PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH
W skrócie PIT z angielskiego Personal Income Tax, czyli podatek od dochodów osobistych.
Jest to podatek bezpośredni obejmujący dochody uzyskiwane przez osoby fizyczne. Jest on bardzo istotnym podatkiem państwowym, jednak w przeciwieństwie do wcześniej omawianego VAT-u i akcyzy – jego nieznaczna część stanowi dochód budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
Opodatkowanie podatkiem dochodowym osób fizycznych regulują dwie ustawy:
- ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.),
- ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm.).
I. PRZEDMIOT OPODATKOWANIA
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
A. Wyłączenia w zakresie przedmiotowym opodatkowania.
Już na wstępie ustawy o pod doch od osób fiz, bo w art. 2 ustawodawca wskazuje szereg wyłączeń, które dotyczą:
1) przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej,
2) przychodów z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach oraz ustawy o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia,
3) przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn,
4) przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy,
5) przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich,
6) przychodów (dochodów) armatora opodatkowanych na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym (Dz. U. Nr 183, poz. 1353), z zastrzeżeniem art. 24a ust. 1a,
7) świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, objętych wspólnością majątkową małżeńską.
Tak więc, przedmiotem opodatkowania, poza wskazanymi wyżej przychodami podlegającymi wyłączeniu – są również dochody (z wyjątkiem dochodów zwolnionych).
Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów.
Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym.
D=P-KUP
PRZYKŁAD DOCHODU: to np. dochód z wynagrodzenia osoby fizycznej, który jest wypłacany na podstawie umowy o pracę, po potrąceniu przez płatnika comiesięcznych zryczałtowanych KUP.
Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Od tej generalnej zasady ustawa przewiduje kilka wyjątków. Dotyczą one pojęcia przychodów z następujących źródeł przychodów:
· z pozarolniczej działalności gospodarczej,
· z działów specjalnych produkcji rolnej,
· z kapitałów pieniężnych, o których mowa w art. 17 ustawy (ust. 1 pkt 6, 9 i 10)
· z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ustawy ( ust. 1 pkt 8)
· nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych.
PRZYKŁAD PRZYCHODU: to np. odsetki z lokaty bankowej. W tym wypadku KUP wynosi 0zł, gdyż posiadacz rachunku nie ponosi żadnych kosztów pozostających w związku przyczynowo-skutkowym ze źródłem przychodu, jakim są odsetki.
KUP
Są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych przez ustawodawcę w odrębnym katalogu (art.23). Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.
TABELKA NA FOLII!!
Jeżeli roczne koszty uzyskania przychodów określone powyżej, są niższe od wydatków na
dojazd do zakładu pracy lub zakładów pracy środkami transportu autobusowego, kolejowego,
promowego lub komunikacji miejskiej, w rocznym rozliczeniu podatku koszty te mogą być
przyjęte przez pracownika lub przez płatnika pracownika w wysokości wydatków faktycznie
poniesionych, udokumentowanych wyłącznie imiennymi biletami okresowymi.
Tak więc nie uważa się za KUP:
1. wydatków na:
a) nabycie gruntów lub prawa wieczystego użytkowania gruntów, z wyjątkiem opłat za wieczyste użytkowanie gruntów,
b) nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie innych niż wymienione w pkt. a) środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w tym również wchodzących w skład nabytego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanych części,
c) ulepszenie środków trwałych, które zgodnie z art. 22g (ust. 17) powiększają wartość środków trwałych, stanowiącą podstawę naliczania odpisów amortyzacyjnych
(- wydatki te, zaktualizowane zgodnie z odrębnymi przepisami, pomniejszone o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h (ust. 1 pkt 1), są jednak kosztem uzyskania przychodów przy określaniu dochodu z odpłatnego zbycia rzeczy określonych w art. 10 (ust. 1 pkt 8 lit. d)), oraz gdy odpłatne zbycie rzeczy i praw jest przedmiotem działalności gospodarczej, a także w przypadku odpłatnego zbycia składników majątku związanych z działalnością gospodarczą, o których)
2. odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywanych według zasad określonych w art. 22a-22o, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20 000 EURO przeliczonej na złote według kursu średniego EURO ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania, 61 pkt art. 23
Jeżeli koszty uzyskania przekroczą sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów. Rozliczenie straty ze źródła przychodów polega na tym, że o wysokość tej straty można obniżyć dochód uzyskany z danego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, przy czym wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50 % kwoty straty (art. 9 ust. 3). W związku z tym rozliczenie straty nastąpi w okresie nie krótszym niż dwa lata i nie dłuższym niż lat pięć. O tym, jaka część straty będzie rozliczana w danym roku, decyduje podatnik. Przy rozliczaniu straty obowiązuje zasada, że strata z danego źródła przychodu może być pokryta jedynie z dochodów z tego samego źródła.
PRZYKŁAD: Strata wynosi 10000 zł, to podatnik może ją rozliczyć od 2 do 5 lat w kwocie do 5000 w jednym roku np. rozlicza stratę w ciągu 3 lat po 5000 w pierwszym roku, 3000 w drugim, oraz 2000 w trzecim.
II. ZAKRES PODMIOTOWY OPODATKOWANIA
Zgodnie z tytułem ustawy, podatnikami tego podatku są osoby fizyczne. Na osobach fizycznych mających miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ciąży nieograniczony obowiązek podatkowy. Oznacza to, że osoby te podlegają obowiązkowi podatkowemu w Polsce od całości uzyskanych dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów.
Natomiast osoby fizyczne, niemające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – jest to ograniczony obowiązek podatkowy.
Jednocześnie ustawodawca wskazał, że za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych
lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku
podatkowym.
Za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się w szczególności dochody (przychody) z:
1) pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
2) działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
3) działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
4) położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości.
Powyższe przepisy stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.
ZASADY OPODATKOWANIA WSPÓLNEGO MAŁŻONKÓW
Przepisy ustawy o pod od doch od osób fiz przewidują możliwość skorzystania ze wspólnego opodatkowania małżonków. Ze wspólnego opodatkowania dochodów można skorzystać również wówczas, gdy jeden z małżonków:
- w ogóle nie uzyskał przychodów
- osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku uiszczenia podatku (art.6 ust.3)
Niezbędne warunki, po spełnieniu których małżonkowie mogą skorzystać ze wspólnego opodatkowania to:
- między małżonkami istnieje przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa,
- pozostają oni w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy,
- złożyli wniosek wyrażony we wspólnym zeznaniu rocznym, z zastrzeżeniem art. 6a, opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów
W tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku
obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany.
PRZYKŁAD:
Łączne dochody małżonków to 10.000zł
Podatek liczymy od połowy, czyli od 5.000zł
Obliczony podatek mnożymy razy 2
Powyższa zasada ma również zastosowanie do:
1. małżonków, którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej,
2. małżonków, z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Rzeczypospolitej Polskiej a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej
– jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.
Wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków, między którymi istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa, może być także złożony przez podatnika, który:
1) zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego,
2) pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego.
ZASADY OPODATKOWANIA MAŁOLETNICH DZIECI (WŁASNYCH I PRZYSPOSOBIONYCH)
Z kolei dochody małoletnich dzieci własnych i przysposobionych, z wyjątkiem dochodów
z ich pracy, stypendiów oraz dochodów z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku, podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dolicza się do dochodów rodziców, chyba że rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci.
Natomiast jeżeli małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu, dochody małoletnich
dzieci dolicza się po połowie do dochodu każdego z małżonków. Zasada ta nie ma zastosowania do małżonków, w stosunku do których orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów.
III. ZWOLNIENIA PRZEDMIOTOWE
W art. 21 ustawodawca zawarł rozbudowany katalog zwolnień (32 punkty rozbudowane o podpunkty np. pkt. 1 ma 137 podpunktów), który można podzielić na następujące grupy:
· o charakterze socjalnym (np. świadczenia rodzinne wypłacone na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, dodatki rodzinne i pielęgnacyjne, zaliczki alimentacyjne oraz zasiłki porodowe wypłacone na podstawie odrębnych przepisów, stypendia otrzymywane na podstawie przepisów o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, stypendia doktoranckie ),
· o charakterze odszkodowawczym i z tytułu ubezpieczeń gospodarczych (np. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę, renty przyznane na podstawie odrębnych przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin,),
· niektóre przychody związane z pracą (np. wartość otrzymanych przez pracownika od pracodawcy bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do uzyskania na ich podstawie posiłków, artykułów spożywczych lub napojów bezalkoholowych,
· niektóre przychody związane ze sprzedażą (np. przychody uzyskane z zamiany budynku mieszkalnego),
· niektóre przychody rencistów i emerytów (np. dodatek pieniężny dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenie przedemerytalne albo zasiłek przedemerytalny),
· związane z dietami (np. podróż służbowa pracownika) ,
· niektóre przychody z kapitałów i praw majątkowych,
· niektórych przejawy działalności gospodarczej,
· zwolnienia niektórych dochodów osiąganych za granicą (np. dochody pochodzące od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych ze środków bezzwrotnej pomocy)
IV. PODSTAWA OPODATKOWANIA I ODLICZENIA OD PODSTAWY OPODATKOWANIA
Podstawę obliczenia podatku stanowi DOCHÓD ustalony po odliczeniu m.in. kwot:
1. zapłaconych przez podatnika lub potrąconych przez płatnika składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli nie zostały zaliczone do KUP
2. wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne, których dochód (tj. osób będących na utrzymaniu) nie przekracza 9120zł w 2009r:
Za wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 6 (PKT 2), uważa się wydatki poniesione na:
1) adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
2) przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
3) zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego,
4) zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
5) odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,
6) odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne,
...
chomikSGHowy