Rodzajniki określone, nieokreślone i zerowe - charakterystyka i przykłady

W języku niemieckim rzeczowniki poprzedzone są rodzajnikami (Artikel). Rodzajnik określa rodzaj, liczbę i przypadek rzeczownika. Wyróżniamy rodzajnik określony (der bestimmte Artikel), nieokreślony (der unbestimmte Artikel) oraz tzw. rodzajnik zerowy (der Nullartikel), czyli opuszczenie rodzajnika.

Rodzajnik określony stosowany jest w odniesieniu do konkretnych, znanych nam ludzi, przedmiotów, miejsc:

die Schwester meiner Mutter
siostra mojej mamy

der grüne Wagen
zielony samochód (ten zielony, a nie ten czerwony)

das Haus neben dem Rathaus
dom obok ratusza (jest tylko jeden ratusz i jeden dom koło ratusza, więc wiadomo o który chodzi).

Rodzajniki nieokreślone stoją przed rzeczownikami, które nie są bliżej zdefiniowane, o których mówi się po raz pierwszy:

Ein Mann steigt aus dem Bus aus.
(Jakiś) mężczyzna wysiada z autobusu.

Ich brauche eine Tasche.
Potrzebuję (jakiejś) torby.

Oberstdorf ist ein Städtchen im Süden Deutschlands.
Oberstdorf to miasteczko na południu Niemiec (jedno z wielu).

Rodzajniki przyjmują następujące formy:

Rodzajnik nieokreślony nie występuje w liczbie mnogiej. Rodzajniki, tak jak rzeczowniki, podlegają deklinacji. Wzory odmiany podajemy w rozdziale dotyczącym rzeczownika.

Rodzajników nie używamy przed imionami i nazwiskami (z wyjątkiem mowy potocznej), przed nazwami państw (oprócz kilku nazw krajów), nazwami miast i części świata, przed rzeczownikami materiałowymi i rzeczownikami oznaczającymi zawód lub funkcję:

Peter geht in die Schule.
Piotr idzie do szkoły.

Hast du Mayer gesehen.
Czy widziałeś Mayera?

Ich wohne in Polen.
Mieszkam w Polsce.

In Köln befindet sich ein großer Dom.
W Kolonii znajduje się olbrzymia katedra.

Sie kommt aus Asien.
Ona pochodzi z Azji.

Der Ring ist aus Gold.
Ten pierścionek jest ze złota.

Er ist Mechaniker.
On jest mechanikiem.

Liczebniki główne die Grundzahlen

W języku niemieckim wszystkie liczebniki poniżej miliona piszemy łącznie.

0 null
1 eins
2 zwei
3 drei
4 vier
5 fünf
6 sechs
7 sieben
8 acht
9 neun
10 zehn
11 elf
12 zwölf
13 dreizehn
14 vierzehn
15 fünfzehn
16 sechzehn
17 siebzehn
18 achtzehn
19 neunzehn
20 zwanzig
21 einundzwanzig
30 dreißig
31 einunddreißig
40 vierzig
42 zweiundvierzig
50 fünfzig
53 dreiundfünfzig
60 sechzig
64 vierundsechzig
70 siebzig
75 fünfundsiebzig
80 achtzig
86 sechsundachtzig
90 neunzig
97 siebenundneunzig
100 einhundert/hundert
200 zweihundert
300 dreihundert
400 vierhundert
500 fünfhundert
600 sechshundert
700 siebenhundert
800 achthundert
900 neunhundert
1000 eintausend/tausend
1 000 000 eine Million
1 000 000 000 eine Milliarde

Odmiana liczebnika eins pokrywa się z odmianą rodzajnika nieokreślonego:

Ich haben nur einen Bruder. – Mam tylko jednego brata.

Liczebniki zwei i drei, kiedy nie są poprzedzone rodzajnikiem, odmieniają się tylko w dopełniaczu i celowniku

Der Bürgermeister gedachte zweier Gründer der Stadt. – Burmistrz wspominał dwóch założycieli miasta.

Er hat viele Freunde. Mit dreien war er seit frühester Kindheit befreundet. – Miał wielu przyjaciół. Z trzema przyjaźnił się od wczesnego dzieciństwa.

Jeśli przed liczebnikami zwei i drei stoi rodzajnik, nie są one odmieniane:

Die Werke der zwei/drei Autoren wurden ausgezeichnet. – Dzieła dwóch/trzech autorów zostały wyróżnione.

Pozostałe liczebniki do miliona są nieodmienne, a powyżej miliona odmieniają się.

Er arbeitet mit fünf Ausländern in einer Abteilung. – On pracuje z pięcioma obcokrajowcami w jednym dziale.

Über drei Millionen Menschen haben die Ausstellung besucht. – Ponad trzy miliony ludzi odwiedziło tę wystawę.

Liczebników głównych używa się mówiąc o:

- godzinach
7. 30 – Es ist sieben Uhr dreißig (Jest siódma trzydzieści)/ halb acht (pół do ósmej)
10.45 – Es ist zehn Uhr fünfundvierzig (Jest dziesiąta czterdzieści pięć) / Viertel vor elf (za kwadrans jedenasta)
17.15 – Es ist siebzehn Uhr fünfzehn (Jest siedemnasta piętnaście)/ Viertel nach siebzehn (kwadrans po siedemnastej)

- latach
1582 fünfzehnhundertzweiundachtzig
1939 neunzehnhundertneununddreißig
2010 zweitausendzehn

- cenach
14,99 € – vierzehn Euro neunundneunzig
198,40 € – einhundertachtundneunzig Euro vierzig