MAKROEKONOMIA WYKŁAD 1
Zagadnienia:
1.Przedmiot „makroekonomia”
2.Ustroje Gospodarcze
3.PKB
4.Nierównowaga gospodarcza
5.Wzrost gospodarczy
6.Inwestycje i ich rola w kształceniu koniunktury
7.Rynek pracy (bezrobocie)
8.Inflacja
9.Rynek pieniężny
10.Polityka pieniężna
Makroekonomia:
-Zajmuje się badaniem gospodarki narodowej jako całości. (ocenia się ogólny stan gospodarki).
-Bada m.in. czynniki wpływające na poziom zmiany takich wielkości ekonomicznych, jak np. globalna produkcja, konsumpcja w danej gospodarce, globalna podaż produktów i usług, globalny popyt na nie, ogólny (średni) poziom ich cen, globalne zatrudnienie i inwestycje, dochody i wydatki budżetu państwa.
Potrzeba i rodzaje potrzeb
- gospodarowanie obejmuje produkcję, podział (dystrybucję), wymianę i konsumpcję środków zaspokojenia ludzkich potrzeb.
Potrzeby:
a) biologiczne (głód, pragnienie)
b) kulturowe (kontakty międzyludzkie, potrzeba informacji, wiedzy, rozrywki)
Środki zaspokojenia ludzkich potrzeb mają różnorodny charakter i można je podzielić na:
-materialne
-niematerialne
Środki materialne obejmują naturalne zasoby przyrody oraz rzeczy będące wynikiem działalności człowieka.
Środki niematerialne obejmują np. przekazywanie wiedzy i informacji, dostarczanie rozrywek oraz porady lekarskie i prawne.
Produkcja
-jest możliwa dzięki wykorzystaniu czynników produkcji
-wyróżnia się 3 podstawowe czynniki produkcji:
a) praca,
b) ziemia,
c) kapitał,
d) technologia..
Proces gospodarowania, podmioty i decyzje gospodarcze
· W procesie gospodarowania podmiotem działalności są ludzie (jednostki, grupy, społeczeństwo)
· Są one odpowiednio zorganizowani i tworzą podmioty gospodarcze.
· Podmiotem gospodarczym możemy określić każdego aktywnego uczestnika procesu gospodarowania.
Podstawowymi podmiotami gospodarczymi są:
a) Przedsiębiorstwa, czyli ludzie (lub grupy) dysponujący określonymi środkami ( ziemia, lokale biurowe, budynki fabryczne, maszyny itp.)
b) Gospodarstwa domowe – pełniące funkcje konsumpcyjne i produkcyjne
c) Państwo – ważny podmiot gospodarczy i jego rola w porównaniu z innymi podmiotami jest bardzo zróżnicowana.
Decyzje gospodarcze:
· Mikroekonomiczne,
· Makroekonomiczne,
· Ekonomiczne
Decyzje mikroekonomiczne to przede wszystkim decyzje odnoszące się do gospodarstw domowych i przedsiębiorstw.
Decyzje makroekonomiczne to decyzje dotyczące gospodarki jako całości.
Decyzje ekonomiczne:
· Często klasyfikuje się ze względu na tzw. Horyzont czasowy, do którego się odnoszą (np. decyzje krótko i długookresowe) oraz rodzaje działalności (np. decyzje konsumpcyjne)
USTROJE GOSPODARCZE
1.Pojęcia wstępne:
a) Sytuacja gospodarcza – podmiot X zależy od:
· Wartości pieniężnej dóbr, którymi dysponuje podmiot gospodarczy, płynności tych dóbr
b) Czynność gospodarcza – jest to działanie podejmowane w celu:
· Zmiany sytuacji gospodarczej (poprawa sytuacji gospodarczej).
· Zapobiegania pogorszeniu się sytuacji gospodarczej.
2.Prawo do posiadania – mówi kto może być legalnym właścicielem danego dobra.
3.Ustroje gospodarcze – zespół reguł prawnych, które decydują o tym:
· Komu i jakie przysługują prawa do posiadania.
· Kto i jakie czynności gospodarcze może lub musi wykonywać.
Ustroje gospodarcze zawsze składają się z dużej ilości przepisów.
Przepisy w poszczególnych krajach różnią się od siebie trochę, bądź znacznie.
4. Kryterium wagi – zakres wolności gospodarczej.
a) typy czynności gospodarczych:
· czynności bezpośrednie zakazane(obywatele nie mogą ich wykonywać);
· czynności pośrednie zakazane, lub uniemożliwione (nie można wykonywać, dlatego, że zabrania się wykonywania innych czynności);
· czynności dobrowolne (dostępne dla obywateli);
· czynności pośrednio nakazane (wymuszone);
· czynności bezpośrednio nakazane.
Wolność Gospodarcza
· Ustrój oferuje tym więcej wolności gospodarczej, im mniej w nim takich zakazów i nakazów.
Waga/ranga czynności gospodarczych
· Im poważniejsze makroekonomiczne rezultaty wykonania jednej tylko czynności danego rodzaju, tym czynność ta posiada większą wagę. Np. założenie banku ma większą wagę niż założenie sklepu.
Ustroje etatystyczny i liberalny
Wykres tu jest ale nie chce mi się go napierdalać ( i tak jest w książce Włada).
a) czynności wg rangi (wykres w książce Włada)
Im więcej zakazów i nakazów, tym ustrój jest bardziej etatystyczny
Np. Ustrój skrajnie etatystyczny w Kambodży – lata 1976-1978
Ustrój liberalny – im mniej zakazów i nakazów, tym ustrój bardziej liberalnym jest.
Np. Ustrój skrajnie liberalny – Anglia XIX w., Hongkong.
Ustroje liberalne i etatystyczne różnią się ilością czynności zastrzeżonych dla państwa i dostępnych dla ogółu obywateli.
Istnieją 2 zakresy wolności gospodarczej:
a) stanowy ustrój gospodarczy – jeżeli części ludności przysługuje znacznie mniej wolności gospodarczej niż innej części ludności. Np. Niewolnik ma mniej praw, niż jego pan;
b) bezstanowy – brak podziału ludności, ludzie są równi
Istnieją 2 systemy (typy gospodarki):
1. Rynkowy – (gospodarka rynkowa)
2. Nakazowo-rozdzielczy (gospodarka centralnie planowana)
Charakterystyka gospodarki rynkowej
1. Gospodarka rynkowa charakteryzuje się dwiema zasadniczymi cechami:
a) Dominacją prywatnej własności czynników produkcji,
b) Rynkową alokacją zasobów gospodarczych.
W Gospodarce rynkowej:
· Czynniki produkcji w zdecydowanej większości są przedmiotem własności prywatnej,
Na rolę rynku jako regulatora procesów gospodarczych składa się szereg funkcji. Najważniejszymi funkcjami rynku są:
1) Rynek dokonuje wyceny różnych dóbr(produktów, usług i zasobów gospodarczych). Ich ceny ustalają się właśnie na rynku.
2) Rynek jest podstawowym źródłem informacji dla podmiotów gospodarczych.
3) Rynek umożliwia ustalenie się stanów równowagi w gospodarce.
4) Jest równocześnie podstawowym mechanizmem rozwiązywania trzech kluczowych problemów każdej gospodarki tzn. Co, jak i dla kogo.
Warunki regulujące mechanizm gospodarki rynkowej to:
· Dominacja własności prywatnej i swoboda w zakresie transferu prywatnych praw własności,
· Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej,
· Istnienie sprawnie działających instytucji obsługujących rynek takich jak: komisja papierów wartościowych, giełdy, banki, instytucje ubezpieczeniowe itd.,
· Integralność rynku, czyli wzajemne uzależnienie się od siebie poszczególnych segmentów rynku, np. Rynku dóbr fizycznych i rynku finansowego, rynk produktów i rynku usług czynników produkcji, rynku pieniężnego i rynku walutowego.
Gospodarka rynkowa występuje:
· Wtedy, gdy podstawowym celem działanie przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysku, a podstawowym sposobem kontaktów między przedsiębiorstwami są transakcje kupna-sprzedaży zawierane w oparciu o swobodnie negocjowane ceny
Zalety i słabości gospodarki rynkowej
· Zalety:
· Tendencja do racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych,
· Efektywny system motywacyjny,
· Duża innowacyjnośc gespodarki,
· Dyscyplina finansowa przedsiębiorstw
· Duża elastyczność gospodarki,
· Dobrze zaopatrzone sklepy.
· Wady:
· Czynniki ograniczające działanie rynku w praktyce np. Utrudniony dostęp do rynku dla nowych podmitów np. Monopol,
· Występowanie negatywnych efektów zewnętrznych,
· Występowanie zjawisk destabilizujących gospodarkę takich jak bezrobocie, inflacja itp.
CHARAKTERYSTYKA GOSPODARKI CENTRALNIE PLANOWANEJ
Gospodarka centralnie planowana charakteryzowała się dwiema zasadniczymi cechami:
· Dominacją państwowej własności czynników produkcji,
Z dominacją państwową własności czynników produkcji związane były następujące cechy:
· Centralizacja zarządzania gospodarką i planowania
· Dyrektywa gospodarcza, rozdzielnik i limit,
· Administracyjne kształtowanie cen produktów i czynników produkcji,
· Niemal całkowity brak konkurencji między jednostkami gospodarczymi,
· Brak działających na zasadach komercyjnych instytucji finansowych (bank centralny i system bankowy oraz niebankowe instytucjie finansowe)
· Duży stopień izolacji gospodarki i przedsiębiorstw od procesów i zjawisk dominujących w gospodarce światowej
Nierynkowa alokacja zasobów gospodarczych
Głównym regulatorem gospodarki był nie rynek, lecz plan centralny, istotną cechą systemu planowania był prymat planowania rzeczowego nad planowaniem finansowym,
Ani ceny i ich relacje, ani inne kategorie towarowo-pieniężne (np. Płace i ich relacje, stopy podatkowe, stopy procentowe, kursy walut) nie miały istotnego wpływu na dokonywanie w procesie planowania wyborów ekonomicznych. Dominującym podmiotem w gospodarce centralnie planowanej było państwo. Pozycja gospodarstw domowych była inna niż w gospodarce rynkowej.
Wady gospodarki centralnie planowanej
KAPITALIZM A SOCJALIZM
Pojęcia:
1. Własność – środki produkcji (maszyny, fabryki, etc.), które pozwalają efektywnie produkować.
2. Właściciel – termin zrozumiały w języku potocznym
3. Dobro gospodarcze – obiekt(bank, ziemia, fabryka, etc) przy użyciu którego można prowadzić działalność gospodarczą i w rezultacie której przychody wyższe są od kosztów tzn. Powstaje nadwyżka ekonomiczna (Dobro nie przynoszące tej nadwyżki nie traci swojego gospodarczego charakteru).
Trzy stopnie własności (trzy grupy uprawnień)
· Prawo do sprzedaży dobra, lub nieodpłatnego przekazania – przed/po śmimerci dowolnej osobie prawnej, lub fizycznej
· Prawo do prowadzenia przy użyciu dobra działalności gospodarczej, której celem jest otrzymanie zysku,
· Prawo do użytkowania dobra zgodnie z jego fizycznymi własnościami.
KAPITALIZM
Ustrój ma charakter kapitalistyczny wtedy, gdy większość dóbr gospodarczych jest (lub na mocy prawa może być) własnością prywatną, przy czym własność ta obejmuje przynajmniej pierwszą i drugą grupę uprawnień.
SOCJALIZM
Ustrój ma charakter socjalistyczny wtedy, gdy większość dóbr gospodarczych jest własnością kolektywną, a w przypadku dóbr prywatnych ograniczona jedynie do pierwszej grupy uprawnień.
Ustrój demokratyczny, a dyktatorski
Demokracja – istnieje, jeżeli całe społeczeństwo, lub przynajmniej stan uprzywilejowany wyposażony jest w mechanizm wyborczy, za pomocą którego może wpływać na charakter prawa gospodarczego, może zmieniać obowiązujące nakazy i zakazy, a także zwiększać lub ograniczać uprawnienia właścicieli.
Dyktatura – nie ma mechanizmu wyborczego
KLASYFIKACJA USTROJÓW GOSPODARCZYCH W KSIĄŻCE JEST ONA!!!!!! ;OOOOO
PKB
Prodkt krajowy brutto to wartość rynkowa wszystkich finalnych dóbr i usług wytworzonych w kraju w danym okresie; Za pomocą pkb mierzy się wartość różnych rodzajów dóbr i usług nabywanych na rynku, a więc poziom aktywności gospodarczej.
W tym celu są stosowane
W PORÓWNANIACH MIĘDZYNARODOWYCH PKB
· Poszczególnych krajów przelicza się w jednej walucie, najczęściej w dolarach USA (USD),
...
tersiak