co prowadzi do kompulsywnego poszukiwania kontaktu z substancją (lub czynnością) uzależniającą i jej używania. Jest to zjawisko chroniczne, z nawrotami pojawiającymi się nawet po bardzo długich okresach abstynencji.
Uzależnienie to patologiczny wzorzec używania substancji, który powoduje złe samopoczucie i upośledzenie funkcjonowania danej osoby.
Nadużywanie - nieprawidłowy wzorzec używania substancji, któremu towarzyszą następstwa mniej liczne lub i inne niż przy uzależnieniu.
Kryterium rozpoznania: Łączne występowanie co najmniej 3 objawów w okresie tego samego roku
1. Tolerancja
a. potrzeba znacznego zwiększenia ilości zażywanej substancji w celu osiągnięcia stanu intoksykacji lub pożądanego efektu
b. znaczne zmniejszenie skuteczności substancji po stosowaniu jej w tej samej dawce
2. Zespół odstawienia (zespół abstynencyjny)
a. występowanie objawów abstynencyjnych charakterystycznych dla danej substancji
b. przyjmowanie danej substancji lub substancji podobnej w celu złagodzenia lub uniknięcia objawów abstynencyjnych (objawów odstawienia).
3. Przyjmowanie substancji przez dłuższy okres lub w ilości większej niż pierwotnie zamierzano.
4. Nieskuteczne próby lub uporczywe pragnienie przerwania używania substancji lub utrzymania kontroli nad jej używaniem.
5. Przeznaczenie znacznej ilości czasu na działania związane ze zdobyciem i przyjmowaniem substancji oraz „dochodzenie do siebie” po intoksykacji.
6. Znaczne zaniechanie lub ograniczenie aktywności społecznej zawodowej lub rekreacji z powodu używania substancji.
7. Kontynuacja przyjmowania substancji pomimo pełnej świadomości o jej niekorzystnym wpływie na zdrowie psychiczne i fizyczne.
Kryterium rozpoznania: występowanie co najmniej 1 objawu w ciągu roku; jednocześnie osoba nie spełnia kryterium uzależnienia.
1. Powtarzające się przyjmowanie substancji upośledza wywiązywanie się z ważnych obowiązków (w pracy, domu, rodzinie, szkole)
2. Powtarzające się przyjmowanie substancji w sytuacjach w których jest to niebezpieczne.
3. Powtarzające się konflikty z prawem wynikające z używania substancji
4. Kontynuacja przyjmowania substancji pomimo pojawiających się problemów interpersonalnych i socjalnych (bójki., kłótnie w pracy domu).
Uzależnienie psychiczne - tylko i wyłącznie objawy psychiczne
Uzależnienie fizyczne - objawy fizyczne i somatyczne
- Alkohol *****
- Amfetaminy (amfetamina, metamfetamina, ekstazy)**
- Kofeina ****
- Kanabis (mairhuana) ***
- Kokaina (HCl, crack, wolna zasada)*
- Halucynogeny (grzybki, meskalina, LSD)
- Inhalanty (kleje, rozpuszczalniki) *
- Nikotyna ****
- Opioidy (heroina, morfina, „kompot”) **
- Fencyklidyna
- Substancje uspokajające i anksjolityki (benzodiazepiny, barbiturany) ****
- Inne (sterydy)
Patomechanizm uzależnień NIE JEST POZNANY
Obowiązujące teorie
1. Teoria sensytyzacji zachęt (teoria Berridge’a) - nadmierna aktywacja układów motywacyjno-popędowych co prowadzi do kompulsywnego poszukiwania kontaktu z narkotykiem.
2. Teoria wzmocnienia negatywnego (Baker) - przyjmowanie substancji przeciwdziała objawom awersyjnym zespołu abstynencyjnego (- generalnie tłumaczy nawroty).
3. Teoria procesów przeciwstawnych (Solomon i Corbitt) - wszelkie stany afektywne w tym bodźce wzmacniające jak i awersyjne wyzwalają określone kontrreakcje. Aby im przeciwdziałać konieczne jest powtórne przyjęcie środka który je wywołał (przeciwstawne działanie „sił dobra i zła”).
4. Uzależnienie jako kompulsyjny nawyk (Everitt)
5. Uzależnienie jako zaburzenie uczenia acocjacyjnego (Di Chiara) - dominacja wtórnych wzmocnień warunkowych (było przyjemnie i wypiłem, dałem w żyłę dlatego jeśli wypije, dam w żyłę to będzie przyjemnie ).
6. Uzależnienie jako upośledzenie zaspokojenia popędu - zaspokojenie popędu dominuje nad innymi popędami.
Mechanizmy neuroanatomiczne - zaburzenia układu dopaminergicznego, wywołane zaburzeniami czynności układu serotoninergicznego, opioidowego, NMDA, GABA
HEROINA
ALKOHOL
KOKAINA
NIKOTYNA
MARIHUANA
Uzależnia się Jedynie 10-20% osób !!!!!!!!!!!!!!!
Eksperymentowanie Zaprzestanie
przyjmowania
Używanie Nadużywanie UZALEŻNIENIE
bezproblemowe
ABSTYNENCJA
Uzależnienie od alkoholu
Wchłanianie - bardzo dobre z przewodu pokarmowego, także drogą wziewną
Dawki jednorazowe
Dawki wielokrotne
Wzrost uwalniania dopaminy
Nasilenie działania GABA
Blokowanie receptorów NMDA
Blokada kanałów wapniowych typu L
Uwalnianie somatostatyny
Uwalnianie β-endorfiny
Zwiększenie działania 5-HT
Aktywacja receptora
Nadwrażliwość receptora DA
Osłabienie funkcji receptora GABA
Zwiększenie liczby receptorów NMDA
Zwiększenie liczby kanałów wapniowych typu L
Produkty kondensacji EtOH i aldechydu z neuroprzekaźnikami (salsolinol)
na receptor 5-HT3
N-cholinetrgicznego
Dystrybucja - około 60 % płyny wewnątrz i zewnątrz komórkowe
Stężenia: 0,05% nieznacze osłabienie procesów myślowych,
0,1%-0,2% „odhamowanie”+ zaburzenia koordynacji ruchowej
0,3% chwiejny chód, zaburzenia widzenia i j.w.
0,4% spadek napiecia mięśniowego, sen
0,5% -0,6% zaburzenia oddechowe, osłabienie czynności serca,
spadek RR i ciepłoty ciała - zgon!! Dawka śmiertelna 200-400g.
Przy długotrwałym stosowaniu psychozy alkoholowe, demencja.
Metabolizm - dehydrogenaza alkoholowa do aldehydu octowego; inhibitor kwas mefenamowy, metronidazol, kwas etakrynowy, aminofenazon, ibuprofen
-dehydrogenaza aldehydowa do ketonu i następnie C02 i H20 inhibitory, disulfiram, fenylobutazon, metronidazol, kwas mefenamowy, chlorpropamid (w mniejszym stopniu inne pochodne sulfonylomocznika, kwas etakrynowy.
U japończyków, indian i eskimosów zmniejszona aktywność tego enzymu.
- CYP 2E1 w mniejszym stopniu CYP 2C9 - indukcja CYP 2E1- INTERAKCJE: paracetamol, kofeina!, izoniazyd, anestetyki wziewne
- Szybkość metabolizmu: u mężczyzn 7,0 mg/kg, kobiety 8,5 mg/kg
- metabolizm przyspieszają: insulina, fruktoza, tyroksyna, witaminy C i B6, glikokortykosteroidy.
Wydalanie - przez nerki i z powietrzem wydychanym
Leczenie uzależnienia:
Akamprozat - antagonista NMDA - zmniejsza głód alkoholowy i ułatwia utrzymanie
abstynencji. Zmniejsza ilość wypijanego alkoholu
Naltrekson i malmefen - antagoniści receptorów opioidowych - jw.
Disulfiram - inhibitor dehydrogenazy aldehydowej - wywołuje reakcje awersyjną -
skuteczność wątpliwa.
Inhibitory wychwytu serotoniny (fluoksetyna, fluwoksamina, citalopram, sertalina)-
Niewielka skuteczność w zmniejszaniu głodu i spożycia alkoholu,
bardzo skuteczne w leczeniu depresji
(alkoholizm jest formą samoleczenia depresji!!!!!)
Tianeptyna - w trakcie prób, wyniki obiecyjące
Neuroleptyki - generalnie przeciwwskazane jednak dezypramina i noksyptylina
wydają się być skuteczne
Buspiron, Tiapryd Ondansetron - brak wystarczającej skuteczności
Kwas γ-hydroksymasłowy - (pigułka gwałtu) - leczenie substytucyjne (próby)
Leki przeciwdrgawkowe - zmniejszają drażliwość w okresie akbstynencji
Klometiazol - w leczeniu zespołu abstynencyjnego.
PSYCHOTERAPIA - program 12 kroków
Silne uzależnienie fizyczne i psychiczne
Mechanizm działania - pobudzenie receptorów opioidowych
Zatrucie - zatrzymanie czynności oddechowej
leczenie - Nalokson
Silny zespół abstynencyjny na ogół nie zagrażający życiu - biegunka, drażliwość, bóle mięśniowe, drgawki
Leczenie - klonidyna, benzodiazepiny, nalokson, buprenorfina
Leczenie odwykowe - substytucja opioidów
Metadon, LAAM (lewo-α-acetylometadol), buprenorfina, kodeina, naltrekson.
Benzodiazepiny barbiturany (obecnie b.rzadko) - agoniści receptora GABA-A
Silniejszy potencjał uzależniający posiadają benzodiazepiny krótko działające !!
Zatrucie ostre - śpiączka i zatrzymanie akcji oddechowej
Leczenie - płukanie żołądka flumazenil, postępowanie objawowe.
Zespół abstynencyjny - drażliwość, stany podniecenia, drgawki, majaczenia.
Leczenie - długo działające benzodiazepiny (diazepam, klonazepam) fenobarbital
w dawkach malejących przez minimum 14 dni. W razie konieczności leki
przeciwdrgawkowe fenytoina karbamazepina i neuroleptyki.
...
katarynkafizjo