Leopold von Sacher-Masoch - Wenus w futrze.pdf

(524 KB) Pobierz
321296903 UNPDF
Leopold von Sacher-Masoch
Wenus w futrze
SŁOWO WSTĘPNE
Leopold von Sacher-Masoch, austriacki pisarz, autor wielu nowel i namiętnych
romansów, urodził się w 1836 roku we Lwowie (zmarł w 1895 roku w Hesji). Pochodził z rodziny
szlacheckiej. Ojciec jego wywodził się z XVI-wiecznej szlachty hiszpańskiej. Daleki przodek ojca
osiedlił się w Czechach w XVI wieku, a kolejni jego potomkowie byli wysokimi urzędnikami w
służbie austriackiej. Kontynuując te tradycje ojciec Leopolda był dyrektorem policji we Lwowie,
potem prezydentem miasta Pragi, a w końcu szefem policji w Grazu, stolicy Styrii. Matka
Leopolda była córką profesora medycyny, von Masocha, rektora uniwersytetu we Lwowie.
Ponieważ rektor von Masach nie miał synów, cesarz Austrii, uznając jego duże zasługi dla
ochrony zdrowia, łaskawie udzielił zezwolenia, aby zięć nosił nazwisko podwójne: von Sacher-
Masoch. W ten sposób nazwisko uczonego medyka, dziadka Leopolda, mimowolnie stało się
tworzywem, z którego powstała nazwa dewiacji seksualnej — masochizm.
Leopold był dzieckiem niezwykle uzdolnionym. Wcześnie rozpoczął naukę, w szkole był
najmłodszym uczniem. Miał szerokie zainteresowania — zwłaszcza mitologią grecką. Kochał się
w stojącym w gabinecie ojca posążku Wenus, przed którym się modlił i który namiętnie całował
w usta. Pewnego razu był nieuprzejmy wobec dalekiej krewnej, która przybyła w odwiedziny,
ponieważ słyszał, że się lekko prowadzi. Piękna kobieta wychłostała go za to, po czym jeszcze
kazała mu się pocałować w rękę. Wychłostanie przez starszą i piękną kobietę wzbudziło u
Leopolda niezwykle silne podniecenie seksualne. Niektórzy autorzy to właśnie przeżycie uważają
za przyczynę rozbudzenia u niego skłonności masochistycznych.
Na drogę życia Leopolda oraz szybkie jego awanse miały wpływ nie tylko zdolności, lecz
także pozycja społeczna ojca i dziadka. Wszystko to sprawiło, że w wieku 20 lat był już
prywatnym docentem historii na uniwersytecie w Grazu.
W życiu osobistym Sacher-Masocha można wyróżnić dwie fazy W pierwszej Leopold
zachowaniem swym nie różnił się zbytnio od innych mężczyzn. Flirtował, miał romanse, kochał, a
porzucony przez kobietę cierpiał i... pocieszał się z aktorkami. W fazie drugiej, która rozpoczęła
się ok. 30 roku życia, zaczął wykazywać silne skłonności masochistyczne, dając im wyraz także w
swej twórczości. W okresie tym preferował towarzystwo kobiet, którym mógł się
podporządkowywać oraz które go maltretowały i upokarzały. Im bardziej były dla niego szorstkie
i surowe, tym bardziej był nimi zainteresowany i doznawał większej rozkoszy. Masochistycznym
przeżyciom nadawał formy literackie. O tym, że opisywane przez niego praktyki erotyczne
opierały się na jego własnych doświadczeniach, świadczą publikacje i dokumenty ogłoszone
przez jego pierwszą żonę, z którą się rozwiódł.
Twórczość Sacher-Masocha, aczkolwiek bogata w nowe treści, nie odbiegała całkowicie
od ogólnych trendów panujących w prozie i poezji XIX wieku, dla których charakterystyczne
przecież było lubowanie się w cierpieniach — zwłaszcza mających związek z miłością. Literaturę
XIX w. w dużej mierze tworzyli ludzie o skłonnościach masochistycznych (jakimi byli np.: Lew
Tołstoj — mistrz prozy realistyczno-psychologicznej, Paul Verlaine — poeta, jeden z twórców
symbolizmu i mistrz lirycznego nastroju, a uprzednio, w XVIII wieku, także Jean Jacąues
Rousseau — pisarz i filozof, wybitny przedstawiciel oświecenia). Literaturę XIX w. tworzyli także
ludzie o skłonnościach sadystycznych (jakimi byli np.: Charles Baudelaire — poeta, prekursor
symbolizmu, Jean Arthur Rimbaud — jeden z głównych przedstawicieli symbolizmu, piszący
także poematy prozą, uprzednio zaś, w XVIII wieku, Maximilien de Robespierre — jeden z
przywódców Wielkiej Rewolucji Francuskiej, a później, na przełomie XIX i XX wieku, Marcel
Proust — pisarz, który łączył obserwacje życia epoki z subtelną analizą psychologiczną oraz
rozważaniami estetyczno-filozoficznymi). Bólem, mękami i cierpieniami przesycona była
zwłaszcza literatura romantyczna, której echa spotyka się w całym XIX wieku. Alfred de Musset,
jeden z głównych przedstawicieli romantyzmu, twórca liryki miłosnej i dramatów cechujących się
subtelną analizą uczuć, rozkoszował się cierpieniem. Uważał on, że 'wspomnienia nieszczęścia i
cierpienia są o wiele cenniejsze niż wspomnienia minionego szczęścia, zaś spełniona miłość może
człowieka uczynić jeszcze bardziej nieszczęśliwym niż miłość niespełniona. Poeci, musieli
wyrażać swe cierpienia wewnętrzne, gdyż bez tego nie byli uważani za prawdziwych twórców.
Ten cierpiętniczy trend wyraziście cechował literaturę i poezję epoki romantyzmu, a wyraźny był
także w okresie późniejszym, w którym tworzył Sacher--Masoch.
Twórczość Leopolda von Sacher-Masocha przepojona jest elementami masochizmu. W
tomie nowel pt. "Testament Kaina" (1870) ukazuje on okrutne kobiety oraz podporządkowanych
im mężczyzn. Wprawdzie jeszcze nieco tu mora-lizuje, lecz można wyraźnie dostrzec, że
rozkoszuje się właśnie takim stosunkiem kobiet do mężczyzn. Wyraża to dosadnie stwierdzając, że
prawdziwą przyjemność może mężczyźnie sprawić tylko zadana przez piękną kobietę męczarnia.
Podobne tezy przedstawione są w krótkim opowiadaniu pt. "Pod pejczem" zawartym w tomie pt.
"Messaliny Wiednia. Historie z dobrego towarzystwa" (1873). Warto dodać, że akcja utworów
Sacher-Masocha z reguły rozgrywa się w "lepszym" towarzystwie oraz w kręgach arystokracji.
Najsławniejszą z powieści Sacher-Masocha stała się "Wenus w futrze". To właśnie w niej
autor przyznał, że znajduje szczególną podnietę w cierpieniu oraz że tyrania, okrucieństwo, a
przede wszystkim niewierność pięknej kobiety wywołuje i wzmaga u niego silną namiętność. W
słowach powyższych w pełni wyrażona została istota masochizmu jako dewiacji seksualnej. W
rzeczy samej w twórczości Sacher-Masocha można zaobserwować pewne przeobrażenia.
Podczas gdy w pierwszych jego nowelach dominuje wyrażanie elementów sadystycznych
związanych ze szczegółowymi opisami brutalności kobiety, to w późniejszych opisach przeważają
elementy masochistyczne, tj. przedstawianie rozkoszy narastającej u mężczyzny aż do orgazmu w
wyniku bólu cielesnego, który sprawia mu ukochana kobieta poprzez bicie pejczem, kijem oraz
przez innego rodzaju tortury.
Leopold von Sacher-Masoch dość wcześnie, gdyż jeszcze za życia, zażywał sławy
wielkiego pisarza, a także naukowca i odkrywcy duchowych otchłani człowieka. Jubileusz 25-
lecia jego twórczości uświetniony został gratulacjami wielkich pisarzy, artystów i naukowców
wśród których, między innymi, znaleźli się: Wiktor Hugo, Emil Zola, Henrik Ibsen, Charles
Gounod i Louis Pasteur. Już sam ten fakt świadczy, jak wielkim uznaniem cieszył się Sacher-
Masoch oraz u jakich ludzi twórczość jego wzbudzała żywy oddźwięk. A jednak pod względem
literackim twórczość Masocha nie reprezentuje zbyt wysokiego poziomu. W zasadzie wszystko
zmierza tu do powtarzającej się sceny chłostania, natomiast reszta jest dość płytkim i
powierzchownym tłem omawianych zdarzeń, pozbawionym głębszych refleksji i analiz. W tym
względzie Sacher-Masoch wyraźnie ustępuje markizowi de Sade'owi, którego romanse świadczą
o tym, że autor był pełnym fantazji, utalentowanym pisarzem. Z tego powodu Sacher-Masoch nie
zajmuje poważnego miejsca w historii literatury. Jak dotąd nikt nie próbował — jak miało to
miejsce w odniesieniu do markiza de Sade'a — zaliczyć go do rzędu klasyków literatury.
Nazwisko Sacher-Masocha zajmuje natomiast poczesne miejsce w historii seksuologii, podobnie
jak nazwisko markiza de Sade'a. Posłużyły one bowiem Ryszardowi von Krafft-Ebingowi,
profesorowi neuropsychiatrii w Grazu a potem w Wiedniu, do stworzenia nazw dewiacji
seksualnych — sadyzmu i masochizmu.
Sadyzm i masochizm są dewiacjami wzajemnie się uzupełniającymi. Są one wyrazem
bipolarności człowieka. Mają się do siebie jak negatyw i pozytyw tej samej fotografii, dlatego
wielu autorów omawia te dewiacje razem pod pojęciem sadomasochizmu. W obydwu tych
zaburzeniach chodzi o ich specyficzne związki z bólem i cierpieniem. W swych skrajnych
przypadkach sadyzm związany jest z morderstwem, a masochizm z samobójstwem. Skłonności
sadystyczne i masochistyczne mogą występować w różnym nasileniu u tego samego człowieka
oraz zmieniać swe natężenie w zależności od etapu życia, okoliczności zewnętrznych oraz cech
osobowości partnera, z którym dewiant pozostaje we wzajemnym układzie. W obu tych
tendencjach, niejednakowo silnie wyrażających się u różnych ludzi, najważniejszą rolę odgrywa
więź symbiotyczna, przejawiająca się w trudności lub niemożności istnienia każdego z dwojga
partnerów poza danym związkiem.
Ostateczna ocena skłonności sadomasochistycznych odnośnie ich wartości dla tworzenia
więzi międzyludzkich jest w obecnej chwili dość trudna. Wiele wskazuje na to, że w przypadkach
udanego doboru partnerskiego sadomasochizm może mieć więcej cech pozytywnych niż
negatywnych dla rozwoju układu partnerskiego oraz dla tworzenia głębokiej więzi
międzyludzkiej, mimo iż jest to więź innego typu, niż więź określona w naszej kulturze mianem
miłości człowieka (bliźniego braterskiej). Istnieją natomiast jakieś bliżej nie wyjaśnione związki
między sadomasochizmem a procesem emocjonalnym określanym mianem miłości erotycznej.
Wydaje się, że cierpienia psychiczne do pewnego stopnia mają właściwości wzmagające
natężenie miłości erotycznej, namiętności i rozkoszy związanej z ukochanym człowiekiem. W tym
ujęciu cierpienie staje się atrybutem miłości erotycznej, kontrastem dla rozkoszy, dodatkowo tę
ostatnią wzmacniającym. Przekroczenie granic cierpienia zapoczątkowuje nagłą lub powolną
inwolucję miłości erotycznej i jest czynnikiem rozbijającym więzi międzyludzkie, podobnie jak ma
to miejsce w więzi symbiotycznej opartej na skłonnościach sadomasochistycznych. Być może, iż
między tymi dwoma zjawiskami, tj. więzią opartą na miłości erotycznej i więzią symbiotyczną —
sadomasochistyczną, istnieją głębsze związki, które nie zostały jeszcze wystarczająco wyjaśnione.
Sadyzm i masochizm są podstawowymi zjawiskami seksualnymi występującymi w każdej
fazie rozwojowej i w każdym wieku u człowieka. Ścisłe powiązania przeżyć seksualnych z
przeżyciami sadomasochistycznymi umożliwiają człowiekowi osiągnięcie rozkoszy z zaspokojenia
potrzeby władzy i dominacji — poprzez odpowiedni styl życia seksualnego. Czyni to przeżycia
seksualne tym głębszymi i namiętniejszymi, im mniejsze ma człowiek szansę na zaspokojenie
potrzeby mocy i władzy w pozaseksualnych kontaktach społecznych oraz w innych układach
międzyludzkich, z czego wynika, że możliwości te ograniczone zostają do sektora seksualnego

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin