Gromnica.doc

GROMNICA

to woskowa świeca, poświęcona w święto Ofiarowania Pańskiego, (zwane dawniej Oczyszczeniem NMP w Polsce do dziś zwyczajowo zw. świętem MB Gromnicznej); Nazwa gromnicy wywodzi się od gromu, czyli pioruna, ponieważ dawniej powszechnie zapalano ją w czasie burzy i gwałtownej nawałnicy, modląc się o rozproszenie grzmotów i oddalenie piorunów.
Wprowadzenie gromnicy do liturgii w święto Ofiarowania Pańskiego wywodzi się prawdopodobnie z jerozolimskiej tradycji święta Hypapante; Istnieją od VII w. Liczne świadectwa mówiące o rozdawaniu w tym dniu przez papieża nie poświęconych świec, które następnie niesiono w procesji z kościoła św. Hadriana do bazyliki S. Maria Maggiore.

Zwyczaj święcenia gromnic sięga przełomu IX i X w. i wywodzi się z kręgu galijsko-germańskiego; Pierwsze formuły błogosławieństwa gromnicy pochodzą z X w., a rzymski. ryt poświęcenia zawiera księga z XII w. W Polsce pierwszym świadectwem błogosławieństwa gromnic jest Sakramentarz tyniecki z ok. 1060, zawierający jedną modlitwę, która głosi, że przez wezwanie imienia Bożego i za wstawiennictwem NMP gromnica służy „ku pożytkowi ludzi oraz zdrowiu ich ciała i duszy"; Od XII w. formuły modlitewne akcentowały praktyczne znaczenia tej świecy np. ochrona ludzkich domów przed mocą szatan. Od średniowiecza w całej Europie upowszechnił się zwyczaj podawania gromnicy umierającemu, a także zapalania jej w czasie burzy; w Polsce (zwł. w parafiach wiejskich) świecę tę przynosiło się do kościoła przyozdobioną lnem i mirtem; po powrocie z kościoła znaczono ogniem gromnicy krzyż na belce stropowej i obchodzono z nią dom oraz pomieszczenia gospodarcze. Często gromnicę skrzyżowaną z palmą zawieszano nad łóżkiem lub przechowywano w skrzyni lub za belką stropową dachu.

Gromnica symbolizuje przede wszystkim światłość Chrystusa i samą jego osobę jako „wschodzące słońce", a wg kantyku Symeona „światło na oświecenie pogan i chwałę ludu izraelskiego". Gromnica jako znak Chrystusa zapalona w czasie mszy poświęcenia wskazuje na jego obecność we wspólnocie oraz przyjście w Słowie Bożym i znaku sakramentalnym. Przypomina także wierzącemu świecę chrztu i światłość Zmartwychwstałego, którego symbolem jest paschał. Procesja z gromnicą jest obrazem duchowej pielgrzymki i samego życia, które chrześcijanin powinien przeżyć z Chrystusem, a przeniesienie zapalonej gromnicy z kościoła do domu jest znakiem gotowości przyjęcia Chrystusa--Światłości i utrzymywania z nim stałej więzi. Podanie zapalonej świecy umierającemu oznacza, iż na wzór „mądrych panien" (Mt 25,1-13) powinien on z „płonącą lampą" wyjść na spotkanie przychodzącego Oblubieńca; Coroczne święcenie gromnicy sugeruje, że może ona stać się świecą rodzinną, zapalaną podczas tzw. liturgii kościoła domowego .