Leki stosowane w chorobach serca.doc

LEKI STOSOWANE W CHOROBACH SERCA

LEKI STOSOWANE W OSTREJ I PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI MIĘŚNIA SERCOWEGO

              Ostra i przewlekła niewydolność mięśnia sercowego związana jest z osłabieniem mięśnia sercowego, które nie może przepompować krwi z układu żylnego do układu tętniczego. Powoduje to wzrost ciśnienia żylnego i powstanie we wszystkich narządach zastojów żylnych, dlatego też ta choroba nosi nazwę zastoinowej niewydolności krążenia. Zwiększone ciśnienie żylne zwiększa przepuszczalność naczyń, a tym samym powoduje wystąpienie obrzęków w jamach ciała. Równocześnie zbyt mała ilość krwi dostarczana do płuc wywołuje niedotlenienie serca, ośrodkowego układu nerwowego i innych narządów.

              Przyczyną upośledzonej kurczliwości mięśnia sercowego jest m. in. utrata ele­men­tów kurczliwych na skutek martwicy włókien, choroba niedokrwienna serca, mechaniczne przeciążenie serca spowodowane nadciśnieniem, zwężeniem ujść tęt­ni­czych, czy też niedomykalnością zastawek.

              Serce niewydolne pracuje szybko (tachykardia) i niemiarowo (arytmia), w efekcie czego zwiększa się zapotrzebowanie serca na tlen. Serce niewydolne nie może również regenerować zasobów glikogenu, stanowiącego w tym wypadku jedyne źródło energii. W leczeniu choroby niedokrwiennej serca stosuje się trzy grupy leków:

              1. Glikozydy nasercowe;

              2. Inne leki o działaniu inotropowym dodatnim;

              3. Leki działające pośrednio, neurotropowo na serce - leki b-adrenergiczne:

ad. 1. Glikozydy nasercowe:

              Glikozydy nasercowe wywołują ujemny efekt chronotropowy i dromotropowy oraz dodatni efekt batmotropowy, inotropowy i tomotropowy. Zwiększają one kurczliwość i pobudliwość mięśnia sercowego, a także jego napięcie. Zmniejszeniu ulega częstość skurczów, a zwolnieniu przewodzenie przedsionkowo - komorowe. Naj­istot­niejszy dla działania leczniczego jest dodatni efekt inotropowy (wzrost kurczliwości serca).

BATMOTROPIZM - wrażliwość mięśnia sercowego na bodźce powodujące skurcz;

CHRONOTROPIZM - częstość skurczów mięśnia sercowego na minutę;

DROMOTROPIZM - szybkość przewodzenia bodźców w układzie bodźcoprzewodzącym;

INOTROPIZM - siła skurczów mięśnia sercowego (amplituda skurczów);

TOMOTROPIZM - napięcie mięśnia sercowego

ZALEŻNOŚĆ BUDOWY OD DZIAŁANIA

              * pierścień laktonowy musi znajdować się w pozycji 17b; związki, które posiadają ten pierścień w pozycji 17a wykazują bardzo słabe działanie nasercowe;

              * uwodornienie podwójnych wiązań, względnie eteryfikacja laktonów powoduje zanik działania farmakologicznego;

              * w pozycji C14 glikozydów nasercowych znajduje się wolna grupa hydro­ksy­lo­wa. Jej obecność jest niezbędna dla wystąpienia działania far­ma­ko­lo­gicznego;

              * w pozycji C3 znajduje się reszta cukrowa (zbudowana z 1-4 cząsteczek monosacharydów), która łączy się z aglikonem wiązaniem O-glikozydowym;

              * dla aktywności farmakologicznej istotna jest konfiguracja pierścieni w ge­ni­nie: cis dla pierścienia A i B oraz dla C i D i konfiguracja trans dla pierścienia B i C;

MECHANIZM DZIAŁANIA

              Punkt uchwytu działania glikozydów nasercowych stanowią błony komórkowe mięśnia sercowego. Glikozydy nasercowe są inhibitorami sodowo-potasowej ATP-azy, tj. enzymu błonowego, katalizującego hydrolizę ATP, w wyniku której wyzwala się energia, która w 20 % jest zużywana na uruchomienia pompy sodowej. Pompa ta znajduje się w błonie komórkowej i jest odpowiedzialna za właściwy rozdział jonów sodowych pomiędzy komórkę i przestrzeń pozakomórkową.

              W stanie spoczynkowym występuje czynny transport jonów sodowych na zewnątrz i jonów potasowych do wnętrza komórki. Na każde 3 jony sodowe usuwane z komórki, wpompowywane są do jej wnętrza 2 jony potasowe. W komórce zaś po­zo­sta­ją aniony organiczne, których transport przez błonę jest utrudniony. Sprawia to, że w stanie spoczynku komórki mięśnia sercowego są spolaryzowane (wnikające do wnętrza jony potasowe nie są w stanie zrównoważyć ujemnego ładunku pochodzącego od anionów organicznych).

              W momencie pobudzenia zwiększa się przepuszczalność błony dla jonów sodowych, które szybko przedostają się do wnętrza komórki i równoważą ujemny ładunek pochodzący od anionów organicznych. W ten sposób następuje depolaryzacja błony komórkowej. Potencjał czynnościowy wyzwala skurcz, którego siła zależy od stężenia jonów wapniowych, które są uwalniane z siateczki sarkoplazmatycznej. Repolaryzację rozpoczynają dyfundujące na zewnątrz jony potasowe. Następuje uruchomienie pompy sodowej, która usuwa sód z komórki, a wpompowuje do niej potas.

              Następstępstwem zahamowania ATP-azy sodowo-potasowej jest:

                            - zwiększone stężenie jonów sodowych we wnętrzu komórki, a zmniej­szone stężenie jonów potasowych;

                            - zwiększone stężenie jonów wapniowych, gdyż ATP-aza jest sprzeżona z systemem wymiany sodowo-wapniowej, w efekcie czego zwiększa się kurczliwość mięśnia sercowego;

Digitalis lanata

Naparstnica wełnista

DZIAŁANIE:

              · dodatnie batmotropowe, inotropowe, tomotropowe;

              · ujemne chronotropowe i dromotropowe;

ZASTOSOWANIE:

              · w przewlekłej niewydolności mięśnia sercowego;

              · w zaburzeniach rytmu serca;

              · w niemiarowości nadkomorowej;

              · w niewydolności lewokomorowej połączonej z obrzękiem płuc;

              · w migotaniu przedsionków połączonym z nadciśnieniem tętniczym, spo­wo­do­wa­nym wzrostem oporu naczyniowego;

Lanatosidum C                            (synonim: Lanatozyd C)

Deslanosidum

Digoxinum                            (synonim: Digoxin)

Methyldigoxinum                            (synonim: Bemecon, Lanitop)

              Metylodigoksyna jest glikozydem o strukturze zmodyfikowanej, posiadającym właściwości digoksyny. Przy podaniu doustnym działanie pojawia się po 5 - 10 min. (można ją podawać także dożylnie). Szybko i całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego.

Strophanthus Kombe

Strofantus Kombe

DZIAŁANIE:

              · dodatnie inotropowe i tomotropowe; słabe dodatnie batmotropowe;

              · słabe, ujemne działanie chronotropowe i dromotropowe;

Strophantinum G                            (synonim: Strophantoside, Quabainum)

              Quabaina znalazła zastosowanie w leczeniu ostrej niewydolności mięśnia sercowego. Nie wchłania się z przewodu pokarmowego, dlatego jest podawana wyłącznie dożylnie.

Convallaria majalis

Konwalia majowa

ZASTOSOWANIE:

              · przewlekła niewydolność krążenia bez objawów zastojów krążeniowych;

Konwalotoksyna

              GUTTAE CARDIACEAE - Convallariae tinc., Crataegi tinc., Valerianae simplex tinc. Krople nasercowe działają tonizująco na mięsień sercowy; ponadto wykazują działanie uspokajające i hipotensyjne.

              KELIKARDINA - Convallariae fluidum extr., Crataegi fluidum extr., Ammi visnagae fluidum extr., Rutinum, Ethanolum 60o. Kelikardina jest stosowana w niewydolności krążenia jako lek wspomagający.

              CARDIOSAN - mieszanina ziół zawierająca m. in. ziele konwalii majowej, stosowana w lekkiej niewydolności krążenia.

Adonis vernalis

Miłek wiosenny

DZIAŁANIE:

              · glikozydy miłka wiosennego działają podobnie, ale słabiej do strofantyny;

ZASTOSOWANIE:

              · pomocniczo w zaburzeniach czynnościowych pracy serca;

Adonitoksyna

              CARDIOL C GUTTAE - Adonidis vernalis tinc., Convallariae tinc., Valerianae tinc., Crataegi tinc. Krople te działają tonizująco i pobudzająco na mięsień sercowy.

Bulbus scillae

Cebula morska

DZIAŁANIE:

              · dodatnio batmotropowo, chronotropowo, inotropowo (słabiej od strofantyny);

              · ujemnie dromotropowo i tomotropowo (słabiej niż glikozydy naparstnicy wełnistej);

Scylaren A

Proscyllaridinum                            (synonim: Talusin)

ad. 2. Inne leki o działaniu inotropowym dodatnim:

              Kofeina - wykazuje działanie ośrodkowe, polegające na nieselektywnym blokowaniu receptorów adenozynowych A1 i A2, czego następstwem jest działanie analeptyczne i psychostymulujące. Zwiększa się także lipoliza i glikoneogeneza.

              Aminofilina i Teofilina - są często kojarzone z glikozydami nasercowymi, co pozwala obniżyć ich dawki i uniknąć niepożądanych efektów ubocznych. Mechanizm ich działania wiąże się hamowaniem fosfodiesterazy, efektem czego jest wzrost cAMP. Metyloksantyny wpływają także na błonowy transport jonów wapnia. Działają dodatnio batmotropowo, chronotropowo, dromotropowo i inotropowo. Powodują rozkurcz naczyń wieńcowych, co pozwala zastosować te leki w chorobie niedo­krwien­nej serca. Poza tym działają bronchodylatacyjnie (rozszerzają oskrzela).

Amrimoni lactas                            (synonim: Wincoram)

mleczan 5-amino-(3,4`-bipirydyn)-6-(1 H)-onu

              Lek o silnym działaniu inotropowym dodatnim. Zwiększa on stężenie wapnia w obrębie mięśnia sercowego. Rozkurcza obwodowe naczynia krwionośne, przez co zmniejsza obciążenie mechaniczne serca. W przeciwieństwie do metyloksantyn nie zwiększa zapotrzebowania serca na tlen. Wincoram jest stosowany u pacjentów, u których leczenie glikozydami nasercowymi nie daje pożądanego efektu.

Enoximomum                            (synonim: Perfan)

1,3-dihydro-4-metylo-5-[(4-metylotio)-benzoilo]-2 H-imidazol-2-on

              Lek ten podobnie jak metyloksantyny jest inhibitorem fosfodiesterazy (powoduje wzrost stężenia cAMP). Zwiększa ponadto stężenie jonów wapnia w komórkach. Rozszerza naczynia krwionośne, wykazuje działanie inotropowe dodatnie. Jest stosowany w krótkotrwałym leczeniu zastoinowej niewydolności krążenia

Glycocolum                            (synonim: Acidum aminoaceticum)

kwas 2-aminooctowy

              Lek usprawnia przemianę węglowodanową, zwiększa dostawy energii dla komórek kurczliwych mięśnia sercowego. Wzmacnia siłę skurczu i napięcie serca, a także wzmacnia napięcie mięśni poprzecznie prążkowanych.

Glucosum                            (synonim: Glukoza, Cukier gronowy)

              Glukoza może występować jako a-D(+)-glukoza i b-D(+)-glukoza. Obie formy mogą w siebie przechodzić, przy czym ta przemiana jest związana z otwarciem pierścienia piranowego i powstaniem formy aldehydowej.

              Stosuje się 10 % i 20 % roztwory glukozy, stanowiące materiał energetyczny dla komórek mięśnia sercowego i ośrodkowego układu nerwowego. Hipertoniczne roztwory glukozy wzmagają przepływ wieńcowy oraz działają moczopędnie.

Glucagoni hydrochloridum

              Roztwór glukagonu podaje się we wlewie dożylnym. Przygotowuje się go ex tempore. Glucagon jest to hormon polipeptydowy, o działaniu antagonistycznym w stosunku do insuliny, który jest produkowany przez komórki a wysp trzuskowych. Przyśpiesza on glikourogenezę, a w większych dawkach wykazuje dodatnie działanie chronotropowe i inotropowe. Ponadto aktywuje kanały wapniowe, przez co następuje wzrost stężenia wapnia w komórkach mięśnia sercowego. Jony wapnia zwiększają kurczliwość serca, wpływają na siłę skurczu, zwiększają amplitudę skurczów serca. Następuje także zwiększenie przepływu wieńcowego.

Calcii lactas

Calcii gluconas

              Sole wapnia są rzadko stosowane w leczeniu niewydolności krążenia. Często podaje się je synergistycznie z glikozydami nasercowymi, co pozwala na zmniejszenie dawek glikozydów. Przy podawaniu preparatów wapnia z glikozydami nasercowymi należy jednak pamiętać, by nie podawać wapnia dożylnie, ponieważ może dojść do zatrzymania serca w rozkurczu.

ad. 3. Leki działające pośrednio, neurotropowo na serce - leki b-adrenergiczne:

              a. leki nieselektywne:

Isoprenalini hydrochloridum;

Orciprenalini sulfas;

              b. leki selektywne:

Dopamini hydrochloridum;

Dobutamini hydrochloridum;

...