ZT_1972-12_Zyjace_mury.pdf

ANDRZEJ ZARZYCKI

ANDRZEJ ZANIEWSKI

ŻYJĄCE

MURY

| SCAN & OCR by blondi@mailplus.pl |

WYDAWNICTWO MINISTERSTWA OBRONY NARODOWEJ

„ŻÓŁTY TYGRYS“ 1972/12

A. Zarzycki & A. Zaniewski

Okładkę projektował

Witold Chmielewski

Redaktor

Bożena Wodzińska

Redaktor techniczny

Barbara Klamrowska

Korektor

Izabela Słojewska

Scan & OCR

blondi@mailplus.pl

SCAN & OCR by blondi@mailplus.pl 2009

Pięć tysięcy szesnasta publikacja Wydawnictwa MON

Printed in Poland

Nakład 240.000+336 egz. Objętość 4,90 ark. wyd. 4,25 ark. druk. Papier druk. sat. VII kl. 65 g z roli 63 cm z

Myszkowskich Zakładów Papierniczych. Oddano do składu 29.XI.71 r. bruk ukończono w lipcu 1972 r. w

Wojskowych Zakładach Graficznych w Warszawie. Zam. nr 4173 z dnia 11.XII.1971

Cena zł 5.-

A-94

„ŻÓŁTY TYGRYS“ 1972/12

A. Zarzycki & A. Zaniewski

Chłodny, pochmurny dzień. Wiatr pędzi w twarze przechodniów drobne

kropelki wiosennego deszczu. Nagle ciemny plac jaśnieje, rozbłyska wesołą barwą.

To słońce przebiło pędzące na zachód chmury. Przed nami ocalały fragment ściany

z oknem mieszkania Stefana Żeromskiego, niżej tarasy z ławkami, szara Wisła i

drugi brzeg — Praga.

— Tutaj na przełomie czterdziestego czwartego i czterdziestego piątego

przebiegała linia frontu. Gdyby ta nadwiślańska skarpa mogła przemówić...

Nasz rozmówca — siwy, przygarbiony mężczyzna, podnosi dłoń do oczu,

jakby dla ochrony przed słońcem.

— Wierzyć się nie chce, panowie, ile to już czasu minęło od tamtych dni. A

jednak tak wiele pamiętam. Słowo daję, zupełnie, jakby to było wczoraj. Przed

wojną, w dwudziestoleciu, często pracowałem na Zamku, polerowałem,

wygładzałem, uzupełniałem... Panowie pewnie nie rozumiecie tego zamiłowania

do pracy w kamieniu, ale dla mnie to życie, pasja, dla mnie kamienie żyją,

mówią... Chyba żaden z młodych pracujących w moim kamieniarskim fachu o tym

wam nie powie, będzie się wstydził. Ale ja jestem już stary wiem, że sentymentów

wstydzić się nie trzeba... Dla panów to miejsce posiada wartość historyczną, jest

symbolem, skarbem, pomnikiem... Dla mnie to także moja własna praca, moje

życie...

Zawracamy... Przed nami plac Zamkowy, wysmukłe kamieniczki Starego

Miasta, rokokowy dom Związku Literatów otwierający ciąg uliczny Krakowskiego

Przedmieścia, charakterystyczna sylwetka króla Zygmunta z krzyżem i mieczem

na barokowej kolumnie, gołębie zmagające się w locie z wiatrem.

— Przez tyle lat przechodziłem codziennie przez ten plac i myślałem, i pytałem

siebie samego: kiedy? Kiedy? Całe miasto wokół odbudowano pieczołowicie,

tylko ta strona placu ziała pustką. Bolało mnie to... Czy rozumiecie?... Wtedy

mogłem jeszcze pracować, rzeźbić, odtwarzać, rekonstruować. Teraz nie jestem

już pewien własnych sił, wzrok osłabł i ręce nie są już, tak sprawne...

Pod nogami głucho dudni betonowa przestrzeń okolona niskim murkiem,

zarysem murów zamkowych. Szare płachty chmur płyną na zachód. Czujemy, jak

wiatr uderza nas w plecy.

— Chodźmy, panowie, do domu, bo przeziębienie gotowe. Opowiem wam

wszystko, co wiem, co pamiętam o tamtych murach, o żyjących murach...

„ŻÓŁTY TYGRYS“ 1972/12

A. Zarzycki & A. Zaniewski

1 września 1939 roku. Nad Warszawą wisi niska mgła, z południowego

zachodu płyną ciemne chmury, przez które z trudem sączy się światło wczesnego

rana. Jest parno i bardzo ciepło. Z przystanku na Miodowej głośno dzwoniąc rusza

jadący na Pragę tramwaj linii 5. Żółto-czerwone wagony skręcają ze zgrzytem kół

w biegnący w dół od Krakowskiego Przedmieścia Zjazd Pancera. Wzdłuż

kamiennej balustrady pną się pod górę robotnicy, urzędnicy, stare kobiety. Idący

powoli pokonują przestrzeń dzielącą ich od monumentalnej budowli Zamku, od

Kolumny Zygmunta, pałacu Pod Blachą, kościoła Św. Anny. Mężczyzna, który

wysiadł z tramwaju, idąc w stronę Świętojańskiej przygląda się przechodniom,

jakby szukał znajomych. Po chwili przyśpiesza kroku i znika w cieniu zdobnych

domów Starówki. Tu, między Zamkiem a katedrą Św. Jana, w biegnącym

galeryjką przy Kanonii krużganku, chwilowo rozmieściła się jego firma

kamieniarska, której kustosz Broki zlecił drobne roboty, naprawy. Wszystko trzeba

obejrzeć, ustalić, co będzie potrzebne, może wystarczy tylko skorzystać z narzędzi,

które zwykle leżą w schowku pomieszczeń gospodarczych Zamku. Ale kustosz —

siwy elegancki pan, śpi pewnie jeszcze o tej porze. Zegar na Zygmuntowskiej

Wieży wybił przed chwilą godzinę szóstą.

Wśród murów Starego Miasta wre już poranne życie: robotnicy idą do pracy,

rzemieślnicy otwierają kantorki, słychać skrzypienie drzwi sklepików, kroki, szum

gołębich skrzydeł, stuk końskich kopyt, rzadkie klaksony aut. Moje miasto —

myśli mężczyzna — moja Warszawa... Skręca w Dziekanię. Wtedy dobiega go z

któregoś szeroko otwartego okna i zatrzymuje gwałtownie tyle razy słyszany,

zmieniony teraz głos Świętochowskiego. Spiker mówi dobitnie:

— Dziś o godzinie piątej rano Niemcy, łamiąc pakt o nieagresji, przekroczyli

granicą Polski oraz bombardowali kilka miast polskich.

Słowa radiowego komunikatu dźwięczą wśród murów Starówki. Przez chwilę

wydaje się, jakby wszystkie inne odgłosy umilkły, zniknęły, zostały

wyeliminowane przez ten jeden komunikat: Niemcy, łamiąc pakt o nieagresji,

przekroczyli granicę Polski... Mężczyzna wraca na plac Zamkowy. Przechodnie są

poruszeni, zdenerwowani. Gdzieniegdzie grupki ludzi prowadzą ożywione

rozmowy... Nieliczni biegną gdzieś. Potężne wycie syren alarmowych w różnych

stronach miasta wzmaga nastrój' niepokoju. Mężczyzna zatrzymuje się przy budce

z gazetami. Sprzedawca rozkłada ręce: w porannej prasie nie ma jeszcze żadnych

wiadomości, ludzie zdani są na razie tylko na komunikaty radiowe.

Więc stało się, myśli mężczyzna — więc to już... Ogarnia go nagłe

rozdrażnienie. Muszę pojechać do domu — postanawia — natychmiast do domu.

Na Zamek przyjadę jutro. Kustosz to porządny chłop, zrozumie.

Na Krakowskim Przedmieściu przy Miodowej zatrzymuje się tramwaj linii 22

jadący z Pragi. Mężczyzna staje obok motorniczego. Stary tramwajarz nuci pod

nosem jakąś taneczną melodię.

— Panie, ale teraz to mu damy łupnia.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: