Najważniejsze_daty_w_kalendarzu_żydowskim.pdf

Najważniejsze daty

860

Pierwsza wzmianka o podróżach kupców żydowskich przez

tereny polskie (IX w. Ibn Kordadbeh, X w. Ibrahim Ibn Jakub

{Abraham syn Jakuba}, kupiec-dyplomata z hiszpańskiej

Tortosy). Uczestniczy on w poselstwie kalifa do Niemiec i

Czech. W zapiskach z podróży wspomina o Ziemi Mszki

(Mieszka).

X w.

Początek osadnictwa Żydów, którzy przybyli do Polski z

terenów dzisiejszej Ukrainy oraz z Bizancjum

od XI w.

Napływ Żydów z Europy Zachodniej na skutek nasilających

się tam prześladowań, szczególnie w okresie wypraw

krzyżowych. Książęta polscy nadają i rozszerzają przywileje

dla Żydów. Najważniejszy spośród nich to nadany w 1264

roku przez Bolesława Pobożnego tzw. Statut Kaliski.

Gwarantował on Żydom nietykalność życia i mienia, wolność

handlu, ochronę synagog i cmentarzy, zakazywał

wszczynania procesów o mordy rytualne oraz przymusowego

chrzczenia niemowląt

1267

Synod we Wrocławiu, a następnie w Łęczycy (1285)

wprowadzają przymusowe osiedlenie Żydów w wydzielonych

dla nich dzielnicach

XIII w. poświadczone istnienie licznych gmin żydowskich na

Śląsku

1290

Wygnanie Żydów z Anglii oraz prześladowania w

Niemczech, Francji i Hiszpanii powodują stały napływ

Żydów do Polski

XIV w. Wzrost liczebności gmin w Wielkopolsce

1334

Kazimierz Wielki potwierdza Statut Kaliski nadając mu moc

obowiązującą w całej Polsce

1348

i 1349

Masakry Żydów w Europie Zachodniej spowodowane

epidemią "czarnej śmierci"; masowa ucieczka

prześladowanych do Polski

1364

i 1367

Kazimierz Wielki rozszerza przywileje żydowskie

1388 Nadanie przywilejów Żydom litewskim przez księcia Witolda

1394 Wygnanie Żydów z Francji; trwa emigracja do Polski

1399

Pierwszy proces o mord rytualny i pierwsze prześladowania

w Poznaniu

1421 Wygnanie Żydów z Austrii, część z nich przybywa do Polski

1453 Kazimierz Jagiellończyk potwierdza przywileje żydowskie

1454

Kazimierz Jagiellończyk w Statutach Nieszawskich cofa

przywileje nadane Żydom

1483

Wysiedlenie Żydów z Warszawy przez księcia

mazowieckiego

1492

Wygnanie Żydów z Hiszpanii a w cztery lata później z

Portugalii

1495

Przymusowe osiedlenie Żydów krakowskich na Kazimierzu

wygnanie Żydów z Litwy przez Aleksandra; ponowne

osiedlenie w 1503

XVI w.

Przychylne Żydom prawa i życzliwość dwóch ostatnich

królów z dynastii Jagiellonów powodują rozwój gmin i

autonomii żydowskiej. Rzeczpospolita staje się centrum nauk

i literatury talmudycznej, tutaj żyją i tworzą wielcy rabini,

myśliciele, autorzy dzieł filozoficznych i kabalistycznych,

tacy jak Mosze Isserles Remu , Salomon Luria .

Jednocześnie w dużych miastach narasta gospodarcza walka

konkurencyjna pomiędzy mieszczaństwem a Żydami

1507 Zygmunt Stary potwierdza przywileje żydowskie

1525

Ostatni książę mazowiecki ponawia wygnanie Żydów z

Warszawy, a po jego śmierci, dwa lata później potwierdza to

Zygmunt Stary

1534

Zygmunt Stary zwalnia Żydów z obowiązku noszenia

specjalnych ubrań

1539

Zygmunt Stary zrzeka się jurysdykcji nad Żydami w miastach

i wsiach prywatnych, następuje prawny podział Żydów na

królewskich i szlacheckich

1548

Zygmunt August potwierdza przywileje żydowskie; nowy

napływ Żydów z Niemiec, Czech, Włoch i Turcji

1551

Przełożeni gmin żydowskich uzyskują szerokie prawa

sądownicze i administracyjne

1576

Dekret Stefana Batorego przeciwko oskarżeniom o mordy

rytualne

1579

Powołanie Sejmu Żydów Korony i Litwy, zwanego również

generalnością żydowską

1581-1764

Okres autonomii żydowskiej; działalność Sejmu Czterech

Ziem ;

Stefan Batory nadaje Żydom autonomię na skalę

niespotykaną nigdzie w Europie

1588

Zygmunt III Waza potwierdza przywileje Żydów i chroni ich

przed prześladowaniami, jednocześnie zaostrza się walka

przeciw Żydom w dziedzinie gospodarczej

1633 W Wilnie powstaje pierwsze na Litwie getto żydowskie

1648-1649

Pogromy Żydów przez Kozaków podczas powstania

Chmielnickiego. Wymordowanie większości spośród ludności

żydowskiej na Podolu, Wołyniu i Ukrainie. Kozacy uważają

Żydów za narzędzie w rękach polskich panów

1680

Tumult przeciw Żydom w Brześciu Litewskim, w 1681 w

Wilnie, w 1682 w Krakowie, w 1687 w Poznaniu

XVIII w.

Za panowania Augusta Mocnego Sasa pogorszenie położenia

Żydów; samowola magnatów, ostra walka gospodarcza,

nagonka kleru, procesy o mordy rytualne

ok. 1700

Narodziny Baal Szem Towa (zmarłego w 1760), twórcy

chasydyzmu , ruchu religijnego, który rozwijać się będzie

przez następne wieki na ziemiach polskich

1734-1736 Pogromy hajdamackie

1755 Wystąpienie Jakuba Franka i początki ruchu frankistowskiego

1764

Zlikwidowanie autonomii żydowskiej, podniesienie podatku

pogłównego; w Polsce żyje ponad pół miliona Żydów

1772

Pierwszy rozbiór Polski; malejące wpływy kahału; podziały

religijne (klątwy na chasydów), zły stan finansowy wielu

gmin; pod koniec wieku pod wpływem ruchu

oświeceniowego zwanego Haskala wewnętrzne próby reform

społeczności żydowskiej poprzez naukę języka polskiego

(często słabo znanego masom żydowskim żyjącym w swoich

zamkniętych środowiskach), zmianę struktury zawodowej,

wzmocnienie autonomii gmin

1794

Berek Joselewicz na czele oddziału żydowskiego bierze

udział w Powstaniu Kościuszkowskim

1795

Ostateczny podział Polski; Żydzi w poszczególnych zaborach

podlegają różnym prawom

1807

Konstytucja Księstwa Warszawskiego przyznaje Żydom

równouprawnienie

1815

Kongres Wiedeński gwarantuje prawa Żydom, ale

doprowadzenie do ich asymilacji staje się głównym celem

wprowadzonego równouprawnienia

1830-1831

Udział Żydów w powstaniu listopadowym. Od lutego 1831

roku w Warszawie oddzielne oddziały Gwardii Miejskiej

Starozakonnych wyróżniają się zachowaniem tradycyjnych

bród. Wsławiają się obroną rogatek czerniakowskich i

mokotowskich.

1861

Demonstracje patriotyczne, w których obok Polaków biorą

udział Żydzi pod przywództwem rabina Meiselsa

1863

Udział Żydów w powstaniu styczniowym. Rabin Warszawy

Dow Ber Meisels trafia do Cytadeli. Henryk Wohl i Leopold

Kronenberg zostają doradcami finansowymi Rządu

Narodowego

1880

i lata

następne

Fala pogromów w Rosji, przymusowe osiedlenie Żydów

rosyjskich na ziemiach polskich, a w jego wyniku wzrost

nastrojów nieprzychylnych wobec Żydów - to wszystko

powoduje rozpoczęcie masowej emigracji do Stanów

Zjednoczonych, która trwać będzie aż do końca I wojny

1882

I alija rozpoczyna zorganizowaną emigrację do Palestyny,

gdzie Żydzi polscy napływać będą nieprzerwanie przez

następne dziesięciolecia odgrywając wielką rolę w rozwoju

osadnictwa żydowskiego a następnie w kształtowaniu

państwowości Izraela

1897 Założenie Bundu

1905

Znaczący udział żydowskich robotników i działaczy w ruchu

rewolucyjnym

1912 Założenie partii Agudat Israel

1917-1918

11 listopada 1918 roku Polska odzyskuje niepodległość po

123 latach niewoli. Wielu Żydów daje świadectwo

patriotyzmu: w szeregach Legionów ginie ich co najmniej 80,

a 190 otrzymuje Krzyż i Medal Niepodległości

1919-1939

Lata wielkiego rozwoju społeczności żydowskiej w Polsce.

Trzy miliony Żydów stanowi około 10 procent obywateli

kraju; rozkwit życia religijnego, kulturalnego, politycznego;

wielu Żydów asymiluje się

1921

Konstytucja Marcowa przyznaje Żydom wolność religijną i

równość wobec prawa tak jak wszystkim innym obywatelom

1925

Założenie YIVO - Instytutu Nauk Żydowskich - w Wilnie

(obecnie działa on w Nowym Jorku)

1930

Otwarcie Szkoły Talmudycznej - Jesziwy Mędrców Lublina,

a wkrótce potem Instytutu Judaistycznego w Warszawie

1936/1939

Nasilający się antysemityzm mający podłoże zarówno

ideologiczne, jak i gospodarcze, "getto ławkowe" na

wyższych uczelniach; próby wprowadzenia ekonomicznego

bojkotu Żydów

1939/1945 II wojna i okupacja niemiecka w Polsce

1940

Okupanci zaczynają tworzyć getta, w których sukcesywnie

zostają zamknięci wszyscy Żydzi (zobacz: Kronikę getta

warszawskiego ).

1941

Wygnanie Żydów z Rzeszy do Generalnej Guberni; okupanci

zakładają pierwszy obóz śmierci w Chełmnie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: