PSYCHOPATOLOGIA Martin E.P. Seligman Elaine F. Walker David L Rosenhan Klasyfikacja DSM-IV Zaburzenia zwišzane z innymi (lub nieznanymi) substancjami Zaburzenia zwišzane z używaniem innych (lub nieznanych) substancji Zaburzenia spowodowane innymi (lub nie- znanymi) substancjami SCHIZOFRENIA I INNE ZABURZENIA PSYCHOTYCZNE Schizofrenia Schizofrenia paranoidalna Schizofrenia zdezorganizowana Schizofrenia katatoniczna Schizofrenia niezróżnicowana Schizofrenia rezydualna Zaburzenie schizofrenoformiczne Zaburzenie schizoafektywne Zaburzenie urojeniowe Krótkotrwałe zaburzenie psychotyczne Zaburzenie psychotyczne indukowane Zaburzenie psychotyczne spowodowane... [wskaż ogólny stan zdrowia] Zaburzenie psychotyczne spowodowane sub- stancjš Zaburzenie psychotyczne NOS ZABURZENIA NASTROJU Zaburzenia depresyjne Epizod depresji dużej Dystymia Zaburzenie depresyjne NOS Zaburzenia dwubiegunowe Zaburzenie dwubiegunowe I Zaburzenie dwubiegunowe II Cyklotymia Zaburzenie dwubiegunowe NOS Zaburzenie nastroju spowodowane... [wskaż ogólny stan zdrowia] Zaburzenie nastroju spowodowane substan- cjami Zaburzenie nastroju NOS ZABURZENIA LĘKOWE Zaburzenia lęku panicznego bez agorafobii Zaburzenia paniki z agorafobiš Agorafobia Fobia specyficzna Fobia społeczna Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne Zaburzenia stresu pourazowego Ostre zaburzenia stresowe Uogólnione zaburzenia lękowe Zaburzenie lękowe spowodowane... [wskaż ogólny stan zdrowia] Zaburzenie lękowe spowodowane substancjš Zaburzenie lękowe NOS ZABURZENIA SOMATOFORMICZNE Zaburzenia somatyzacyjne Niezróżnicowane zaburzenie somatofor- miczne Zaburzenie konwersyjne Zaburzenia bólowe Hipochondria Dysmorficzne zaburzenia ciała Zaburzenie somatoformiczne NOS ZABURZENIA POZOROWANE Zaburzenie pozorowane Zaburzenie pozorowane NOS ZABURZENIA DYSOCJACYJNE Amnezja dysocjacyjna Stan fugi Dysocjacyjne zaburzenia tożsamoci Zaburzenia depersonalizacji Zaburzenie dysocjacyjne NOS ZABURZENIA SEKSUALNE I TOŻSAMOCI PŁCIOWEJ Dysfunkcje seksualne Zaburzenia potrzeby seksualnej Zaburzenia podniecenia seksualnego Zaburzenie orgazmu Seksualne zaburzenia bólowe Dysfunkcje seksualne spowodowane ogól- nym stanem zdrowia Parafilie Ekshibicjonizm Fetyszyzm Frotteuryzm Masochizm seksualny Sadyzm seksualny Fetyszyzm transwestycyjny Podglšdactwo (voyeuryzm) Parafilia NOS Zaburzenia tożsamoci płciowej Zaburzenie tożsamoci płciowej (dawniej transseksualizm) Zaburzenie tożsamoci płciowej NOS Zaburzenie seksualne NOS ZABURZENIA ODŻYWIANIA Anoreksja Bulimia Zaburzenie odżywiania NOS ZABURZENIA SNU Pierwotne zaburzenia snu Dysomnie Parasomnie Zaburzenia snu zwišzane z innymi zaburzeniami umysłowymi Inne zaburzenia snu ZABURZENIA KONTROLI IMPULSU NIEKLASYFIKOWANE GDZIE INDZIEJ Zaburzenie eksplozywne przerywane Kleptomania Piromania Hazard patologiczny Trichotillomania Zaburzenie kontroli impulsu NOS ZABURZENIA PRZYSTOSOWANIA ZABURZENIA OSOBOWOCI (o II) Osobowoć paranoiczna Osobowoć schizoidalna Osobowoć schizotypowa Osobowoć antyspołeczna Osobowoć borderline Osobowoć histrioniczna Osobowoć narcystyczna Osobowoć unikowa Osobowoć zależna Osobowoć obsesyjno-kompulsywna Zaburzenie osobowoci NOS INNE OKOLICZNOCI, KTÓRE MOGĽ BYĆ PRZEDMIOTEM UWAGI KLINICZNEJ Czynniki psychologiczne wpływajšce na stan zdrowia Zaburzenia ruchu spowodowane lekami Inne zaburzenia spowodowane lekami Problemy w relacjach Problemy w relacji zwišzane z zaburzeniem psychicznym lub ogólnym stanem zdro- wia Problemy w relacji rodzic-dziecko Problemy w relacji partnerskiej Problemy w relacji w rodzeństwie Problemy w relacji NOS Problemy zwišzane z nadużyciem lub zaniedbaniem Fizyczne nadużycie dziecka Seksualne nadużycie dziecka Zaniedbanie dziecka Fizyczne nadużycie dorosłego Seksualne nadużycie dorosłego Dodatkowe sytuacje, które mogš być objęte uwagš klinicznš Niezgoda na leczenie Symulacja Antyspołeczne zachowania u dorosłego Antyspołeczne zachowania u dzieci lub ado- lescentów Pogranicze funkcjonowania intelektualnego Obniżenie możliwoci poznawczych zwišza- ne z wiekiem Żałoba Problemy z uczeniem się Problemy zawodowe Problemy z tożsamociš Problemy religijne lub duchowe Problemy akulturacji Problemy zwišzane z fazš życia PSYCHOPATOLOGIA Martin E.P. Seligman Elaine F. Walker David L. Rosenhan PSYCHOPATOLOGIA Przekład Joanna Gilewicz Aleksander Wojciechowski Zysk i S-ka Wydawnictwo Tytuł oryginału Abnormal Psychology Fourth Edition Copyright Š 2001, 1995, 1989, 1984, by W.W. Norton & Company, Inc. Ali rights reserved Copyright Š 2003 for the Polish translation by Zysk i S-ka Wydawnictwo s.j., Poznań Przekładu dokonali Joanna Gilewicz (przedmowa, rozdz. 1-6), Aleksander Wojciechowski (rozdz. 7-16) Redaktor merytoryczny wydania polskiego prof. dr hab. Helena Sęk Instytut Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Redaktor techniczny Jerzy Szufharowski Wydanie I ISBN 83-7298-441-7 Zysk i S-ka Wydawnictwo ul. Wielka 10, 61-774 Poznań tel. (0-61) 853 27 51, 853 27 67, fax 852 63 26 Dział handlowy, tel./fax (0-61) 855 06 90 sklep@zysk.com.pl www.zysk.com.pl Drukarnia Narodowa S.A. Kraków, ul. Marszałka J. Piłsudskiego 19 Druk z dostarczonych diapozytywów Dla Carly Dylan Seligman, urodzonej 30 padziernika 2000, w czasie gdy powstawała ta przedmowa. M.E.P.S. Dla Carmen, która wzbogaciła moje życie, pozwalajšc mi skupić się na sprawach najważniejszych i dajšc mi czystš radoć obserwowania magicz- nego wiata dzieciństwa, a czasem uczestniczenia w nim. E.F.W. Pamięci Mollie i Niny oraz dla Jacka i Talyi z miłociš i szacunkiem. D.L.R. O autorach Martin E.P. Seligman jest profesorem na Wydziale Psychologii University of Pennsylvania, gdzie od czter- nastu lat pełni również funkcję kierownika programu kursu klinicznego. Prowadzi badania i wykłady na te- mat psychologii pozytywnej, wyuczonej bezradnoci, depresji oraz optymizmu i pesymizmu. Jest znanym w kręgach akademickich i klinicznych autorem best- sellerów oraz byłym przewodniczšcym Amerykań- skiego Towarzystwa Psychologicznego. Dorobek doktora Seligmana obejmuje piętnacie ksišżek i 150 artykułów na temat motywacji i osobowo- ci. Jego najważniejsze ksišżki to Optymizmu można się nauczyć: jak zmienić swoje mylenie i swoje życie (Me- dia Rodzina of Poznań, 1993), Co możesz zmienić a cze- go nie możesz, (uczšc się akceptować siebie): poradnik samodoskonalenia (Media Rodzina, 2000), Optymi- styczne dziecko (Media Rodzina, 1997) oraz Helples- sness: On Depression, Development, and Death (Free- man, 1975, 1993). Otrzymał dwie nagrody Amerykań- skiego Towarzystwa Psychologicznego za wybitny do- robek naukowy, Laur Amerykańskiego Towarzystwa Psychologii Stosowanej i Profilaktyki oraz nagrodę To- warzystwa Badań Psychopatologicznych za całokształt osišgnięć. Jest też laureatem Nagrody Williama Jamesa za wkład do nauk podstawowych oraz Nagrody Jamesa McKeena za praktyczne zastosowania wiedzy psycho- logicznej. Uzyskał tytuł Wybitnego Praktyka", przy- znawany przez Narodowe Akademie Praktyki. Elaine F. Walker jest profesorem psychologii i neuronauki w Emory University. Prowadzi bada- nia i wykłady na temat przyczyn poważnych zabu- rzeń psychicznych. Zajmuje się przede wszystkim rozwojem schizofrenii, zwłaszcza jej zwiastunami w okresie dzieciństwa. Wraz ze współpracownikami i grupš najzdolniejszych studentów bada najwcze- niejsze oznaki podatnoci na schizofrenię. Jej ostat- nie badania dotyczš biologicznych oddziaływań stresu na zaburzenia psychiczne oraz rozwoju mło- dzieży zagrożonej schizofreniš. Doktor Walker opublikowała ponad 100 ksišżek i artykułów. Jest laureatkš kilku nagród, między in- nymi Nagrody Jamesa McKenna, Nagrody Fundacji W.T. Granta, Nagrody Gralnicka za badania nad schizofreniš, nagrody Emory University za pracę dydaktycznš, Nagrody Naukowej im. Zubina, od- znaczenia za osišgnięcia naukowe, przyznanego przez Porozumienie do Badań nad Schizofreniš i Depresjš oraz nagrody za pracę naukowo-badaw- czš, przyznanej przez Narodowy Instytut Zdrowia Psychicznego. Kierowała programem klinicznym w Emory University, a obecnie przewodniczy Towa- rzystwu Badań Psychopatologicznych. David L. Rosenhan jest emerytowanym profeso- rem psychologii i prawa Stanford University. Przez wiele lat był głównym twórcš praw dla osób psy- chicznie chorych oraz badaczem podstaw osobowo- ci i procesów społecznych. Opublikował wiele prac w wiodšcych czasopismach naukowych. Jego bada- nia z udziałem pseudopacjentów" sš nadal kamie- niem milowym psychopatologii. Spis treci PRZEDMOWA ................................................................................................................................................................................. 13 PODZIĘKOWANIA ......................................................................................................................................................................... 15 Rozdział 1. NIENORMALNOĆ DAWNIEJ I DZISIAJ ................................................................................... 17 Tematy i zadania ......................................................................................................................................................................... 19 Biologiczny i psychologiczny poziom analizy 19 Nauka i praktyka 22 Rozwój 23 Terapia z wyboru 25 Wczesne podejcia do nienormalnoci ...................................................................................................................................... 26 ródła animistyczne: opętanie 27 Przyczyny fizyczne...
biauass