S. Kamiński.pdf

POlSkA

W mIęDZyNARODOWEj

kOAlICjI PRZECIWkO

TERRORyZmOWI

Sławomir

Kamiński

11 WRZEśNIA 2001 R. ZmIENIłA SIę PERCEPCjA I OCENA

ZAgROżEŃ DlA śWIATA. ZAmAChy TERRORySTyCZNE

NA BUDyNkI WORlD TRADE CENTER I PENTAgON

WSTRZąSNęły NIE TylkO STANAmI ZjEDNOCZONymI.

TEN AkT PRZEmOCy NIE mAjąCy DOTąD PRECEDENSU,

WymIERZONy W DEmOkRACję, WOlNOść I żyCIE TySIęCy

lUDZI (W Tym 6 POlAkóW), PORUSZył mIlIONy – BEZ

WZglęDU NA NARODOWOść, kOlOR SkóRy, WyZNANIE

CZy POgląDy POlITyCZNE. WkRóTCE OkAZAłO

SIę, Iż ZAmAChy NA USA NIE Były jEDNORAZOWym

EPIZODEm: kOlEjNE ATAkI TERRORySTyCZNE ZOSTAły

PRZEPROWADZONE W mADRyCIE, lONDyNIE, NA BAlI

I W INNyCh mIEjSCACh. WCIąż NIE mA WySTARCZAjąCyCh

PRZESłANEk, ABy ZAkłADAć, żE NASTęPNE ATAkI

NIE BęDą PRZEPROWADZANE W kOlEjNyCh kRAjACh

EUROPEjSkICh.

Polska, jako członek NATO, a następnie UE,

aktywnie włączyła się w koalicję antyterrory-

styczną. Zobowiązałą się do udziału w sojusz-

niczych operacjach militarnych wymierzonych

przeciwko międzynarodowemu terroryzmowi:

polscy żołnierze służą w rejonach działań wojen-

nych w Iraku, Afganistanie i innych zapalnych

miejscach świata.

168

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE

II - 2006 /2

hISTORIA TERRORU

W POlSCE

polskie organizacje konspiracyj-

ne. Starały się one uzmysłowić

Niemcom, że prowadzona przez

nich polityka terroru w stosunku do

polskiej ludności cywilnej nakręca

jedynie spiralę przemocy, w której

przychodzi zapłacić życiem także

żołnierzom niemieckim. Najbardziej

znaczącymi i spektakularnymi za-

machami przeprowadzonymi przez

polskie podziemie było zastrzelenie

gen. kutschery (akcja Ak) oraz ob-

rzucenie granatami kawiarni „Cafe

Club” (gl).

Polska nie była dotąd obsza-

rem, gdzie miałyby miejsce liczne

bądź znaczące w skutkach akty

terroryzmu. Nie oznacza to jednak,

że w historii Polski w ogóle brak

jest epizodów, które współcześnie

można by traktować w kategoriach

terroryzmu. Przykładem mogą

służyć np. pojedyncze zamachy

w okresie powstania styczniowego

i w latach po powstaniu. Rosjanie

oskarżali wówczas Polaków o pa-

lenie miast i wsi, organizowanie

sieci spisków, zamachy i sabotaż.

międzynarodowego rozgłosu nabra-

ła nieudana próba zamachu na cara

Aleksandra II w Paryżu, w 1867 r.

Zamachowiec Polak Antoni

Berezowski strzelał do cara, ale

został schwytany i skazany na doży-

wotnie zesłanie do Nowej kaledonii.

Najbardziej znanym aktem terroru

w XIX wieku dokonanym przez

Polaka Ignacego hryniewieckiego

był udany tym razem zamach na

cara Aleksandra II w 1881 r. Z ko-

lei jarosław Dąbrowski był sądzony

za fałszowanie rosyjskich bankno-

tów (tzw. terroryzm gospodarczy),

ale nie udowodniono mu winy.

Terroryzm jako zjawisko współ-

czesne pojawił się w Polsce dopiero

w latach 90., choć można się spie-

rać, czy okres ten nie rozpoczął się

już wcześniej, kiedy miały miejsce

próby porwań samolotów Pll

lOT. 5 sierpnia 1981 r. w hotelu

„Victoria” w Warszawie organi-

zacja Czarny Czerwiec dokonała

zamachu na jednego z liderów

Organizacji Wyzwolenia Palestyny

Abu Dauba. Natomiast 6 września

1982 r. 4 zamachowców sterrory-

zowało i wzięło jako zakładników

12 osób w ambasadzie PRl w

Bernie, żądając zniesienia stanu

wojennego w Polsce, uwolnienia

więźniów politycznych i zamknięcia

„obozów pracy”. W trakcie nego-

cjacji porywacze zmieniali żądania,

na końcu domagając się jedynie

możliwości bezkarnego opuszczenia

placówki. Po trzech dniach pertrak-

tacji do akcji wkroczyli komandosi

W czasie II wojny światowej

terror polskiego podziemia był

formą odpowiedzi na terror sto-

sowany w Polsce przez faszystów.

Stosowały go wówczas wszystkie

169

z jednostki specjalnej, którzy opa-

nowali budynek ambasady i uwolnili

zakładników. Wszyscy zamachow-

cy zostali ujęci, a wkrótce potem

osądzeni.

generalnie więc można uznać,

że akty terroru dotyczące Polski

miały tzw. charakter narodowo-wy-

zwoleńczy (gdy były przeprowadza-

ne w okresie zaborów lub pod oku-

pacją) lub też typowo kryminalny

(w czasach bardziej współczesnych,

głównie w latach 90. i obecnie).

Nie były one jednak wymierzone

w państwo, nie przybrały też form

skrajnych.

możliwe, iż właśnie z powyższych

względów tematyka ta nie doczekała

się dotąd w naszym kraju rozbudo-

wanych procedur czy mechanizmów

postępowania. Brakuje także kata-

logu przepisów prawnych traktują-

cych wyłącznie o przeciwdziałaniu

międzynarodowemu terroryzmowi.

Polska stosuje się do ogólnie przyję-

tych reguł prawa międzynarodowego

w tym zakresie. Dlatego istotne

jest przybliżenie tego zjawiska, co

powinno uzmysłowić, że przyszedł

czas, w którym należy terroryzm

potraktować w sposób poważny.

narodowowyzwoleńcze, oddziały

partyzanckie, armie najemników

czy też uzbrojone gangi. To one

występowały przeciwko regular-

nym jednostkom wojskowym, siłom

policyjnym i rządowym oraz od-

działom misji pokojowych. Starcia

pomiędzy armiami zostały w wielu

wypadkach zastąpione „niekon-

wencjonalnymi” (inaczej zwane

„asymetrycznymi”) metodami

walki, np. aktami terroru, uderze-

niami oddziałów partyzanckich,

porwaniami i uprowadzeniami,

aktami zemsty dokonywanymi

przez organizacje przestępcze.

Terroryzm, jako zjawisko, znany

jest od wieków, jednak dopiero

w ostatnim czasie stał się on istot-

nym elementem stosunków między-

narodowych oraz zagrożeniem dla

narodowego i międzynarodowego

bezpieczeństwa.

Próba zdeiniowania, czym jest

terroryzm, jest bardzo trudna.

Nie ma jednej, wspólnej deinicji

mającej uznanie międzynarodo-

we, która opisywałaby całość tego

zjawiska. Brakuje takiej deinicji

terroryzmu, która byłaby stoso-

wana w prawie międzynarodo-

wym i w stosunkach pomiędzy

podmiotami międzynarodowymi.

„Słownik języka polskiego” PWN

podaje, że terroryzm, to jest stoso-

wanie terroru, inaczej przemocy,

gwałtu, okrucieństwa w celu za-

straszenia, zniszczenia przeciw-

PRóBy ZDEfINIOWANIA

TERRORyZmU

W latach 90., w większości

konliktów na świecie główną

rolę odgrywały różne formacje

170

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE

II - 2006 /2

nika. Terroryzm stosują przede

wszystkim grupy ekstremistyczne

usiłujące za pomocą zabójstw

politycznych, porwań zakładni-

ków, uprowadzeń samolotów i tym

podobnych środków zwrócić uwa-

gę opinii publicznej na wysuwane

przez siebie hasła lub wymusić

określone ustępstwa lub działania

na swoją korzyść.

terroru mają na ogół jasno i pre-

cyzyjnie określone cele. Terroryści

mogą dążyć do inspirowania i ma-

nipulowania strachem, aby osiąg-

nąć następujące efekty:

• wymuszenie pewnych

koncesji, tj. zapłacenie oku-

pu, uwolnienie więźniów,

opublikowanie przesłania

terrorystów (takim celom

służą najczęściej np. porwa-

nia samolotów);

• zwrócenie uwagi opinii pub-

licznej – pokazanie się jako

dobrze i sprawnie działają-

ca grupa, zwrócenie uwagi

na poglądy i idee tej grupy;

• spowodowanie chaosu

– chęć załamania istnieją-

cego porządku społecznego

i politycznego (np. akty

terroru w stosunkach pale-

styńsko – izraelskich);

• prowokowanie działań

represyjnych i odwetowych

– działania wymierzone naj-

częściej przeciwko organom

władzy, obliczone na pod-

ważenie autorytetu władzy

(np. akty terroru ekstremi-

stycznych ugrupowań ba-

skijskich, samobójcze akcje

palestyńskie na terytorium

Izraela);

• wymuszenie posłuszeństwa

i współpracy – zwany też

„instytucjonalną przemo-

cą”, wykorzystywany często

przez aparat bezpieczeń-

Terroryzm jest więc formą

przemocy, gdzie strach jest efek-

tem zamierzonym, a nie produktem

ubocznym. jest to najważniejsza

cecha odróżniająca terroryzm od

innych form przemocy o charakte-

rze kryminalnym. Terroryzm jest

formą walki psychologicznej, gdzie

informacja o użyciu przemocy lub

groźba użycia przemocy może objąć

swym zasięgiem szerokie spektrum

różnych, bardzo często przypadko-

wych, odbiorców. Najczęściej oiara

ataku nie jest tożsama z celem

ataku terrorystycznego.

klASyfIkACjE

TERRORyZmU

Terroryzm jest często określany

jako irracjonalna przemoc. Bierze

się to stąd, że osoby odpowiedzialne

za przeprowadzanie akcji terrory-

stycznych mogą być tak fanatycz-

nie oddane sprawie, że wydaje się,

iż przestają działać w granicach

zdrowego rozsądku. jednak akty

171

stwa w państwach o ustro-

jach autokratycznych

i totalitarnych;

• ukaranie winnych – akt ter

roru jako forma zemsty lub

kary.

Najczęściej akt terroru jest obli-

czony na osiągnięcie kilku z powyż-

szych celów.

• terroryzm typu single issue

(na rzecz jednej sprawy)

– terroryzm na rzecz kon-

kretnego postulatu – np.

radykalni aktywiści bronią-

cy przyrody.

Terroryzm może być postrzega-

ny jako bardzo atrakcyjna forma

wymuszania lub zastraszania dla

osiągnięcia określonych celów,

ponieważ posiadając ograniczo-

ne możliwości operacyjne można

osiągnąć tzw. „wielkie” cele. Z tego

też powodu coraz wyraźniej ob-

serwujemy zjawisko wykraczania

współczesnego terroryzmu poza

granice państw, czego najdobitniej-

szym przykładem są wydarzenia

z 11 września. Oiarą tak pojętego

terroryzmu stać się może każdy,

bez względu na narodowość, kolor

skóry, obywatelstwo, wyznanie,

poglądy polityczne. Także obywate-

le Polski mogą w większym stopniu

zetknąć się z terroryzmem tym

bardziej, że jesteśmy członkiem

szerokiej koalicji antyterrorystycz-

nej. Pod gruzami obu wież World

Trade Center i Pentagonu zginęło

tysiące ludzi z ponad 80 państw

świata, a wśród nich 6 Polaków.

Nie możemy też całkowicie wy-

kluczyć, że obiekty w Polsce będą

celem ataku terrorystów.

można też przeprowadzić typo-

logię terroryzmu według motywacji

terrorystów, np.:

• terroryzm polityczny – ter-

roryści widzą świat w ka-

tegoriach ideologicznych,

w których pewne przesłan-

ki tłumaczą ich potrzebę

działań oraz determinują

sposób ich prowadzenia;

• terroryzm etno-religijny –

ze źródłami w konliktach

narodowościowych i religij-

nych. Terroryści religijni

widzą świat jako stworzo-

ny i rządzony przez Boga,

któremu człowiek nie może

się oprzeć i którego sił ani

celów nie potrai w pełni

zrozumieć. Obowiązkiem

człowieka, jako sprzymie-

rzeńca Boga, jest walka

wszystkimi możliwymi środ-

kami dla zapewnienia „zwy-

cięstwa dobra nad złem”;

• terroryzm kryminalny – np.

kolumbijskie kartele narko-

tykowe, włoska maia, zor-

ganizowana przestępczość;

Problem z wypracowaniem dei-

nicji terroryzmu międzynarodowego

wiąże się z postawą państw wobec

172

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE

II - 2006 /2

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: