WYKŁAD VI / VII
1. ISTOTA RYNKU PIENIĘŻNEGO
Rynek pieniężny jest rynkiem najbardziej płynnych aktywów finansowych, służących jednostkom gospodarczym do pokrycia zapotrzebowania na kapitał obrotowy, a więc zapewniających im utrzymanie płynności finansowej. Jest to rynek instrumentów finansowych o okresie ich wymagalności do jednego roku. Jest to rynek, na którym szczególną aktywnością wykazują się instytucje finansowe (głównie banki).
2. PODZIAŁ RYNKU PIENIĘŻNEGO:
I Ze względu na terytorium działania:
* Rynek międzynarodowy,
* Rynek krajowy,
* Rynek regionalny.
II. Ze względu na wielkość transakcji:
* Rynek centralny (hurtowy),
* Rynek detaliczny.
III. Ze względu na rodzaj transakcji:
* Rynek międzybankowy,
* Rynek skarbowych instrumentów pieniężnych
3. ROLA (FUNKCJE) R.PIENIĘŻNEGO:
ü Przynoszenie dochodu od wolnych w danym momencie środków pieniężnych,
ü Zapewnienie ciągłości w regulowaniu zobowiązań,
ü Umożliwienie realizacji przez państwo przyjętej polityki pieniężnej,
ü Oddziaływanie na podaż pieniądza i prędkość cyrkulacji pieniądza w gospodarce.
4. PODZIAŁ INSTRUMENTÓW R.PIENIĘŻNEGO:
Instrum. dyskontowe - ich wartość na rynku jest niższa od ich wart.nominalnej; wykupywane są przez remitentów po wart.nominalnej; przynoszą dochód z dyskonta; zalicza się do nich: bony skarbowe, bony pieniężne NBP, bony komercyjne przedsiębiorstw(sprzedawane ze zmniejszoną wartością), weksle
Instrum. niedyskontowe – ich wartość na rynku jest taka sama lub wyższa od ich wart.nominalnej; przynoszą dochód odsetkowy; podlegają kapitalizacji; zalicza się do nich: depozyty międzybankowe, depozyty bankowe, certyfikaty depozytowe, kredyty krótkoterminowe (ich wartość rośnie)
Instrum. rozliczeniowe – służą do bezgotówkowych rozliczeń transakcji handlowych i finansowych; zalicza się do nich: polecenie przelewu, polecenie pobrania, inkaso, akredytywę, czeki i karty płatnicze (transakcje bezgotówkowe)
5. INSTRUMENTY DYSKONTOWE:
A) BON SKARBOWY (b.s.) to instrument finansowy (papier wartościowy na okaziciela) emitowany przez skarb państwa, potwierdzający fakt zaciągnięcia krótkoterminowej pożyczki. Są emitowane na okres ich wykupu równy 8,13, 26 i 52 tygodnie. Wartość nominalna jednego b.s. wynosi 10 tyś. zł, 100 tyś. zł lub 1 min zł. Są sprzedawane w Polsce od 1991 r. na przetargach organizowanych przez Ministerstwo Finansów i NBP. Minimalna wartość b.s. na przetargu to 100 tyś. zł.
Mają postać zdematerializowaną, a ich ewidencja prowadzona jest w Centralnym Rejestrze Bonów Skarbowych prowadzonym przez NBP. Istnieje wtórny rynek obrotu b.s. zorganizowany przez banki komercyjne.
Funkcje bonów skarbowych:
Makroekonomiczne:
* Fiskalna - bony skarbowe są narzędziem finansowania deficytu budżetowego
* Monetarna - bony skarbowe są narzędziem kształtowania bazy monetarnej i służą do realizacji polit.pieniężnej
Mikroekonomiczna:
* Regulowanie płynności finansowej podmiotów ekonomicznych.
Podstawowe wzory na bony skarbowe:
1. Wycena wartości bieżącej b.s.:
WB = WNJ*(1 - d * m/360)
2. Stopa zwrotu do wykupu w skali rocznej (YTM):
YTM = [(WN - WB) / WB] * 360/m * 100%
3. Bieżąca stopa zwrotu w skali roku (CY):
CY = [(WB1 - WBo) / WBo] * 360/t * 100%
B) BON PIENIĘŻNY NBP - Są to instrumenty dłużne emitowane przez bank centralny na okres wymagalności wynoszący 28, 91, 182 lub 273 dni. Wartość nominalna jednego bonu pieniężnego NBP wynosi 10 tyś. zł, 100 tyś. zł lub 1 min zł. Służą do ograniczania nadpłynności w sektorze bankowym. NBP oferuje emitowane bony na ogłaszanych przetargach jedynie tym krajowym bankom, które zaliczane są do tzw. dealerów rynku.
C) WEKSLE - Weksel to papier wartościowy o określonej dokładnie przez prawo wekslowe (z 1936 ) formie, charakteryzujący się tym, iż jest zobowiązaniem wystawcy (trasanta, dłużnika) do wypłacenia w określonym dniu określonej kwoty pieniężnej remitentowi (wierzycielowi).
1) zobowiązanie wekslowe jest samoistne, tj. oderwane od przyczyny, jaka spowodowała powstanie tego zobow., np.: od kupna towarów
2) umożliwia przenoszenie przez posiadacza dokumentu praw w ni zawartych na inne osoby. Pozwala to na posługiwanie się wekslem otrzymanym od 1 kontrahenta w celu zapłaty innym kontrahentom.
3) solidarna odpowiedzialność osób na wekslu podpisanych za jego uregulowanie w terminie
Rodzaje weksli:
* Weksel własny (prosty, solą) – bezwarunkowe zobow. się wystawcy do zapłacenia ustalonej sumy na rzecz innej osoby (remitent)
* Weksel trasowany (ciągniony, trata) -weksel z akceptem bankowym, czyli przyrzeczeniem pokrycia zobowiązania przez bank, który pełni funkcję trasata. Polecenie wystawcy zw.trasantem zapłacenia okr.kwoty, wydane innej osobie zw.trasatem, na rzecz osoby trzeciej zw.remitentem
Funkcje weksli:
Płatnicza:
* weksel jest wręczany przy zakupie towarów (usług) zamiast zapłat gotówką; jest przyrzeczeniem
* możliwość regulowania za pomocą weksla zobow
* weksel dotyczy jednak przyszłej płatności, a więc zobow. wygasa dopiero po zapłacie należności wynikającej z weksla
* funkcja płatnicza w ograniczonym zakresie (tj. tylko przejściowo) w stosunku do funkcji spełnianych przez pieniądz
Kredytowa:
* weksel jest sposobem na odroczenie terminu płatności (tzw. kredyt kupiecki), w transakcji kupna-sprzedaży
* udzielanie nabywcy krótkoterminowego kredytu (tzw. kupieckiego)
* przy zaciąganiu pożyczek pieniężnych wzmacniając gwarancję ich spłaty
Banki – udzielanie kredytów zabezpieczonych wekslami, za ich spłat odpowiada nie tylko kredytobiorca, ale też wszystkie inne osoby podpisane na wekslu.
Obiegowa:
* może być przez posiadacza przeniesiony na inną osobę, której również taka możliwość przysługuje
* wykorzystanie w charakterze surogatu śr.płatniczego, regulując nim zbaw. wobec kontrahentów lub odstępując dokument za gotówkę przed terminem płatności
* bardzo prosty sposób przenoszenia praw z tego dokumentu na inną osobę
Gwarancyjna:
* służy do zabezpieczenia przyszłej płatności; stanowi rodzaj osobistego zabezpieczenia kredytów
* realizowana jest często za pomocą tzw. weksla In blanco tj. niewypełnionego, zaopatrzonego jedynie w podpis osoby składającej gwarancję, względnie kaucję
* weksel taki może być przez posiadacza wypełniony zgodnie z porozumieniem, tj. wówczas, gdy roszczenie powstanie i na sumę wynikającą ze wzajemnego porozumienia
Refinansowa:
* może być złożony w banku do dyskonta
* bank skupujący takie dokumenty potrąca odsetki przypadające na okres od daty otrzymania do daty płatności
* realna wartość sumy wekslowej przed datą płatności jest zatem mniejsza niż jej wart.nominalna
S = K + (d*t/365 * K/100)
S – suma wekslowa zawierająca już należne odsetki za okres od daty wystawienia do dnia płatności weksla
d – stopa % w stosunku rocznym
t – ilość dni jaka upływa od daty wystawienia do dnia płatności
K – suma wekslowa pierwotna – bez odsetek
365 – liczba dni w roku
Indos – przenoszenie uprawnień wynikających z weksla na inne osoby. Przy indosie współdziałają 2 strony:
* indosant (żyrant) – odstępujący weksel, będący dotychczasowym prawnym posiadaczem dokumentu
* indosariusz (żyrantariusz) – nabywca
Żyrem nazywa się przenoszenie praw wekslowych na inną osobę lub poręczenie na wekslu za określoną osobę.
Bankowe dyskonto weksli:
* zamiana weksla w banku przed upływem terminu płatności na gotówkę
* forma zyskiwania gotówki przez przedsiębiorstwo na finansowanie obrotów, występująca w 2 wariantach,tj. jako udzielanie kredytów pod zabezpieczenie weksli przyjętych od klientów oraz nabycie wierzytelności wekslowej przez bank na własny rachunek
Bankowe dyskonto weksli – etapy:
1.) posiadacz weksla (podawcza) przedkłada weksel w banku z indosem In blanco z wnioskiem o dokonanie dyskonta.
2.) bank ocenia weksel w celu stwierdzenia czy spełnia on odpowiednie wymogi formalne, a także czy sytuacja finan. podawczy umożliwia zapłatę należności, jeżeli główny dłużnik nie wywiązałby się w terminie z zobowiązania
3.) w przypadku uznania, że zapłata weksla w terminie nasuwa zastrzeżeń oraz, że spełnia on określone wymogi formalne, bank stawia do dyspozycji podawczy kwotę odpowiadającą nominalnej sumie weksla, pomniejszoną o odsetki obliczone wg stopy dyskontowej, jaką stosuje w dniu przyjęcia dokumentu do dyskonta
4.) wysokość tej stopy określana jest z reguły w skali rocznej, przy czym oscyluje ona wokół stopy kredytów krótkoterminowych
5.) przyjmując weksel do dyskonta, bank uzupełnia odpowiednio treść indosu in blanco złożonego przez klienta zamieniając go na indos pełny, wskazujący bank jako indosatariusza
6.) w razie odmowy dyskonta bank zwraca weksel podawczy, który może unieważnić swój indos in blanco przez jego przekreślenie
Zwrot odsetek z tyt. dyskonta weksli: 0 = d*t/365 * S/100
Bankowe redyskonto weksli:
Jeżeli BC uzna za możliwe przyjęcie weksla do redyskonta, potrąca od sumy nominalnej odsetki należne do dnia płatności, obliczając je w sposób analogiczny jak bank dyskontujący. Stosuje stopę redyskonta, która jest niższa od stopy dyskontowej. Banki przyjmujące weksle do dyskonta potrącają bowiem z reguły odsetki wyższe od st.redyskontowej ogłaszanej przez BC. W tym przypadku zarobek banku dyskontującego weksel stanowi różnica odsetk między ich sumą wg st.dyskonta i redyskonta. Jeżeli BC redyskontuje weksel, to on także inkasuje należność z tego dokumentu wynikającą w terminie jej płatności. Redyskontowanie weksli przez BC to forma udzielania w specyficzny sposób kredytu refinansowego dla innych banków. Jeśli jednak chcą one zachować sobie możliwość odstąpienia dyskontowanych weksli BC, to muszą uwzględnić ogólne wymogi, jakie ten bank wyznacza przy redyskoncie.
D) BONY KOMERCYJNE PRZEDSIĘBIORSTW – Są to krótkoterminowe dłużne papiery wartościowe (KDPW) emitowane przez przedsiębiorstwa w formie weksli pieniężnych (tzw. KWIT-y, czyli komercyjne weksle inwestycyjno – terminowe) lub obligacji krótkoterminowych,
Cechy KDPW:
* wysoki nominał (od 100 tyś. zł do , 1 ,mln zł),
* stopa dyskontowa uzależniona od WIGOR lub oprocentowania b.s.,
* wymagalność od l do 3 miesięcy,
* możliwość rolowania,
* nabywcy to głównie inne firmy i banki.
* umiarkowane ryzyko inwestowania
Procedura emisji KDPW:
* Zawarcie wstępnego porozumienia między remitentem, a agentem emisji,
* Przygotowanie przez agenta memorandum informacyjnego , które obejmuje warunki emisji i ich cel, informacje remitencie, jego dane finansowe,
* Przygotowanie przez agenta programu emisji,
* Oferowanie papierów grupie wyselekcjonowanych inwestorów,
* Uplasowanie emisji na rynku.
Kto emituje
· firmy o ustabilizowanej sytuacji finanse. finanse rokujące wzrost
· znane spółki
· firmy międzynarodowe
6. INSTRUMENTY NIEDYSKONTOWE
A) DEPOZYTY MIĘDZYBANKOWE to transakcje polegające na przyjęciu (udzieleniu) przez jeden bank od drugiego banku ściśle określonej kwoty pieniężnej na ściśle określony czas, po z góry ustalonej stopie procentowej. Wyróżnia się dwa typy ...
junosza1755