Wykłady z finansów Zadora.doc

(3951 KB) Pobierz

FINANSE – WYKŁADY

Egzamin: Pytania otwarte, problemowe – dlaczego?, precyzyjne odpowiedzi przy użyciu odpowiedniego słownictwa, materiały z wykładów i ćwiczeń.
______________________________________________________________________________________________

GOSPODARKA RYNKOWA I MECHANIZM RYNKOWY

Finanse – to ogół zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem, podziałem i wydatkowaniem środków pieniężnych.

Finanse, jako dyscyplina naukowa – bada strumienie pieniądza przepływające między podmiotami gospodarczymi w wyniku:

· Wytwarzania

· Podziału i wymiany

· Spożycia

· Akumulacji rzeczowej

Finanse – to zjawiska i procesy pieniężne powstające w wyniku kreacji i ruchu zasobów pieniądza w czasie i przestrzeni.

Model gospodarki rynkowej – przedstawia uproszczoną formę zorganizowania się podmiotów i zasad ich działania, w procesie produkcji, wymiany i konsumpcji przy udziale mechanizmu rynkowego

· Rynek wymusza na podmiotach efektywne działanie (przy określonych środkach)

· Wszystkie podmioty dążą do maksymalizacji zysku

Warunki mechanizmu rynkowego:

· Nikt nie dominuje na rynku – duża ilość podmiotów, aby nikt nie mógł narzucić ceny

· Państwo – normy prawne dające pełną swobodę funkcjonowania podmiotów na rynku

· Charakter dobra (jednorodne)

Rynek doskonały – rynek, który na skutek równowagi popytu i podaży dąży do ceny równowagi.

Rynek – jest doskonałym informatorem o cenach, im rynek doskonalszy tym lepsze informacje o cenach i procesy rynkowe, kreuje sieć powiązań miedzy podmiotami oraz rozstrzyga, co, jak i dla kogo produkować.

Rynek – popyt, podaż i cena.

Każde odstępstwo prowadzi do deformacji w procesach produkcji, wymiany i konsumpcji i do zakłóceń funkcjonowania gospodarki rynkowej.

Główny podział rynku:

· Rynek dóbr i usług

· Rynek czynników produkcji

· Rynek pracy

· Rynek finansowy

Państwo:

· Stoi na straży doskonałości rynku poprzez różne regulacje, czuwa nad właściwym funkcjonowaniem mechanizmu rynkowego, ochrania przed skutkami cyklu koniunkturalnego (kryzys)

· Oszczędnie gospodaruje środkami publicznymi.

· Regulacje prawne:

o Gwarantują dobrą podstawę rynku, dbają o dobra i poszanowanie własności.

o Swoboda działania dla wszystkich podmiotów (wejścia – wyjścia)

o Ochrona przed deformacjami rynku np. monopole itp.

Interwencjonizm państwowy – wpływ na koniunkturę gospodarczą (skutki kryzysu)

Podział rynków:

· Rynki rzeczowe – powstałe w wyniku dominacji dóbr materialnych lub usług, jako przedmiotu transakcji np. rynki dóbr i usług, dóbr inwestycyjnych i rynki pracy (usługa pracy).

· Rynki finansowe (są częścią systemu finansowego)

Wady gospodarki rynkowej:

· Gospodarka rynkowa poddaje się powtarzającym sie zmianom aktywności gospodarczej – cykliczność, da się to zmienić jedynie wprowadzając gospodarkę centralnie planowaną

Mówiąc o gospodarce rynkowej mamy na myśli gospodarkę XXI wieku, która jest nieporównywalna z wcześniejszą gospodarką rynkową m.in. poprzez niespotykany wcześniej podział pracy.

Podział pracy – jest skutkiem rozwiązań technologicznych, skomplikował produkcję, dystrybucją, wybory konsumentów, zróżnicował i rozmnożył rynek, rozwinął gospodarkę rynkową.

Gospodarka dzieli się na:

· System finansowy (w jego skład wchodzą rynki finansowe)

· Sferę rzeczową (uważany czasem za podsystem systemu finansowego)

Podmioty gospodarki rynkowej:

· Gospodarstwa domowe – maksymalizacja użyteczności

· Przedsiębiorstwa – maksymalizacja zysku

· Państwo – oszczędne gospodarowanie środkami publicznymi

· Banki i instytucje finansowe – maksymalizacja zysku

STRUMIENIE I PRZEPŁYWY MIĘDZY PODMIOTAMI

Strumień – przemieszczanie się zasobu rzeczowego i/lub finansowego w czasie i przestrzeni, jest związany z przenoszeniem praw własności.

Strumień:

· Musi zaistnieć zasób rzeczowy lub finansowe

· Musi być skierowany do określonego podmiotu (odbiorcy)

· Musi przemieszczać się w przestrzeni

Rodzaje strumieni:

· Wtórne – strumienie rzeczowe wyprzedzają strumienie finansowe np. na rynku pracy – najpierw pracujemy, później dostajemy wynagrodzenie, weksel.

· Równoczesne – strumienie rzeczowy i finansowy przenikają się np. zakup w sklepie, również przy płatności kartą.

· Przedpłata - strumienie finansowe wyprzedzają strumienie rzeczowe np. zaliczka za samochód.
W relacjach między przedsiębiorstwami często strumienie rzeczowe wyprzedzają finansowe.

Rodzaje strumieni:

· Rzeczowe – jest wyceniony, ma wartość wyrażoną w pieniądzu, trafiając do określonego podmiotu uruchamia strumień finansowy, są wynikiem procesu podziału, wymiany i konsumpcji dóbr.

o Strumienie rzeczowe są wyceniane – stają się odwzorowaniem strumieni finansowych przez rynek.

· Finansowe – obecnie coraz bardziej dominują nad rzeczowymi, jest to efekt globalizacji.

Podmioty sfery finansowej – podmiot generujący i odbierający strumienie finansowe (banki i instytucje finansowe).

Podmioty sfery rzeczowej – podmiot generujący strumienie rzeczowe i odbierający strumienie finansowe (gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa).

Państwo trudno zaliczyć do którejś z kategorii podmiotów, gdyż wpływają do niego strumienie finansowe, a wypływają finansowe i rzeczowe.

· Strumienie rzeczowe są ogromne – większe niż te generowane przez przedsiębiorstwa (np. wyposażenie dla uczelni publicznych), dlatego można zaliczać państwo do sfery rzeczowej.

· Strumienie finansowe są jednak bardzo duże (bez porównywania do innych podmiotów), dlatego częściej zalicza się państwo do sfery finansowej!

Strumienie dwukierunkowe – strumień sprzężeń zwrotnych, wpływy i wypływy strumieni finansowych.

renty, zasiłki, emerytury

podatki

Państwo Gospodarstwo domowe

Strumień finansowy może mieć charakter:

· Gotówkowy – odzwierciedlenia strumienia rzeczowego w transakcji gotówkowej

· Bezgotówkowy – rozliczenia bezgotówkowe

· Instrumentalny – ani gotówkowy, ani bezgotówkowy, ale występują instrumenty finansowe, których nie można nazwać pieniądzem (weksle, akcje, obligacje, depozyty)

Ujęcie przedmiotowe finansów – rodzaje strumieni:

· Ekwiwalentne (rynkowe) – „coś za coś”, wymiana na strumień rzeczowy, charakteryzują się wzajemnością, jeden determinuje powstanie następnego. przepływy głównie między gospodarstwem domowym, a przedsiębiorstwem.

· Transfery – nie wiążą się z wzajemnością świadczeń, brak ekwiwalentności (np. podatki)

o Transfery rynkowe – strumienie odsetkowe (umowy zawierane przez państwo)

· Kredytowe – ich kreatorem są banki podejmujące akcje kredytowe, strumień ten powstaje, gdy powstaje kredyt, strumień zwrotny, powstaje, gdy zwraca się pieniądze do banku.

Ujęcie podmiotowe finansów – jeżeli jeden ze strumieni dominuje, to lokuje się go w sferze realnej, albo finansowej

· Finanse w ujęciu podmiotowym:

o Finanse przedsiębiorstw – sfera realna

o Finanse ludności – sfera realna

o Finanse publiczne – finanse sfery publicznej

o Finanse banków

o Finanse instytucji niebankowych

Przepływy finansowe - mówi się o nich, gdy wskazuje się źródło pochodzenia:

· Cel (miejsce, do którego zmierza)

· Inicjator

· Odbiorca

· Przykład: inicjator – przedsiębiorstwa, odbiorca – gospodarstwa domowe, wpływ – przedsiębiorstwa z tytułu emisji akcji, wydatek – gospodarstwa domowe z tytułu zakupu akcji.

System finansowy współtworzy strumienie finansowe i dokonuje przepływów między podmiotami finansowymi a niefinansowymi chce obniżyć koszty transakcyjne.

Operacje depozytowe – nie są zaliczane do żadnej z powyższych grup, jest to forma przechowywania zasobów.

· Ich konsekwencją jest strumień redystrybucyjny w postaci odsetek.

Może nastąpić transformacja jednego strumienia rzeczowego w inny strumień rzeczowy – strumień o charakterze barterowym (obrót).

Rynek nadaje wartość strumieniom rzeczowym, odpowiada ona wartości strumienia zwrotnego.

Obrót barterowy – formą zapłaty za prawdo własności do pewnego strumienia rzeczowego jest inny strumień rzeczowy o takiej samej ekwiwalentnej wartości, będący odpowiednikiem strumienia finansowego.

Wycenianie strumieni – nie jest to proces jednorodny, jest procesem ciągłym, występuje automatyzm wyceny opierający się na porównywaniu popytu i podaży (cena jest wykreowana przez rynek).

Wiele strumieni finansowych powstaje w wyniku transformacji jednych instrumentów w inne, zachodzi bogata sieć sprzężeń zwrotnych.

Strumień pieniężny jest odwzorowaniem strumieni rzeczowych. By tak było strumienie te muszą być wycenione. Strumienie przenikają przez rynek gdzie są wyceniane. Rynek wygenerował cenę, jako instrument wyceny strumienia rzeczowego. Rynek w sposób ciągły, nieustanny dokonuje wyceny.

Mechanizm dąży do ceny równowagi podaży z popytem

Ujęcie statyczne Ujęcie dynamiczne

(jednorazowe) (Proces ciągły, popyt i podaż zmieniają się w czasie)