Generał Leopold Okulicki - dowódca Armii Krajowej.pdf

(101 KB) Pobierz
Generał Leopold Okulicki - dowódca Armii Krajowej
Leopold Okulicki (1898-1946) - polski wojskowy, ostatni dowódca Armii Krajowej, jeden z
szesnastu przywódców podziemia porwanych przez Sowietów i postawiony przed radzieckim
trybunałem. Używał pseudonimu "Niedźwiadek".
Urodził się 12 listopada 1898 roku w Bratucicach w powiecie bocheńskim. Był synem Błażeja
Okulickiego i Anny Korcyl. Co ciekawe, rodzina Leopolda miała chłopskie korzenie, jednakże wraz
ze stopniowym powodzeniem materialnym i uznaniem społecznym podniosła swój status, czego
wyrazem była zmiana nazwiska z Kicka na Okulicki w latach siedemdziesiątych XIX wieku.
Leopold rozpoczął edukację w szkole powszechnej w Okulicach. Następnie pobierał nauki w
gimnazjum w Bochni. Być może taka droga wskazywała, iż Okulicki przeznaczony był do
seminarium. Sam zresztą wspominał później, iż planowano dla niego zawód księdza. Niestety,
plany rodziny zostały przekreślone, gdy Leopold zaczął angażować się w życie polityczne oraz stał
się członkiem organizacji niepodległościowych. W maju 1913 roku przystępuje w Bochni do
miejscowego Związku Strzeleckiego i rozpoczyna kursy podoficerskie zakończone zdaniem w 1914
roku egzaminu. 14 sierpnia 1914 roku ucieka z domu, aby wejść w skład Legionów Polskich.
Młodego adepta sztuki walki przełożeni szybko odsyłają do domu. Rok później Okulicki ponownie
próbuje dostać angaż w Legionach. 15 czerwca 1915 roku zostaje zameldowany w 9. kompanii 3.
pułku piechoty II Brygady na stanowisku strzelca. Tam Okulicki bierze udział w walkach pod
Kosiuchnówką oraz broni Reduty Piłsudskiego. W lipcu 1916 roku zostaje awansowany do stopnia
kaprala. Następnie 3. pułk zostaje przeniesiony w rejon Warszawy oraz do obozu wojskowego w
Zegrzu, a Okulicki zostaje wysłany na kurs oficera rezerwy. Po krzysie przysięgowym Leopold
postanowił opowiedzieć się za Piłsudskim. To spowodowało jego zatarg z dowództwem i
wykreślenie z listy żołnierzy 3. pułku piechoty z dniem 18 września 1917 roku. Stamtąd został
ponownie wysłany na front, tym razem w składzie austriackiego 93. pułku piechoty. Został tam
1025857670.001.png
dowódcą plutonu, a w styczniu następnego roku rozpoczął kurs podchorążych rezerwy w Koszyach
i wkrótce służył w 1. batalionie szturmowym. Nie dosłużył w armii austriackiej do końca wojny. W
listopadzie wszedł w skład oddziałów organizowanych w Bochni przez Polską Organizacją
Wojskową. Następnie włączono ich w skład 4. pułku piechoty Legionów. Tam dowodził plutonem i
brał udział w walkach o Lwów. 3 lutego 1919 roku Okulicki zostaje ranny. Na front powraca w trzy
miesiące później. Odznacza się w walce nieprzeciętnym męstwem i ofiarnością, co dostrzegają
dowódcy. Po ponownym ranieniu 10 lipca Okulicki zostaje mianowany dowódcą kompanii. Kilka
dni wcześniej awansowano go do stopnia podporucznika. Po dłuższym okresie zastoju na froncie
bolszewickim, w maju 1920 roku znowu rozgorzały walki. 1 czerwca Okulicki zostaje ranny. Do
walki powrócił podczas bitwy o Warszawę, walcząc m.in. pod Komarowem. 1 listopada, już po
zakończeniu działań wojennych, Okulicki zostaje awansowany do stopnia porocznika i zostaje
dowódcą batalionu. Z oddziałem kilkukrotnie zmieniał miejsce zakwaterowania, zaczynając od
Grodna i dochodząc do Kielc. W 1922 roku nadano mu rangę kapitana. Wtedy też postanowił
uporządkować swoje życie prywatne i wziął ślub z Władysławą Jabłońską (w 1922 roku urodził się
im syn, Zbigniew, który zginął podczas wojny, służąc w II Korpusie Polskim we Włoszech). W tym
samym roku zdawał egzaminy do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, do której przyjęto go od
1 listopada 1922 roku. W 1925 roku otrzymuje tytuł oficera dyplomowanego i odbiera
rekomendacje, które nie mogą zadowolić ambitnego Okulickiego. Polski komendant wyraża się o
nim w nieprzychylnych słowach. 1 listopada 1925 roku obejmuje stanowisko kierownika Referatu
Mobilizacyjnego DOK III w Grodnie. W lutym 1928 roku zostaje awansowany na szefa Oddziału
Ogólnego DOK i wreszcie 9 marca 1928 uzyskuje stopień majora. 21 kwietnia 1930 roku ponownie
obejmuje stanowisko liniowe, zostając dowódcą I batalionu w Rybniku. Było to jego ostatnie
stanowisko tego typu. 11 lipca 1931 roku zostaje wykładowcą taktyki w Centrum Wyszkolenia
Piechoty w Rembertowie. Pełni tę funkcję do 20 kwietnia 1934 roku, kiedy to zostaje przeniesiony
do pracy w charakterze Szefa Sztabu 13. Dywizji Piechoty w Równem. Od 21 września 1935 roku
pracuje w w Oddziale Organizacyjnym Sztabu Głównego Wojska Polskiego. 19 marca 1936 roku
zostaje mianowany podpułkownikiem i obejmuje Wydział "Wschód", który opracowuje plany
wojny obronnej ze Związkiem Radzieckim. Jako sztabowiec jest jednym z autorów planu "W". W
marcu 1939 roku, kiedy konflikt z Niemcami był nieunikniony, Okulicki zostaje przeniesiony na
stanowisko zastępcy szefa Oddziału Operacyjnego i uczestniczy w przygotowaniach do Wojny
Obronnej.
Po wybuchu kampanii wrześniowej nie chce siedzieć bezczynnie na stanowisku sztabowym,
dlatego też ubiega się o przydział na front. Po ewakuacji Warszawy Okulicki pozostaje w stolicy i
wchodzi w skład Armii "Warszawa" dowodzonej przez gen. Juliusza Rómmla. W jej składzie
Okulicki pełnił funkcję oficera Sztabu. 18 września dowodzone przez niego trzy bataliony
wykonały udane uderzenie w rejonie Blizne-Jelonki. Właściwie od 19 września Okulicki dowodził
własnym zgrupowaniem, które operowało w okolicach Warszawy. 26 września uczestniczył w
naradzie dotyczącej kapitulacji stolicy. Okulickiemu nie udało się wydostać z okupowanej
Warszawy, co sprawiło, iż postanowił włączyć się w struktury Polski Podziemnej. Służba
Zwycięstwu Polski z radością przyjęła doświadczonego sztabowca. W październiku Okulicki został
wysłany do Łodzi, aby objąć tam komendę Okręgu Łódzkiego SZP. Organizował tam siatkę
podziemnej organizacji. Niestety, infiltracja niemieckiej administracji przyniosła dekonspirację
części żołnierzy podziemia, a sam Okulicki był poszukiwany przez Niemców. Po reorganizacji SZP
i przemianowaniu jej na Związek Walki Zbrojnej Okulicki został pełniącym obowiązki komendanta
ZWZ Okręgu Łódzkiego i na początku 1940 roku nadal organizował tam swoją siatkę, za co
zyskiwał sobie uznanie w oczach przełożonych. Niestety, postępująca dekonspiracja sprawiła, iż
musiał uciekać z Łodzi w marcu. Oficjalnie odwołano go ze stanowiska 15 sierpnia. 1 lipca został
mianowany pułkownikiem. Dowództwo wyznaczyło mu nowe zadanie, jakim było objęcie
komendy nad Obszarem II Lwowskim ZWZ, gdzie konspiracja i działalność podziemna były
wyjątkowo trudne ze względu na inwigilację sowiecką. W październiku Okulicki przybył do
Lwowa, mając przy sobie ekipę zaufanych ludzi i wsparcie finansowe od organizacji. Używał
wtedy pseudonimu "Mrówka". Właściwie nie dysponujemy rzetelną informacją na temat
lwowskiego okresu działalności Okulickiego, jednakże możemy się domyślić, iż jego otoczenie
zostało szybko rozpoznane przez Sowietów. Przechwyceni kurierzy Okulickiego doprowadzili
NKWD do komendanta, który szykowany był na stanowisko szefa ZWZ na obszarze okupacji
sowieckiej. 22 stycznia 1941 roku Okulicki został aresztowany w mieszkaniu przy ul.
Zadwórzańskiej 117. Stamtąd przewieziono go do Moskwy i osadzono na Łubiance. Okulicki
podejrzewał, iż go zdradzono, w późniejszym raporcie dzieląc się przypuszczeniami z gen.
Stefanem Roweckim. 7 sierpnia poinformowano Okulickiego o zawarciu układu Sikorski-Majski.
W tydzień później zwolniono go. Prawdopodobnie w jego sprawie musiał interweniować gen.
Władysław Anders, który współtworzył Polską Armię w ZSRR. Okulicki został szefem sztabu w
armii Andersa. Cieszył się zaufaniem generała, który cenił go za zdolności organizacyjne i
charyzmę. Okulicki wielokrotnie doprowadzał do zatargów z władzami radzieckimi, co zapewne
były wynikiem jego agresywnego i spontanicznego usposobienia. Być może to sprawiło, iż Anders
postanowił go przenieść. 8 marca oddał mu dowodzenie nad 7. dywizją piechoty. Zanim jednak
Okulicki został odwołany ze stnaowiska szefa sztabu, wziął jeszcze udział w konferencji z Józefem
Stalinem i Wiaczesławem Mołotowem zorganizowanej 18 marca w Moskwie. Dotyczyła ona
problemu ewakuacji sił polskich z ZSRR oraz brakujących oficerów z obozów w Kozielsku,
Starobielsku i Ostaszkowie. Dwa dni później Okulicki został ostatecznie odwołany z pełnionego
stanowiska. Wkrótce Anders wydał dokument podsumowujący jego działalność, w którym czytamy
m.in.:
"W tych najcięższych chwilach, kiedy 7 miesięcy naszej współpracy można śmiało policzyć za 7
lat, płk dypl. Okulicki wykazał tyle niespożytej energii i hartu ducha oraz tyle żołnierskich zalet, jak
poprzednio w 1939 roku i nastepnie w ZWZ.
Ani na chwilę nie zawiódł mego całkowitego zaufania, był wzorem lojalności służbowej i odwagi
cywilnej [...]".
Takie określenia najlepiej podsumowują pracę wykonaną przez Leopolda Okulickiego. 21 kwietnia
1942 roku do Kermine przybył nowy dowódca 7. Dywizji Piechoty, szybko orientując się w
kłopotach dręczących jego nowych podwładnych. Sytuacja zaopatrzeniowa była tam fatalna,
żołnierzy nękały choroby i głód. W związku z tym podjęto starania o ewakuację. 26 lipca Anders
wydał rozkaz ewakuacyjny. Z Kermine żołnierzy przetransortowano do Iranu. Tam czas upływał
Okulickiemu powoli - szkolenia, imprezy kulturalne i brak walki. To wszystko spowodowało, iż
cierpiał z powodu nudnych zajęć. 12 czerwca 1943 roku Naczelny Wódz, Władysław Sikorski,
wizytował 7. DP. Był to jeden z końcowych etapów służby Okulickiego w Iranie, ponieważ we
wrześniu został on odwołany ze stanowiska. Nowy Wódz Naczelny, gen. Kazimierz Sosnkowski,
planował dla niego inną przyszłość, ponownie związaną z konspiracją. 7 września odbyło się
uroczyste pożegnanie Okulickiego. 5 października rozkazem Naczelnego Wodza rozpoczęto
organizowanie Ośrodka Wyszkolenia Oddziału Specjalnego Sztabu NW w Północnej Afryce,
którego dowództwo objąć miał Okulicki. Były dowódca 7. DP był jednak przeznaczony do zadań
na terytorium okupowanego kraju. Dlatego też odbył kurs dla cichociemnych, aby przygotować się
do nowego zadania. Kurs spadochronowy objął także Okulickiego. Co jakiś czas meldował się on u
Sosnkowskiego w Londynie, odbierając kolejne wytyczne. Zaczął się wtedy kształtować program
nawiązania walki zbrojnej z Armią Czerwoną w wypadku prób podporządkowania Sowietom
Polski. Naczelny Wódz planuje wysłanie Okulickiego do kraju i mianowanie go zastępcą szefa
Komendy Głównej ZWZ-AK, Tadeusza "Bora" Komorowskiego. 21 maja 1944 roku 16 samolotów
z 1568. Eskadry do Zadań Specjalnych i 148. Dywizjonu RAF wystartowało z misją nad
okupowaną Polską. Jednym z pasażerów był Leopold Okulicki wchodzący w skład grupy "Weller
29" zrzuconej w okolicach Wierzbna. 3 czerwca Okulicki zameldował się u Komorowskiego.
Wkrótce został mianowany generałem brygady. Na ziemiach polskich trwała w tym czasie operacja
"Burza" zainicjowana przez POlskie Podziemie. Okulicki zaangażował się w organizowanie tego
typu oporu, także jeśli chodzi o Warszawę i powstanie, które wybuchło 1 sierpnia 1944 roku.
Okulicki mocno naciskał na Bora w sprawie rozpoczęcia Powstania Warszawskiego. To właściwie
było jego główne zadanie w okupowanej Polsce. Podczas walk o stolicę Okulicki miał niewielki
wpływ na wydarzenia i nie interesował się nimi przesadnie. Sytuacja sił Komorowskiego była coraz
gorsza. Okulicki, który pozostawał do pierwszych tygodni września w izolacji, od 11 września
pełnił funkcję szefa sztabu. Jednocześnie rozpoczął przygotowania do objęcia schedy po Borze. 3
października, wraz z upadkiem powstania, Okulicki opuścił Warszawę. W związku z wzięciem do
niewoli Komorowskiego, to on stawał się komendantem Armii Krajowej. Jednocześnie, od 27 lipca,
pełnił funkcję szefa organizacji "Nie", której głównym założeniem byłoby podjęcie walki z Armią
Czerwoną na wypadek spodziewanego konfliktu interesów. Po powstaniu Okulicki powierzył
dowodzenie "Nie" gen. Emilowi Fieldorfowi. 5 października Okulicki ustanowił w Częstochowie
siedzibę KG ZWZ-AK. 26 października postanowił zakończyć akcję "Burza". Postanowienie to
było w zasadzie potwierdzeniem stanu praktycznego, ponieważ siły Armii Krajowej nie miały już
gdzie działać - wschodnie rubieże wyzwoliła bowiem Armia Czerwona. Okulicki postanowił nie
ujawniać się względem Sowietów i nadal prowadzić działalność konspiracyjną. Jednocześnie
przygotowywał grunt pod funkcjonowanie organizacji "Nie|", która miała zastąpić Armię Krajową.
Listopadowe instrukcje Rządu Emigracyjnemu pozwoliły Okulickiemu na rozwiązanie AK. 21
grudnia generał został Komendantem Sił Zbrojnych w Kraju z mianowania prezydenta Władysława
Raczkiewicza. 19 stycznia 1945 roku wydał rozkaz do żołnierzy Armii Krajowej. Oto jego
fragment:
"Żołnierze Armii Krajowej!
Daję Wam ostani rozkaz. Dalszą swą pracę i działalność prowadźcie w duchu odzyskania pełnej
niepodległośći Państwa i ochrony ludności polskiej przed zagładą. Starajcie się być przewodnikami
Narodu i realizatorami niepodległego Państwa Polskiego. W tym działaniu każdy z Was musi być
dla siebie dowódcą. W przekonaniu, że rozkaz ten spełnicie, że zostaniecie na zawsze wierni tylko
Polsce oraz by Wam ułatwić dalszą pracę - z upoważnienia Pana Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej zwalniam Was z przysięgi i rozwiązuję szeregi AK.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin