PL Kalinowski P., Śląskie monety Habsburgów. Ferdynand II. Katalog, Kalety 2006.pdf

ŚLĄSKIE MONETY

HABSBURGÓW

FERDYNAND II

KATALOG

Piotr Kalinowski

KALETY 2006

Słowo wstępu

Katalog, który macie Państwo przed sobą powstał na

podstawie wydanego w 1988 dzieła Ivo Halački Mince Ziemí

Koruny České . W katalogu tym zamieszczono monety (jak

również medale talarowe) wybite przez śląskie mennice

(Wrocław i Kłodzko) oraz przez mennice obce, ale na których

uwzględniono śląską tytulaturę ( Dux Silesiae ).

Katalog został ułożony nominałowo.

Przy większości monet podano ich ceny w euro osiągane

współcześnie na aukcjach zarówno stacjonarnych jak i

internetowych (dane pochodzą z portali Coinarchives, WCN,

Auero, e-Bay, i Allegro).

Wszystkie uwagi do wyszukanych odmian, układu

katalogowego czy wyceny można składać pod adresem

pk99@op.pl

Piotr Kalinowski

FERDYNAND II

Ferdynand II Habsburg (ur. 9 lipca 1578 w Grazu, zm. 15 lutego 1637 w

Wiedniu) – król Czech w latach 1617-1637 i Węgier w latach 1618-1637,

cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego w latach 1619-

1637 z dynastii Habsburgów. Syn arcyksięcia austriackiego Karola

Styryjskiego (syna cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu

Niemieckiego, króla Czech i Węgier Ferdynanda I Habsburga i Anny

Jagiellonki) oraz księżniczki bawarskiej Marii Wittelsbach. Ojciec cesarza

Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, króla Czech i Węgier

Ferdynanda III Habsburga, królowej polskiej Cecylii Renaty Habsburg oraz

wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego i biskupa wrocławskiego Leopolda

Wilhelma Habsburga.

Ferdynand II Habsburg był synem Karola Styryjskiego, regenta Styrii,

Karyntii i Karnioli. Jako arcyksiążę Styrii został wybrany na króla Czech

przez parlament czeski w roku 1617. Czesi szybko mieli pożałować tego

wyboru – Ferdynand był zagorzałym katolikiem i nie zamierzał respektować

swobód wyznaniowych zagwarantowanych Czechom listem majestatycznym

cesarza Rudolfa II. Miał powiedzieć: Wolę rządzić raczej pustynią niż krajem

pełnym heretyków . Był też zdecydowanym zwolennikiem absolutyzmu, który

wkrótce zaczął wprowadzać w życie. Nie liczył się ze stanowiskiem

możnowładców, doprowadził do zamknięcia kilku zborów kalwińskich, a

czary goryczy dopełnił zakaz obrad parlamentu.

W odpowiedzi na to Czesi, mimo ostrzeżeń ze strony cesarza Macieja, 22

maja 1618 roku deputowani zebrali się w Pradze i wraz z tłumem prażan

zdobyli zamek na Hradczanach. Dzień później doszło do słynnej drugiej

defenestracji praskiej – wyrzucenia przez okna zamkowe urzędników

cesarskich Wilhelma von Slavatę i Jarosława von Martinica, oskarżonych o

łamanie listu majestatycznego.

Zwołane naprędce Stany Generalne zdetronizowały Ferdynanda, a na jego

miejsce wybrały Fryderyka V, elektora Palatynatu, zwanego później zimowym

królem . Jego panowanie było bardzo krótkie – połączone siły Ferdynanda i

Ligi Katolickiej rozgromiły armię czeską 8 listopada 1620 roku w trwającej

dwie godziny bitwie pod Białą Górą, a Praga znów dostała się w ręce

Ferdynanda.

W 1619 r. książę Siedmiogrodu Gabor Bethlen najechał Górne Węgry i

Słowację, po czym przyłączył się do powstańców czeskich i podszedł pod

Wiedeń. Za zgodą króla Polski Zygmunta III na Węgry zostali wysłani

lisowczycy. Ci zwyciężyli Jerzego Rakoczego w bitwie pod Humiennem.

Bethlen odstąpił od Wiednia i zawrócił do ojczyzny. Początkowo chciał się

układać z Habsburgami, ale po uzyskaniu zgody sułtana osmańskiego na

koronację, przeprowadził swój wybór przez sejm węgierski na króla Węgier

(1620 r.). Jeszcze w tym samym roku pokonał wojska cesarskie pod

Pozsonyem. Klęska Czechów pod Białą Górą sprawiła ostatecznie, że Bethlen

wycofał się z walki. W 1622 r. zawarł z cesarzem pokój w Nikolburgu: zrzekł

się pretensji do korony węgierskiej i zobowiązał do wypłaty kontrybucji.

Otrzymał natomiast Koszyce.

W 1622 r. Ferdynand II wydał statut dla Węgier. Postanawiał on, iż król

węgierski ma obowiązek przestrzegać praw Królestwa, wysłuchiwać skargi

stanów oraz dbać o sprawiedliwość i porządek. Stany zachowały też prawo do

wyboru palatyna, czyli najważniejszego urzędnika.

20 marca 1619 roku zmarł cesarz Maciej i Ferdynand został wybrany jego

następcą. Po klęsce pod Białą Górą Czechy były wydane na jego łaskę i

zostały szybko spacyfikowane.

Ferdynand miał też po swojej stronie świetnego dowódcę Albrechta von

Wallensteina, Czecha z pochodzenia, którego armia prowadziła działania

wojenne nie pobierając żołdu w zamian za prawo łupienia podbitych ziem.

Wallenstein pokonał Duńczyków, którzy w międzyczasie włączyli się do

wojny i Ferdynand ogłosił 5 marca 1629 roku edykt restytucyjny, nakazujący

protestantom zwrot części dóbr należących do uprzednio do katolików a

zsekularyzowanych po roku 1552. Wówczas do wojny przystąpiła Szwecja

rządzona przez Gustawa Adolfa.

Obawiając się rosnącej potęgi Wallensteina i pod naciskiem swoich doradców

Ferdynand usunął Wallensteina z dowództwa w roku 1630. Decyzja ta

okazała się brzemienna w skutki – Gustaw Adolf pobił Johana von Tillyego,

nowego głównodowodzącego wojsk cesarskich pod Breitenfeld, a następnie

nad rzeką Lech, gdzie Tilly zmarł od odniesionych ran. Szwedzi podeszli pod

Monachium i zajęli Czechy.

Przywrócony do łask w roku 1632 Wallenstein z nową armią wyrzucił z

Czech protestantów, a w listopadzie w wielkiej bitwie pod Lützen zginął

Gustaw Adolf. Mimo przegranej w tej bitwie i utraty Saksonii przez

Wallensteina, który na zimę wycofał się do Czech, Ferdynand mógł kampanię

1632 roku zapisać na konto swoich sukcesów, bowiem strona protestancka

poniosła w niej znacznie cięższe straty.

Walki w roku następnym nie przyniosły rozstrzygnięcia, częściowo z powodu

działań Wallensteina, który prowadził własne rozmowy ze stroną przeciwną,

licząc na lojalność armii. Na początku roku 1634 Ferdynand oskarżył

Wallensteina o zdradę stanu – prawdopodobnie za jego wiedzą Wallenstein

został zamordowany.

Pozbawiona Wallensteina armia cesarska zdołała jednak zdobyć Ratyzbonę i

odnieść zwycięstwo nad Szwedami w bitwie pod Nördlingen. Pobici Szwedzi

byli skłonni ograniczyć swój udział militarny w walkach na kontynencie, lecz

teraz do wojny po stronie protestantów przystąpiła katolicka Francja. Zgodnie

z zasadami francuskiej polityki, której celem było osłabienie Habsburgów,

kardynał Richelieu i Ludwik XIII rozkazali swoim wojskom wkroczyć na

tereny Niderlandów i rozpocząć działania wojenne przeciw Cesarstwu.

Francuzi byli bardzo niezadowoleni z postanowień przygotowywanego

pokoju praskiego i na kilkanaście dni przed jego podpisaniem przystąpili do

wojny. W tej sytuacji pokój, choć podpisany, nigdy nie wszedł w życie, a

walki rozgorzały na nowo. Po śmierci Ferdynanda jego syn i następca

Ferdynand III przejął imperium uwikłane w wojny na kilku frontach.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: