Romantyzm: 1822-1865r. Romantic – z ang. Malowniczy, nastrojony, pobudzający do marzeń. Romantycy twierdzili że człowiek jest częścią przyrody, zachwycali się krajobrazem, fascynowało ich to co egzotyczne, to co dziwne, obce i orientalne. Wierzyli w Boga nawet gdy odrzucali praktyki chrześcijańskie. Fascynacja duchami, wampirami, nocą.
Irracjonalizm – przekonanie że poznaje się świat poprzez wyobraźnię, wiarę i intuicję. Wszystko co jest niezależne od rozumu.
Ludowość – fascynacja sztuką, twórczością ludową. Wykorzystywanie wsi jako miejsc akcji.
Historyzm – fascynacja historią, przeszłością. Powrót do średniowiecza. Umieszczanie bohaterów w poprzednich epokach.
Orientalizm – fascynacja kulturą dalekiego wschodu, jej przyrodą zabytkami ludźmi i językiem.
Fantastyka – wiara w pozaziemski świat i traktowanie go rzeczywiście.
Frenezja – cecha utworów literackich, odznaczająca się obfitością motywów okropności, zbrodni, szaleństwa oraz opisywania makabrycznych scen.
Profetyzm – głoszenie przepowiedni – prorokowanie.
Mesjanizm – wiara w pojawienie się Mesjasza który zbawi świat.
Spirytualizm – zakładał że w świecie rzeczywistym istnieją tylko substancje duchowe (dusze).
Ballada – odmiana pieśni posiadająca elementy liryki, epiki, dramatu. Budowa narrator, dialogi.
Egzaltacja – to stan nadmiernego ożywienie emocjonalnego, zapału, przesady w reakcjach psychicznych.
Egotyzm – to skłonność człowieka do przesadnego eksponowania własnego ,, ja ‘’ do kierowania na siebie uwagi otoczenia.
Patriotyzm - umiejętność zjednoczenia się wobec Boga.
Walenrodyzm - postawa bohatera romantycznego, który podejmuje walkę podstępną, skrytą, niehonorową i ratując ojczyznę dopuści się zdrady.
A. Mickiewicz ur. 24 grudnia 1798 w Zaosiu albo Nowogródku zm. 26 listopada 1855 w Konstantynopolu) – polski poeta, działacz i publicysta polityczny, nazywany poetą przeobrażeń oraz bardem słowiańskim. Obok Juliusza Słowackiego oraz Zygmunta Krasińskiego uważany za największego poetę polskiego romantyzmu (grono tzw. Trzech Wieszczów) oraz literatury polskiej w ogóle, a nawet za jednego z największych na skalę europejską. Członek Stowarzyszenia Filomatów, mesjanista związany z Kołem Sprawy Bożej Andrzeja Towiańskiego. Najwybitniejszy twórca dramatu romantycznego w Polsce, zarówno w ojczyźnie jak i w Europie zachodniej porównywany do Byrona i Goethego. Prócz tego wykładowca literatury słowiańskiej w Collège de France. Znany przede wszystkim jako autor ballad, powieści poetyckich, dramatu Dziady oraz epopei narodowej Pan Tadeusz uznawanej za ostatni wielki epos. Zmarł nagle podczas epidemii cholery.
A. Mickiewicz ,,Oda do młodości” - Utwór jest zbudowany na zasadzie antytezy przeciwstawienia dwóch światów: młodych i starych. Młodość jest samodzielna i mądra. Główną ideą ody jest przeobrażenie świata. Na razie dzieje się to w romantycznych marzeniach. Stary świat musi zginąć a z nim świat egoistów, samolubów, ludzi tępych, którzy nic z siebie nie dają światu. Drugi świat, to świat braterstwa i przyjaźni. Pierwsze wersy wprowadzają nas w motyw lotów. Skrzydła młodości, lot nad światem to symbol zwycięstwa ludzi, którzy współdziałają. Oda kończy się optymistyczną nadzieją odzyskania wolności.
A. Mickiewicz „Romantyczność” dzieli się na dwie części. W pierwszej ukazana jest historia dziewczyny Karusi, która opłakuje swojego zmarłego Jasieńka. Sprawia ona wrażenie obłąkanej i szalonej. Rozmawia z ukochanym i nie słucha ludzi, którzy próbują wytłumaczyć je, że go nie ma. Targają nią skrajne uczucia – raz płacze, a raz się śmieje. Druga część utworu to polemika między narratorem, a Starcem. Uczony szydził w niej z romantyków wprowadzających do swoich utworów duchy i inne istoty, których istnienie nie zostało poparte naukowo.
A. Mickiewicz ,,Świteź” poruszył temat obrony honoru i walki z najeźdźcami ojczyzny, w czasie zaborów. Opowiada on tutaj o wyprawie, której celem było wyjaśnienie tajemnicy jeziora Świteź. Osoba księdza, który poświęcił wodę jeziora i dał pozwolenie na zatopienie sieci była bardzo ważna, gdyż tylko z tego powodu wyłowiona później kobieta decyduje się opowiedzieć historię jeziora. Owa kobieta była córką Tuhana - władcy grodu Świteź. Gdy Litwie zagroziły wojska cara, wielki książę litewski Mendog wezwał Tuhana na pomoc. W mieście zostały tylko kobiety, dzieci i starcy. córka księcia wierzyła jednak w opiekę boską i gdy tylko carskie wojsko stanęło u wrót Świtezi, zaczęła się modlić o pomoc. Bóg zalał miasto wodą, a bezbronnych mieszkańców zamienił w jadowite zioła, które sprowadziły śmierć na żołnierzy cara
A. Mickiewicz ,,Niepewność’’ Podmiot liryczny to młody mężczyzna, który ubolewa nad tym, co łączy ją z adresatką wiersza. Napotyka go wiele wątpliwości dotyczące uczuć, zadaje sobie kategoryczne pytania dotyczące tej jakże trudnej problematyki, jaką jest miłość.
Utwór ten zawiera wiele form stylizacji. Główną, najbardziej charakterystyczną jest powtórzenie, mające na celu podkreślić zasadnicze pytanie, "czy to jest przyjaźń, czy to jest kochanie", bowiem osoba mówiąca w wierszu zastanawia się i usiłuje zadecydować, co łączy ją z adresatką utworu. Piąta strofa ukazuje jak ważny dla podmiotu lirycznego jest jej najmniejszy gest, okazanie zainteresowania.
W ostatniej strofie bohater liryczny zastanawia się nad przyczyną powstania tego wiersza, co go skłoniło do napisania, co go zainspirowało. Analizując treść, możemy stwierdzić, że jest on zakochany, lecz przede wszystkim boi się odrzucenia, dlatego kreowana przez niego postać jest nieśmiała.
A. Mickiewicz "Dobranoc" - sonet należy do cyklu sonetów miłosnych opublikowanych w 1926; podmiotem lirycznym i jednocześnie bohaterem jest mężczyzna, który za wszelką cenę przedłużającymi się życzeniami dobrej nocy chce zatrzymać przy sobie wymykającą się z jego objęć kobietę; wiersz bardzo zdynamizowany, stanowi scenkę dramatyczna, którą można by odegrać na scenie; uczucia wyrażone podmiotem lirycznym są złożone; czułość, potem emocje stają się coraz bardziej gwałtowne a próby zamieniają się w żądania.
A. Mickiewicz ,, Stepy Akermańskie’’ Tematem tego utworu jest przyroda i tęsknota za ojczyzną. W pierwszych wersach autor opisuje piękno stepu różnych porach dnia. W świetle dnia i w porze zapadającego zmroku. W późniejszych strofach A. Mickiewicz uzewnętrznia swoją samotność i tęsknotę za ojczyzną, mówią o tym dwa ostatnie wersy : ,,W takiej ciszy! ? tak ucho natężam ciekawie, że słyszałbym głos z Litwy. ? Jedźmy, nikt nie woła!?’’
A. Mickiewicz ,,Bakczysaraj’’ W pierwszych dwóch zwrotkach poeta opisuje zapuszczoną posiadłość chana. Kompozycja utworu oparta jest na zasadzie kontrastów, zestawiona zostaje dawna potęga i dzisiejsze jej pozostałości, co widać już w pierwszych wersach.
Przy użyciu licznych epitetów poeta opisuje atmosferę i wygląd opustoszałych pomieszczeń. Pokazując potęgę natury i jej niszczycielską siłę. W słowach "Zajmuje dzieło ludzi w imię przyrodzenia/ I pisze Balsazara głoskami ruina" autor przedstawia odwieczne współistnienie człowieczeństwa i natury, które uzupełniają się wzajemnie, ale też nierzadko niszczą. Utwór mówi także o zagadnieniu przemijalności i znikomości człowieczych założeń.
A. Mickiewicz ,, Bakczysaraj w nocy’’ poeta nagromadził wiele wyrazów wschodnich, oznaczających przedmioty i pojęcia znane tylko na ziemiach zamieszkałych przez muzułmanów. Miasto Bakczysaraj to dawna stolica Girajów, chanów krymskich. Wyrazy użyte przez autora, takie jak "dżamid", "izan", "Harem", "menar", "Eblis", "farys" stwarzają specyficzny nastrój, nadają sonetom cechy kolorytu orientalnego. Bakczysaraj ukazany jest w czasie zapadającego zmierzchu - z meczetów rozchodzą się wierni wyznawcy, odgłosy izanu stają się coraz cichsze. Księżyc zostaje nazwany przez poetę "srebrnym królem nocy". Sonet nie dzieli się na część opisową i refleksyjną, także strofy trzywierszowe poświęcone są opisowi krajobrazu - w oddali majaczą granitowe skały, niekiedy błyskawica jak farys przecina ciemny błękit nieba.
A. Mickiewicz ,,Konrad Wallenrod’’ Akcja powieści rozgrywa się w Malborku - siedzibie Krzyżaków oraz na Litwie. Głównym i tytułowym bohaterem powieści jest tajemniczy Litwin. Kiedy był dzieckiem, na jego miasto napadli Krzyżacy, złupili je, jego rodziców zabili, a jego porwali. Wychowywał się u rycerza Diterycha von Kniprode, ale często przebywał w towarzystwie litewskiego wajdeloty, Halbana. Ten wpoił mu tożsamość narodową i nakłaniał do zemsty na prześladowcach Litwy. Bohater nosił wówczas imię Walter Alf.
W czasie jednej z bitew Walter i Halban przedarli się na stronę litewską. Tak przedostali się na zamek księcia Kiejstuta. Po kilku latach Konrad Wallenrod został obrany wielkim mistrzem. Trzymał zakon żelazną ręką. Odwlekał, ile mógł, moment, w którym poprowadzi rycerzy zakonnych na śmierć i straci rycerski honor. Ostatecznie, pod naciskiem Halbana, który jako wajdelota znalazł się na zamku krzyżackim, Konrad wyrusza na wojnę z Litwą. Wprowadza zakonników w pułapki, przeciąga walkę, tak, że na polu bitwy zastaje ich sroga zima. Większość rycerzy ginie. Zakon jest zrujnowany, Litwa uratowana. Popełnia samobójstwo, w ślad za nim podąża Aldona - pustelnica.
A. Mickiewicz ,,III cz. Dziadów"- napisana w 1832 r. w Dreźnie, stąd nazwa "Dziady Drezdeńskie" czas i miejsce(scena więzienna): podziemia klasztoru Bazylianów w Wilnie przeznaczone przez władze carskie na więzienie, wieczór wigilijny 1823 r. geneza: niewątpliwie przyczyną powstania dramatu był upadek powstania listopadowego, choć treść wydarzeń powstańczych nie dotyczy; stworzona przez autora mesjanistyczna koncepcja narodu miała podnieść Polaków na duchu po upadku powstania; miała tez nadać sens cierpieniu narodu; Sam autor nie brał udziału w powstaniu, dlatego w dramacie przywołał wydarzenia wcześniejsze, w których osobiście uczestniczył; próba rehabilitowania się poety przed narodem. Następuje tu przemiana Gustawa w Konrada.
DonCezi