11. Suma Teologiczna - Tom XI.pdf - Suma Teologiczna św. Tomasza z Akwinu - siola1974

ŚW. TOMASZ Z AKWINU

SUMA TEOLOGICZNA

Tom 11

_________________________

O SPRAWNOŚCIACH

(1 – 2, qu. 49 – 70)

Przetłumaczył i objaśnieniami zaopatrzył

O. Feliks Wojciech Bednarski, O.P.

"Jak najgoręcej pragniemy, by z każdym dniem wzrastała liczba

ludzi czerpiących z dzieł Tomasza z Akwinu oświatę i naukę;

dotyczy to nie tylko księży i ludzi wielkiej nauki... Wielce też

sobie życzymy, by ze względu na potrzeby Chrześci-jaństwa

coraz więcej wydobywano skarbów z jego wskazań. Trzeba więc

jego pisma tłumaczyć i wydawać w jak największej ilości

języków..."

Papież Jan XXIII, 16 września 1960

(AAS. 25.X.1960)

NAKŁADEM KATOLICKIEGO OŚRODKA

WYDAWNICZEGO "VERITAS"

4-8, PRAED MEWS, LONDON, W.2.

ZAWARTOŚĆ TOMU 11

1. Przedmowa tłumacza

2. Tabela: Podział sprawności

3. Traktat: O SPRAWNOSCIACH (1-2, qu. 49 - 70)

4. Odnośniki

5. Objaśnienia

6. Wykaz ważniejszych objaśnionych terminów

7. Wskazówki bibliograficzne

8. Spis zagadnień l artykułów (Spis rzeczy)

PRZEDMOWA TŁUMACZA

Traktat O SPRAWNOŚCIACH, obok traktatu O CELU OSTATECZNYM,

stanowi podstawę tomistycznej pedagogiki oraz ascetyki, czyli nauki o wychowaniu i

samowychowaniu człowieka. Wszak wychowanie to właśnie usprawnienie całej

osobowości człowieka i wszystkich jego sił zgodnie z naturą ludzką i właściwym

celem życia ludzkiego.

Jest to równocześnie jeden z najpiękniejszych traktatów nie tylko w Sumie

Teologicznej, ale także w całej literaturze, odnoszącej się do tego przedmiotu, i

pouczającej, co należy czynić, by spełnić przykazanie Jezusa Chrystusa (Mt. 5,48):

„Bądźcie tedy doskonali, jako Ojciec wasz niebieski doskonały jest”.

Poczuwam się do obowiązku przestrzec Czytelnika, że tytuł „De habitibus”

który za O. J. Woronieckim tłumaczymy przez „sprawności”, jest u św. Tomasza

wyrazem bardzo wieloznacznym, jak to zobaczymy w 1 artykule; w tym zaś

znaczeniu, w jakim go używa Akwinata w naszym traktacie, ma znacznie szerszy

zakres niż sprawność. Wyraża bowiem wszelkie trwałe przysposobienie do dobra lub

zła w istnieniu i w działaniu. Obejmuje więc tak cechy dodatnie, czyli przymioty, jak i

ujemne, czyli wady; tak własności statyczne, np. piękność ciała i brzydota, chudość i

otyłość, jak i dynamiczne, tak cnoty jak i nałogi, np. męstwo i tchórzostwo, wiedzę i

głupotę. Natomiast sprawnością nie nazwiemy w języku polskim ani brzydoty, ani

piękna, ani jakiejkolwiek dodatniej lub ujemnej cechy statycznej. ani takich

przymiotów umysłu jak wiedza ani takich nałogów lub wad moralnych, jak lenistwo,

niedbalstwo, tchórzostwo, niestałość, głupota, nierozsądność itp. Mówiąc o

sprawności w języku polskim mamy na myśli pewną łatwość i gotowość do działania

w dobrym lub złym kierunku przy niewielkim stosunkowo zużyciu sił w porównaniu

do wielkości dokonanego dzieła. Sprawną np. zwiemy maszynę, w której stosunek

włożonej energii do otrzymanej pracy jest korzystny.

Ponieważ jednak faktycznie w naszym traktacie św. Tomasz, mimo szerszego

zakresu wyrazu „habitus”, omawia zasadniczo i przede wszystkim właśnie ton co

wyraża polski rzeczownik „sprawność”, przenosząc zagadnienie wad do następnego

traktatu, i nie zajmując się cechami statycznymi - chyba tylko mimochodem –

myślimy, że w naszym tłumaczeniu „habitus” przez „sprawność” wierniej oddamy

myśl Doktora z Akwinu niż przez wprowadzenie innego wyrażenia, np. „trwała

dyspozycja”, jakim posługuje się prof. Daniela Gromska w swym przekładzie

greckiego odpowiednika „hexis” (Etyka Nikomachejska. PWN 1956), gdyż ten wyraz

z kolei ma zbyt szerokie znaczenie, obejmujące np. temperament, nastroje, niektóre

anatomiczne braki w organach ludzkiego ciała itp.

Dlaczego wyraz „intellectus” nie tłumaczymy przez „intelekt” ale przez umysł,

wyjaśniliśmy w objaśnieniu do q.57, a.1. Bardzo prosimy Czytelnika, by przed

rozpoczęciem czytania któregokolwiek artykułu niniejszego traktatu, zechciał wpierw

zapoznać się z objaśnieniem tegoż artykułu. Ułatwi mu to zrozumienie terminologii, a

czasem i myśli św. Tomasza. Życzymy także Czytelnikowi, by wytrwałe studium

traktatu „O sprawnościach” ułatwiło mu również usprawnienie wszystkich sił jego

osobowości, „byśmy czyniąc prawdę w miłości, przez wszystko rozrastali się w Tego,

który jest głową, w Chrystusa" (Ef. 4,15).

Tłumacz

O SPRAWNOŚ CIACH (1-2, qu. 49-70)

WSTĘP

Po omówieniu uczynków oraz uczuć przystępujemy do rozważania zasad

czynności ludzkich, naprzód wewnętrznych, a następnie zewnętrznych. Przyczyną

wewnętrzną jest władza psychiczna oraz sprawność. O władzach mówiliśmy już w

pierwszej części. Pozostaje więc do omówienia zagadnienie sprawności. Pomówimy

więc najpierw ogólnie o sprawnościach, a następnie o cnotach i wadach, oraz tym

podobnych trwałych przysposobieniach, stanowiących zasady czynności ludzkich.

Mówiąc ogólnie o sprawnościach, należy zbadać naprzód samą istotę

sprawności, następnie ich podmiot, dalej przyczyny ich powstawania, rozwoju i

zamierania, wreszcie ich zróżnicowanie.

11. Suma Teologiczna - Tom XI.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: