IPN-Przełom. Lata 1944-1945.pdf

T MT MS

PREOM

ejcie Armii Czerwonej na teren Polski nie byo upragnionym przez spoeczestwo wyzwoleniem

ale zapocztkowao now okupacj i ostateczn rozpraw ze strukturami podziemia niepodlegociowego

stycznia 45 r gen Leopold Okulicki podj decyzj o rozwizaniu Armii Krajowej Struktury AK

i innych powstaych na jej miejsce organizacji podziemnych nie zoyy jednak broni i kontynuoway walk

z sowieckim okupantem oraz jego kolaborantami z PKN i rzdu „lubelskiego” Instytut Pamici Narodowej

prowadzi obecnie badania nad dziejami tego ostatniego polskiego zbrojnego powstania

Testament Polski Podziemnej

cj „Deszcz” i trwaa do stycznia 1945 r

Akcje na Woyniu Wileszczynie

i Nowogrdczynie osigny stan lo

kalnych powsta w ktrych podziemna

partyzantka ujawniaa si ju jako Woj

sko Polskie gospodarz i zarzdca tych

terenw W niektrych miejscach uda

wao si nawet tworzy enklawy wolne

go pastwa polskiego Dochodzio tu

jednak do walk midzy oddziaami AK

a partyzantk ukraisk z jednej strony

i oddziaami AK i AL z drugiej ktre to

oddziay podobnie jak ich polityczni

zwierzchnicy z PPR byy agenturami

nadchodzcej ze Wschodu wadzy so

wieckiej w polskim wydaniu (tzw Pol

ski Komitet Wyzwolenia Narodowego)

Faszywi sprzymierzecy

Dowdztwo AK pod wpywem trud

nej sytuacji jak stwarzaa napierajca

Armia Czerwona byo zmuszone

do wsppracy i do zalecenia swoim od

dziaom wspdziaania z oddziaami

sowieckimi o ile byo to moliwe

Ukad si alianckich dominacja Stalina

Marek Klecel

Uniwersytet kard S Wyszyskiego

ci Europy Proczna zwoka w mar

szu Armii Czerwonej na Berlin zostaa

wykorzystana do pacyfikacji wschod

nich terenw b Rzeczypospolitej i orga

nizacji wadz podporzdkowanych sobie

na Lubelszczynie Niepowodzeniem

koczya si akcja „Burza” zaplanowa

na na wielk skal ju w 1943 r na wy

padek ponownej jak 17 wrzenia 1939 r

okupacji sowieckiej wschodnich kresw

Rzeczypospolitej Polegaa ona na pro

wadzeniu zrnicowanych rwnie po

tnych akcji partyzanckich i jawnie ju

dziaajcego Wojska Polskiego z obro

n Lwowa i Wilna wcznie tak by wy

przedzi nadejcie Armii Czerwonej

i zademonstrowa sw obecno na tych

ziemiach Od pocztku 1944 r trway

akcje zbrojne najpierw w Okrgu Wo

yskim AK pniej w Okrgu War

szawskim i w Lubelskim w Kieleckim

iwKrakowskim W kocowym okresie

akcja „Burza” zostaa zmieniona w ak

bliajcy si nieuchronnie koniec

wojny na przeomie 1944 i 1945 r nie

przynosi Polsce zwycistwa i wyzwole

nia po piciu latach okupacji lecz kl

sk apowiada wprawdzie obalenie

potgi niemieckiej ale i nadejcie nowej

potgi sowieckiej Klska Niemiec dla

naszej czci Europy bya tylko zwyci

stwem SRR ktry zacz ju wcze

niej dyktowa i egzekwowa warunki

tego zwycistwa i od razu cho stopnio

wo i podstpnie wprowadza swoje po

rzdki na ziemiach ktre zajmowaa

Armia Czerwona w pochodzie na Ber

lin Jeszcze powstanie warszawskie byo

prb przeciwstawienia si sowieckie

mu zagroeniu ale po jego klsce

rwnie na skutek podstpnej strategii

Stalina stao si jasne e chodzio

o zapanowanie nad jak najwiksz cz

NIEZALE˚NA

GAZETA POLSKA

Warszawa, 2 lutego 2007 r.

LATA 1944–1945

P R OM . LT 144145

powstajcy pod wpywem sukcesw Ar

mii Czerwonej podzia stref wpyww

powodoway e sytuacja Polski stawaa

si waciwie bez wyjcia nie mona

byo odmwi wsparcia „sprzymierze

com naszych sprzymierzecw” w wal

ce ze wsplnym wrogiem cho byo

wiadomo e to sojusznicy faszywi

i wiaroomni Ten schemat wsppracy

by na og podobny oddziay polskie

walczyy samodzielnie z Niemcami al

bo wsplnie z oddziaami Armii Czer

wonej ale zawsze zachowyway si lo

jalnie „Po zakoczeniu okrelonej fazy

walki opisuje t wspprac historyk

Tomasz Strzembosz gdy front

przesuwa si na zachd walczce

dotd w pierwszej linii oddziay

akowskie byy przesuwane na tyy

gdzie od razu lub po pewnym cza

sie byy otaczane przez siy Armii

Czerwonej lub wojsk NKWD

rozbrajane i stawiano im tak al

ternatyw albo wczenie w skad

oddziaw polskich sformowa

nych w SSR pod auspicjami Biu

ra Komunistw i wizku Patrio

tw Polskich albo internowanie

w agrach”

Tak przebiegao „wspdziaa

nie” z sowieckimi sprzymierze

cami nawet najwikszych ugrupo

wa AK 27 Dywizji Piechoty

„Woyskiej” Okrgw Wile

skiego i Nowogrdzkiego AK Ta

ki by take los spieszcych na po

moc powstaczej Warszawie od

dziaw AK z Lubelszczyzny

Czsto podstpnie aresztowano

dowdcw i oficerw zawsze roz

brajano oddziay i tysice ludzi

deportowano na Wschd w gb

Rosji pozostaoci rozbitych

oddziaw powstaway jednak

grupy partyzanckie dziaajce

na tych terenach ju jako konspi

racja antykomunistyczna Podob

nie dziao si w Okrgu Lwowskim

gdzie ludno polska bya take nkana

przez ukraiskie oddziay UPA

a po wejciu Armii Czerwonej rwnie

przez pomocnicze jednostki NKWD

i milicj Czsto w panice cae rodziny

polskie opuszczay swe miejsca za

mieszkania i uciekay na achd wy

branej kadry oficerskiej AK ju wcze

niej powstaa organizacja „Nie” („Nie

zawiso”) zaplanowana na wypadek

okupacji sowieckiej lub wcielenia

do SRR

Sytuacja midzynarodowa Polski sta

waa si coraz trudniejsza wrcz tra

giczna Po klsce powstania warszaw

skiego na skutek zrcznej a dla nas

podstpnej i wrogiej taktyki Stalina

alianci zachodni coraz sabiej bronili

pozycji Polski jednego z najofiarniej

szych aliantw w tej wojnie ulegajc

obietnicom Stalina o suwerennoci i de

mokratycznie obieranej wadzy w Pol

sce po zakoczeniu wojny Stalin stara

si osabi znaczenie Rzdu Polskiego

w Londynie czy wrcz porni go

z aliantami i uwiarygodni wadze so

wieckie tworzone dla Polakw w Mo

skwie i osadzone jeszcze przed powsta

niem warszawskim w Lublinie Ponadto

pooenie nacisku przez aliantw

na dziaania wojenne tylko na acho

dzie a rezygnacja z uderzenia take

na Bakany jak przewidywa plan Chur

chilla oddawao waciwie Europ

Wschodni w rce Stalina

Po rozpoczciu dziaa frontowych

w styczniu 1945 r Armia Czerwona

przekroczya lini Wisy i zaja ruiny

Warszawy Stawao si jasne e wszyst

kie warunki podyktuje Polsce Stalin

wicz („Podhorecki”) przeprowadzi

przez granic kilka tysicy onierzy

Wzmocnili oni grupy partyzanckie

dziaajce na Biaostocczynie na Ma

zurach i Kaszubach Spord wielu od

dziaw ktre przedostay si do cen

tralnej Polski z Wileszczyzny najbar

dziej znane byy 5 Brygada „mierci”

mjr ygmunta Szyndzielarza („upasz

ka”) czy 3 Brygada Wileska NW

kpt Romualda Rajsa („Bury”)

Lubelszczyzna ju od lata 1944 r by

a terenem cakowicie podlegym wa

dzy sowieckiej niejako poligonem do

wiadczalnym PRL ze swoim progra

mem w komunistycznym mani

fecie PKWN Panowaa tu ju

niepodzielnie Armia Czerwona

wojska NKWD formacje specjal

ne kontrwywiadu wojskowego

„Smiersz” („mier szpiegom”)

„Wadz ich podkrelao pisze

Tomasz Strzembosz przekaza

nie w rce sdownictwa sowiec

kiego ogromnej liczby spraw

o przestpstwa polityczne do

konywanie rekwizycji i rabunkw

bez adnej kontroli wadz pol

skich jawny zabr ludzi wywoo

nych do SRR dla rnych celw

i pod rnymi pretekstami”

yrok Jaty

Sytuacja bya przygotowana

do przejcia wadzy przez agentu

r sowieck skupion w Polskiej

Partii Robotniczej i specjaln ka

dr wyszkolon w Moskwie ktra

miaa stopniowo opanowa wszel

kimi sposobami sytuacj w kraju

i stworzy fasadow wadz pol

sk wspieran przez siy Armii

Czerwonej i NKWD Ten stan

rzeczy przypiecztowaa na p

wieku umowa w Jacie zawarta

midzy trzema sojusznikami

11 lutego 1945 r Na mocy tego

ukadu caa wschodnia Europa znalaza

si w strefie wpyww Stalina SRR

anektowa wschodnie obszary Rzeczy

pospolitej z Wilnem i Lwowem ustala

jc now granic na linii Bugu Stalin

wygra najwaniejsz dla siebie batali

dyplomatyczn w tej wojnie Proso

wiecki chory ju zreszt Roosevelt

i majcy sab pozycj polityczn Chur

chill oddali poow Europy za mgliste

gwarancje suwerennoci jej krajw

Polskie Pastwo Podziemnie feno

men II wojny wiatowej wraz z Armi

Krajow przestay istnie Ale w swych

dalszych rozproszonych dziaaniach

konspiracyjnych i przykadach hero

izmu w cigu caej wojny trway dalej

w inny sposb przygotowujc Polakw

do oporu i opozycji przeciw nowemu

pokojowemu z czasem systemowi

totalitarnemu jakim by sowiecki ko

munizm W swych ostatnich dokumen

tach wadze Pastwa Podziemnego za

pisyway rodzaj testamentu patriotycz

nego ktry przysze pokolenia miay

waciwie do dzi wypenia

Mjr ygmunt Szyndzielarz ps „upaszka”

mimo zudze i nadziei „wyzwalanych”

narodw i pozorw zachowywanych

przez Sowietw wobec zachodnich

sprzymierzecw W tej sytuacji do

wdztwo AK w osobie gen Leopolda

Okulickiego ktry zastpi wzitego

do niewoli niemieckiej gen BoraKo

morowskiego wydao 19 stycznia 1945 r

rozkaz rozwizania Polskich Si broj

nych w Kraju Nie bya to likwidacja

AK lecz w obliczu ogromnej przewagi

sowieckiej i groby represji jej rozwi

zanie stopniowe rozformowanie umo

liwiajce ratowanie ludzi przejcie

w stan cywilny a take woln rk

w zawizywaniu nowej konspiracji

W ten sposb powstawao wiele no

wych cho mniejszych i bardziej roz

proszonych struktur podziemnych i od

dziaw partyzanckich Wiele rozpro

szonych oddziaw AK odcitych

od dowdztwa dowiadywao si o roz

kazie rozwizania swych si nieraz

po wielu miesicach

Po rozwizaniu w lutym 1945 r Okr

gu Wileskiego mjr Antoni Olechno

NIEZALE˚NA

GAZETA POLSKA

Warszawa, 2 lutego 2007 r.

P R OM . LT 144145

Likwidacja Okrgu Poznaskiego AK

(„Dziedzic”) i szef Wydziau I Organiza

cyjnego kpt Jan Kamiski („Franek”) roz

poczli wdraanie zada przygotowaw

czych do powstania zbrojnego Uregulowa

no struktury Kierownictwa Dywersji

(Kedywu) Wojskowej Suby Ochrony Po

wstania (WSOP) rozpoczto szkolenie

plutonw przygotowywanych do walki

We wrzeniu 1943 r w wyniku akcji gesta

po aresztowanych zostaje 2 oficerw

NOW i AK finalizujcych akcj scalenio

w tych organizacji

15 padziernika 1943 r zostaje areszto

wany mjr Kamiski pi dni pniej pk

Kowalwka otrzymuje rozkaz ogranicza

jcy rozbudow struktur przez zaprzysi

ganie nowych onierzy AK W styczniu

1944 r KG AK rozpocza przygotowania

do organizacji odpraw komendantw Ob

szarw i Okrgw AK Dla Obszaru a

chd byy one podstawowe w zwizku

z prezentacj Planu Operacyjnego „Bu

rza” i zada przeznaczonych dla tego Ob

szaru Do odprawy jednak nie doszo wo

bec kolejnych aresztowa

22 stycznia 1944 r aresztowano komen

danta Okrgu w dwa dni pniej kwater

mistrza Okrgu wraz z kurierami Wydzia

u Kurierskiego Okrgu Jeden z niearesz

towanych kurierw Kazimierz Urbaniak

(„Krok”) poinformowa o zaistniaej spra

wie kontrwywiad Obszaru achd Wo

bec „Kroka” Oddzia II KG AK wszcz

gr operacyjn gdy zaoono hipotez

zdrady Wysano go do Ostrowa by tam

wytypowa oficera ktry odbuduje sztab

Okrgu arwno Komenda Obszaru a

chd jak i Oddzia II KG AK uznay

wszelkie kontakty Urbaniaka za spalone

i infiltrowane przez gestapo „Krok” dzia

ajc w dobrej wierze upowani w imie

niu Komendy Obszaru achd do penie

nia funkcji komendanta Okrgu Pozna

skiego por Jana Koodzieja („Drwala”)

cznoci z „Drwalem” Komanda Obsza

ru nie nawizay w 1944 r

Od kwietnia 1944 r trway oywione

kontakty pomidzy KG AK i KG NS Pu

kownik „Grodzki” planowa wykorzystanie

struktur Okrgu X Poznaskiego NS

do odtworzenia Okrgu Poznaskiego AK

Koncepcj t storpedowa Oddzia I KG

AK argumentujc e przejcie inicjatywy

w tym zakresie przez NS naruszy apoli

tyczno AK Scalenie nastpio 3 ma

ja 1944 r Wobec przerwania cznoci

z Komend Okrgu Poznaskiego AK ofi

cerowie AK nie mieli penomocnictw doty

czcych scalenia Ostatecznie poznaskie

NS scaliy si ze strukturami Okrgu

d Komendant Obszaru natomiast zosta

odwoany ze stanowiska 25 lipca 1944 r

Kolejne dziaania zwizane z odbudow

cznoci i struktur z AK w Wielkopolsce

podjto w ostatnich miesicach 1944 r

Dziaania te przebiegay dwutorowo

i niezalenie od siebie jednej strony KG

AK (gen Leopold Okulicki „Niedwia

dek”) powierzya odbudow struktur Ob

szaru achd AK pk J SzczurkowiCer

gowskiemu z drugiej niejako rwnolegle

gen Emil Fieldorf („Nil”) rozpocz orga

nizacj Obszaru achd „Nie”

Ppk Andrzej Rzewuski

Rafa Sierchua

INP Pozna

acja ta zaalarmowaa komendanta Obszaru

achd pk Stanisawa Grodzkiego („Sa

dowskiego”) zwierzchnika Okrgu Pozna

skiego AK Uznano e cay sztab Okrgu

jest zagroony do dziaa osonowych w

czono Oddzia II KG AK Sytuacja ta zbiega

si z aresztowaniem w Warszawie Floriana

Marciniaka i gen Stefana Roweckiego co

wedug opinii oficerw KG AK (gen Stani

sawa Tatara i pk Antoniego Sanojcy) do

prowadzio sztab KG AK do psychozy zdra

dy 7 sierpnia 1943 r na podstawie ustale

Oddziau II KG AK dokonano bez uzgodnie

z komendantem Okrgu Pozna jego reorga

nizacji Niestety wszelkie dziaania byy ju

spnione wobec rozbijania kolejnych struk

tur konspiracyjnych przez gestapo

W tym samym czasie w Poznaniu ko

mendant Okrgu pk Henryk Kowalwka

Pod koniec 1944 r w zwizku ze zmiana

mi polityczno wojskowymi na ziemiach pol

skich Komenda Gwna AK podja dziaa

nia nawizania kontaktu ze strukturami Okr

gu Poznaskiego AK W ostatnich dwch

latach okupacji hitlerowskiej sytuacja po

znaskiej konspiracji AK staa si dramatycz

na W kwietniu 1943 r w wyniku aresztowa

przeprowadzonych przez gestapo ujawnieni

zostali szefowie podstawowych pionw orga

nizacyjnych Miesic pniej aresztowany zo

sta szef Wydziau II mjr Jerzy Kurpisz

(„Ny”) a wraz z nim przejto dokumenty

zwizane z planem operacyjnym nr 154 (do

tyczcym powstania) schematy organizacyj

ne i wiele dokumentw sztabowych Sytu

NIEZALE˚NA

GAZETA POLSKA

Warszawa, 2 lutego 2007 r.

III

P R OM . LT 144145

Konspiracyjna hydra

ki sieci terytorialnej Okrgu Wpraw

dzie jeszcze z nieliczn obsad ale zo

stay zorganizowane rejony katowicki

gliwicki i bielski W listopadzie powsta

kolejny opolski i siatka WiN obja

niemal cae wojewdztwo lskie

W tym samym czasie kierownik Bry

gad Wywiadowczych specjalnej struk

tury wywiadowczej Okrgu Poudnio

wego WiN Edward BzymekStrza

kowski przystpi do rozcignicia

podlegej sobie siatki na tereny agbia

Dbrowskiego i Grnego lska Wy

penia w ten sposb luk jaka powstaa

po rozbiciu przez aparat bezpieczestwa

dziaajcego w wojewdztwie lskim

Okrgu Brygad Wywiadowczych kiero

Adam Dziuba

OBEP Katowice

sta do tego tworzc si w wojewdz

twie lskim administracj w ktrej

udao mu si umieci swoje „wtyczki”

Punktami kontaktowymi i przerzutowy

mi z ktrych korzystali onierze rze

szowskiej AK byy zwaszcza Tymcza

sowe arzdy Pastwowe (Urzdy Li

kwidacyjne) Jedn z kluczowych

postaci przy organizacji ewakuacji

na achd zosta Jzef Kokoszka

(„56”) ktry 7 lutego 1945 r znalaz

si w Katowicach jako czonek Grupy

Operacyjnej rzdu na wojewdztwo l

Dekonspiracja Okrgu lskiego

DS wbrew rachubom szefa WUBP

Katowice nie oznaczaa kresu dziaal

noci podziemia poakowskiego na pod

legym jego wadzy terenie Ju la

tem 1945 r ukasz Ciepliski przewi

dziany wwczas na stanowisko

komendanta Okrgu Krakowskiego

DS pracowa nad reorganizacj Ob

szaru Poudniowego tej organizacji (po

Partyzanci oddziau AK Jzefa Janika „Anioa” witaj wojska sowieckie Aresztowania bd pniej djcie ze zb M Starczewskiego

wsta Podobszar obejmujcy Okrgi

rzeszowski krakowski i lski) amie

rza na miejsce Jankego ktremu zapro

ponowano prac w sztabie DS w War

szawie powierzy dowodzenie Okr

giem lskim Stefanowi Musiakowi

(„Kulesza” „owicki”) dawnemu in

spektorowi tarnowskiemu AK Prawdo

podobnie ju wwczas rozwaa kon

cepcj oparcia przygotowywanej sukce

sorki DS na lsku gwnie na kadrach

pochodzcych z Rzeszowszczyzny

Po ujawnieniu si czci onierzy

Okrgu lskiego DS pomys ten

wcielono w ycie Ciepliski mg go

zrealizowa przy pomocy onierzy AK

ktrych ewakuacj na Grny lsk sam

zorganizowa wiosn 1945 r Wykorzy

skie Wraz z nim przyby Wadysaw

Paka („bigniew”) Obydwaj zwizani

byli z konspiracj rzeszowsk Objli

wysokie stanowiska w aparacie admini

stracyjnym wojewdztwa Kokoszka

zosta dyrektorem TP za Paka jego

zastpc Dziki sieci podlegajcych im

urzdw mogli umieszcza ewakuowa

nych praktycznie na caym Grnym l

sku zapewniajc im prac (na og

w administracji pastwowej) i lokale

mieszkalne

W padzierniku 1945 r na lsk

przyby Musiaek by stwierdzi e

wstpne prace nad budow Okrgu l

skoDbrowskiego WiN zostay ju wy

konane Czuwa nad nimi jego zastpca

Jerzy Korczyski Powstay ju zawiz

wanego przez enona Krzekotowskie

go 2 sierpnia 1945 r Krzekotowski

i co najmniej 27 innych wywiadowcw

zostao aresztowanych Poniewa ludzie

Krzekotowskiego mieli dobrze rozwi

nit sie informatorw w UB mona

przypuszcza e za akcj przeciwko

Brygadom kryo si sowieckie NKWD

Najpniej we wrzeniu 1945 r z ini

cjatywy krakowskich krgw konspira

cyjnych do tworzenia inspektoratu za

gbiowskiego Brygad Wywiadowczych

przystpi Stanisaw Laskowski miesic

pniej powstay dowodzone bezpo

rednio z Krakowa komrki przyszego

inspektoratu grnolskiego W grud

niu 1945 r na jego kierownika Bzymek

Strzakowski wyznaczy Wadysawa

NIEZALE˚NA

GAZETA POLSKA

Warszawa, 2 lutego 2007 r.

P R OM . LT 144145

Szczepk Brygady Wywiadowcze

oprcz sprawnej siatki informacyjnej

rozbudoway te kolporta prasy pod

ziemnej czego zazdroszczono im

w Okrgu lskoDbrowskim WiN

Ale to nie zakoczyo procesu po

wstawania kolejnych organizacji po

akowskich Od lata 1945 r do Polski za

czli si ewakuowa onierze sukcesor

ki AK organizacji „Nie” ze

wschodnich kresw przedwojennej

Rzeczypospolitej Po utracie swych

ziem ojczystych na rzecz SRR zdecy

dowali si wykorzysta tzw repatriacj

na achd by uwolni si od narastaj

cej presji sowieckiego aparatu bezpie

czestwa doczeka kolejnej wojny i po

wrci na Kresy Na Grnym i Dolnym

lsku osiedlali si zwaszcza onierze

Obszaru Lwowskiego „Nie” skadaj

cego si z okrgw lwowskiego tarno

polskiego i stanisawowskiego Ewaku

acja wikszej czci onierzy lwow

skiej siatki „Nie” nastpia od wrzenia

do koca grudnia 1945 r Przerzucono

ich do Polski bez wikszych aresztowa

i dekonspiracji W tym samym czasie

do Polski wyjechali rwnie czonkowie

konspiracji tarnopolskiej take unika

jc wikszych zagroe Jako jeden

z ostatnich w grudniu 1945 r opu

ci dotychczasowy teren swojej dziaal

noci kpt Bronisaw eglin („Ordon”)

komendant siatki „Nie” w Okrgu Tar

nopolskim Do koca 1945 r oficerowie

Obszaru dotarli do swoich podkomend

nych rozrzuconych na terenach od Jele

niej Gry po Katowice i nawizali

na nowo konspiracyjne kontakty

Od przeomu 1945 i 1946 r zarwno

Okrg Lwowski jak i Tarnopolski byy

gotowe do wznowienia przerwanej ewa

kuacj dziaalnoci

Sztabowcom organizacji niewiado

mym przemian na mapie konspiracji

w Polsce (od dawna nie mieli cznoci

z reszt Polski i nie wiedzieli e „Nie”

ju od kilku miesicy nie istnieje) uda

o si skontaktowa z wadzami rze

szenia WiN Po rozmowach z preze

sem II arzdu Gwnego WiN Fran

ciszkiem Niepoklczyckim konspiracja

lwowska znalaza si w strukturach

rzeszenia na zasadach eksterytorial

nych i jej siatki funkcjonoway obok te

rytorialnych struktur WiN Rniy si

zreszt od komrek organizacyjnych

Obszaru Poudniowego WiN tym e

nadal honorowano w nich hierarchi

wojskow gromadzono bro prowa

dzono szkolenia wojskowe sowem

przygotowywano si cay czas na wy

buch konfliktu aliantw zachodnich

z SRR

Kolejn wiksz organizacj poakow

sk ktr zorganizowano jesieni 1945 r

w wojewdztwie lskim byo Konspi

racyjne Wojsko Polskie KWP zaoy

kpt Stanisaw Sojczyski („Warszyc”)

na bazie kadr akowskich z Radomska

asig organizacji stopniowo rozszerzy

si na spor cz centralnej Polski Jej

onierze prowadzili aktywne dziaania

zbrojne organizowali oddziay party

zanckie ktre staray si rozbija wi

zienia przeciwdziaa pacyfikacjom

ludnoci cywilnej i likwidowa szcze

glnie uciliwych przedstawicieli rei

mu Kontakt z KWP zdoali nawiza

byli akowcy z okolic Katowic i Rudy

lskiej Od lata 1944 r po wielkiej

„wsypie” w Okrgu lskim AK liczne

grono onierzy podziemia z tych tere

nw pozostao bez przywdcw i cz

noci z komend Okrgu Na przeo

mie 1944 i 1945 r przeja ich konspira

cja narodowa Wiosn 1945 r NKWD

rozbio jej dowdztwo i cz struktur

organizacyjnych na Grnym lsku

Wrd ocalaych powstaa kolejna orga

nizacja podziemna ktr zlikwidoway

aresztowania latem 1945 r Jednak sze

regi konspiracji na tym terenie byy

na tyle liczne e kolejna grupa byych

akowcw zainicjowaa rozmowy

z „Warszycem” i podporzdkowaa mu

si 1 listopada 1945 r z Radomska

przyjecha na lsk kurier Sojczyskie

go ktry przywiz z sob rozkazy ko

mendanta KWP i pras organizacyjn

gazetk „W wietle prawdy” Po otrzy

maniu przesyki inicjatorzy powoania

KWP Pawe Stopa Gerhard Szczurek

i Stefan Grtler powoali sztab organi

zacji ktra na szczeblu wojewdzkim

nosia kryptonim „Klimczok” Okrg

lski KWP „Klimczok” w pierwszych

miesicach 1946 r rozbudowa struktu

ry terytorialne i sta si najsilniejsz li

czebnie organizacj poakowsk w woje

wdztwie lskim Niebawem w teren

wyruszyy kilkunastoosobowe oddziay

partyzanckie KWP

Panoram konspiracji poakowskiej

powstaej pod koniec 1945 r w woje

wdztwie lskim dopenia kilka grup

o mniejszym zasigu W powiecie za

wierciaskim odtworzy si oddzia

Wadysawa Musialika („Bolesaw”)

Poprzednio podlega inspektoratowi

czstochowskiemu AKDS (nalece

mu do Okrgu Kielecko Radomskiego)

i na polecenie przeoonych ujawni si

w czasie amnestii Przewidujcy do

wdca zda jednak co gorsze egzempla

rze broni a lepsze ukry Gdy we

wsiach powiatu zawierciaskiego do

szo do ekscesw z wymuszaniem przy

musowych wiadcze od miejscowej

ludnoci i interwencji wojsk KBW

„Bolesaw” wraz z uzbrojonymi ad hoc

partyzantami przepdzi napastnikw

Odtd na czele swych partyzantw po

nownie zacz zwalcza komunistw

i funkcjonariuszy UB w wioskach

pod awierciem

W powiecie rybnickim i pszczyskim

przetrwa dawny inspektorat rybnicki

AKDS ktrego onierze z maymi

wyjtkami posuchali sugestii swojego

dowdcy Pawa Cierpioa („Makopol”)

i nie skorzystali z amnestii Patrole dy

wersyjne organizacji Cierpioa miay

niebawem zasyn miaymi i udanymi

akcjami ekspropriacyjnymi

Pod Gliwicami zacz operowa od

dzia Wacawa Proszowskiego („Wam

pir”) zaoony przez byych onierzy

AK z Kielecczyzny

Tymczasem szef WUBP Katowice

nie mia pojcia e pomylne rokowa

nia z komendantem Okrgu lskiego

DS wcale nie zakoczyy walki

z podziemiem poakowskim w woje

wdztwie lskim Na naradzie kierow

nikw poszczeglnych WUBP w grud

niu 1945 r nie uzna nawet za stosow

ne o nim wspomnie Wedug jego

oceny sytuacji „charakterystyczne dla

lska jest zagadnienie NS” Ju nie

bawem przekona si jak powan po

peni pomyk

Na etatach u wroga

komunici po prostu niezbyt dobrze sobie

z nim radzili Nadarzaa si dobra okazja

by w okresie chwilowego wygaszenia ak

tywnoci AK (tak to w szeregach rozwi

zywanej armii potraktowano) wykorzy

sta sabo komunistw i umieci

w podlegym im aparacie jak najwicej

swoich ludzi

Jak zezna w trakcie przesuchania za

trzymany przez NKWD i przekazany

pniej UB Janusz Rajchman („Sulica”)

ostatni kierownik Biura Informacji i Pro

pagandy Okrgu lskiego AK Janke

nie zwolni go z przysigi organizacyj

nej wyznaczy mu te podobnie jak in

nym onierzom kolejne zadanie „Wie

dziaem o tem e to by cel organizacji

Adam Dziuba

OBEP Katowice

na Grnym lsku Sowieci potraktowali

jak up nie tylko przysowiowe zegarki

rowery czy kosztownoci ale przede

wszystkim majtek przemysowy i ludzi

ktrzy mogli go obsugiwa Cz o

nierzy trzeba byo wyposay w doku

menty pienidze i odesa na inny teren

lub ukry na miejscu Niektrzy za mu

sieli trafi do organizowanych przez ko

munistw wadz by rozpozna ich za

miary przestrzec kolegw przed niebez

pieczestwem zdoby informacje druki

potrzebne komrkom legalizacyjnym

a nawet zaj si administrowaniem bo

Pisemne rozkazy komendanta Okrgu

lskiego wydane po rozwizaniu AK

nie s znane reszt moliwe e miay

tylko posta ustn Jednak niewtpliwie

istniay i nie odbiegay od polece wyda

nych podkomendnym przez „Kruka II”

i „Eina” Przede wszystkim nie wolno by

o ujawni swej akowskiej przeszoci

Naleao te chroni si przed moliwo

ci wywiezienia na Wschd w charakte

rze niewolniczej siy roboczej Przecie

NIEZALE˚NA

GAZETA POLSKA

Warszawa, 2 lutego 2007 r.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: