Achiwistyka - 21.02.doc

Achiwistyka

Czy jest nauką samodzielną, czy tylko NPH? chociaż zajmuje się gromadzeniem, zabezpieczaniem, klasyfikowaniem i dostarczaniem materiałów dla historii to jednak ma własny przedmiot i metody badawcze.

Dawniej nauki tego typu nazywało się praktycznymi lub stosowanymi.

Przedmiot:

1. Archiwum jako instytucja ze wszystkimi funkcjami, jakie pełni:
2. 1. gromadzenie materiałów, wartościowanie i selekcja, całość procesu archiwotwórczego [co się dzieje z dokumentacją w ciągu jej „życia”],
   2. warunki przechowywania – architektura, temperatura, oświetlenie, regały dostosowane do rodzajów materiałów, konserwacja [wiadomości z dziedziny chemii, fizyki, techniki],
   3. opracowywanie materiałów – potrzebna wiedza historyczna zarówno ogólna jak i specjalistyczna,
   4. urząd wiary publicznej – wystawianie poświadczonych kopii dla celów urzędowych [wymagane wiad. z historii prawa, neografii etc.],
   5. udostępnianie, popularyzacja, dostarczanie do pracownii naukowych [wymagana wiedza historyczna i socjologiczna – wymagania użytkowników, które akta są używane częściej, które rzadziej]
3. To, co znajduje się w archiwum /wszystkie materiały/.

Archiwa przed 1989 r. były elitarnym, hermetycznym światem, obecnie panuje tendencja do upowszechniania, wręcz „atakowania” użytkownika zasobami. Na Zachodzie praktykuje się nawet tzw. wprowadzenie dzieci do archiwum, celem rozwijania zainteresowań od najmłodszych lat.

Relacje między historią a archiwistyką – walka o udostępnianie i informowanie o posiadanym zasobie – archiwum z lat PRL kojarzy się jako przestrzeń „ciemna”, swoista terra incognita, w której może być teoretycznie wszystko, co jest winą niedoskonałych pomocy archiwalnych.

Historyk różni się od archiwisty sferą zainteresowania. Jego głównym celem są materiały archiwalne jako źródła w pracy naukowej, a nie metody ich składowania. Wkurza się, gdy brakuje jakiegoś zasobu, albo nie może czegoś znaleźć. Chce jak najszybciej jak największą ilość potrzebnych teczek. Najważniejszy jest dla niego bezpośredni efekt opracowania zasobu czyli inwentarz. Chociaż powinien mieć ogólną wiedzę o archiwach, nie ma potrzeby zgłębiania tego „od kuchni”.

Archiwa istnieją od starożytności, ale archiwistyka dopiero od przełomu XVIII i XIX w. Wówczas wyodrębniła się specjalistyczna instytucja pełniąca tylko sobie właściwe funkcje.

Trudność podziału dziedzictwa narodowego:

1. Archiwa – głównie materiały urzędowe i administracyjne, rękopisy lub maszynopisy
2. Biblioteki – druki
3. Muzea – zabytki materialne.

W ten sposób krawat A. Gieysztora znajduje się w muzeum, książki w bibliotece IH-u, zaś odręczne notatki i inne papiery w archiwum PAN. Nastąpił więc podział dziedzictwa narodowego, choć pewnie łatwiej by było trzymać wszystko w jednym miejscu. Niestety, toczą się o to zaciekłe wojny archiwalno-biblioteczne. Rozgrywają się one również na płaszczyźnie selekcji zbiorów – stroną oskarżającą są głównie historycy, biadolący nad każdą spaloną teczką, która przecież mogłaby się przydać… Zarchiwizowanie wszystkich materiałów produkowanych obecnie przez państwo nie jest jednak możliwe. Archiwizuje się tylko dokumenty wieczyste.

W wieku XIX nie było administracji polskiej poza krótkimi okresami Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Archiwa związane były z administracją państw zaborczych i z pewnością nie gromadziły polskiego dziedzictwa narodowego. Te pamiątki gromadziły biblioteki [Ossolineum], zbiory prywatne [Świątynia Sybilli w Puławach]. Stąd powstał lęk przed archiwami i powierzaniem im materiałów [większe zaufanie miały muzea i biblioteki]. W międzywojniu przejęliśmy archiwa po zaborcach, nie zbudowaliśmy kolejnych a nawet trochę zlikwidowaliśmy starych.

Archiwoznawstwo – powstały w latach 50. rusycyzm, analogicznie do bibliotekoznawstwa, nauka rozwijana przez szkołę archiwalną warszawską, obecnie jako synonim historii archiwów

Archiwistyka:

1. teoria archiwalna
2. metodyka archiwalna
3. historia archiwów