Milton Friedman - Kapitalizm i wolność.pdf - Milton Friedman - seithe

Kapitalizm i wolno

Autor: Milton Friedman

T‡umaczenie: Bartosz Sa‡but

ISBN: 978-83-246-1184-3

Tytu‡ orygina‡u: Capitalism and Freedom :

Fortieth Anniversary Edition

Format: A5, stron: 384

Klasyka wolnorynkowej myli gospodarczej

W jaki sposb korzysta z dobrodziejstw posiadania rz„du i jednoczenie unika

zwi„zanych z tym zagro¿eæ dla osobistej wolnoci cz‡owieka? W tej klasycznej pozycji

Milton Friedman formu‡uje ca‡ociowy obraz pogl„dw gospodarczych, ktre mia‡y

decyduj„cy wp‡yw na to, jak dzisiaj wygl„da nasza rzeczywisto rynkowa. Wed‡ug

klasyka wiatowej ekonomii kapitalizm konkurencyjny jest zarwno rodkiem s‡u¿„cym

do osi„gania wolnoci ekonomicznej, jak i warunkiem koniecznym dla osi„gniŒcia

wolnoci politycznej.

Ksi„¿ki takie jak ta pokazuj„ mo¿liwoci i przypominaj„ wszystkim o tym, jakie s„

alternatywy dla istniej„cego stanu rzeczy, stwarzaj„c pod‡o¿e do przeprowadzenia

zmiany w przypadku zaistnienia sprzyjaj„cych okolicznoci. Stosunki prywatne oraz

rz„dowe (te drugie w szczeglnoci) maj„ niewyobra¿aln„ wrŒcz inercjŒ mo¿na by to

nazwa tyrani„ status quo. Tylko rzeczywisty lub spodziewany kryzys mo¿e przyczyni

siŒ do dokonania prawdziwej zmiany.

Kiedy kryzys ju¿ wyst„pi, podejmowane dzia‡ania uzale¿nione s„ od idei, do ktrych

mo¿na w danym momencie siŒgn„. I to w‡anie jest moim zdaniem nasze podstawowe

zadanie -- opracowywa alternatywy dla aktualnie prowadzonej polityki, utrzymywa je

przy ¿yciu i dba o nie a¿ do czasu, kiedy to, co politycznie niemo¿liwe, stanie siŒ

politycznie nieuniknione (ze wstŒpu).

W dodatku literackim Timesa pozycja zaliczona do stu najbardziej wp‡ywowych ksi„¿ek wydanych po

II wojnie wiatowej.

To, co sprawia, ¿e jest ona najbardziej fascynuj„ca, to jej fundamentalne zasady. S„ tak proste, ¿e ka¿dy

jest w stanie je zrozumie a jednak niewielu je rozumie.

Milton Friedman o ekonomii

Spis treci

O AUTORZE

P RZEDMOWA , ROK 2002

P RZEDMOWA , ROK 1982

P RZEDMOWA

W PROWADZENIE

1 Z WIZKI MIDZY WOLNOCI EKONOMICZN

A WOLNOCI POLITYCZN

2 R OLA RZDU W WOLNYM SPOECZESTWIE

3 K ONTROLA NAD PIENIDZEM

4 M IDZYNARODOWE REGULACJE FINANSOWE I HANDLOWE 119

5 P OLITYKA FISKALNA

153

6 R OLA RZDU W SFERZE EDUKACJI

171

7 K APITALIZM I DYSKRYMINACJA

211

8 M ONOPOL A SPOECZNA ODPOWIEDZIALNO

BIZNESU I PRACY

229

9 L ICENCJE ZAWODOWE

261

10 D YSTRYBUCJA DOCHODU

301

11 Z APEWNIANIE DOBROBYTU

329

12 Z NOSZENIE UBÓSTWA

353

13 W NIOSKI

363

S KOROWIDZ

375

ROZDZIA

Zwizki midzy

wolnoci ekonomiczn

a wolnoci polityczn

owszechnie uwaa si, e polityka i ekonomia to dwie ró-

ne sfery ycia publicznego, które w istocie niewiele ze sob

czy. Do powszechne jest równie przekonanie, e wolno

jednostki jest problemem politycznym, natomiast jej dobrobyt

— problemem ekonomicznym. Uwaa si take, e dowolne

ustalenia polityczne mog przeplata si z dowolnymi ustale-

niami o charakterze ekonomicznym. W dzisiejszych czasach

najlepszym dowodem istnienia takich pogldów jest szerokie

poparcie dla idei zwanej „demokratycznym socjalizmem”.

Wiele osób utosamiajcych si z t ide bez wahania neguje

suszno ograniczania wolnoci jednostki przez „totalitarny

socjalizm”, wedug zasad którego funkcjonuje spoeczestwo

rosyjskie. Te same osoby day si jednak przekona, e moliwe

jest przyjcie przez pastwo podstawowych regu gospodarki

rosyjskiej z jednoczesnym zagwarantowaniem wolnoci jed-

nostki za pomoc decyzji o charakterze politycznym. Posta-

wiona w tym rozdziale teza zakada, e taki pogld to czysta

KAPITALIZM I WOLNO

iluzja — chc wykaza, e midzy ekonomi a polityk istnieje

skomplikowana wi. Uwaam, e moliwe s tylko niektóre

kombinacje konkretnych ustale o charakterze gospodarczym

i politycznym. W szczególnoci skonny jestem twierdzi, e

spoeczestwo socjalistyczne nie moe by jednoczenie de-

mokratyczne (przy czym demokracja jest tu rozumiana jako

system gwarantujcy wolno jednostki).

Ustalenia gospodarcze promuj wolno spoeczn na dwa

sposoby. Z jednej strony, jeli wyraa si ona w konkretnych

decyzjach gospodarczych, ju z definicji stanowi element wol-

noci w ujciu ogólnym (szeroko pojmowanej). Mona zatem

stwierdzi, e wolno ekonomiczna jest wartoci sam w so-

bie. Z drugiej strony jest ona warunkiem koniecznym, aby

moga zosta osignita wolno polityczna.

Pierwsza z wymienionych funkcji wolnoci ekonomicznej

wymaga specjalnego podkrelenia, gdy — szczególnie wród

intelektualistów — zaobserwowa mona skonno do nego-

wania kluczowego znaczenia tego aspektu wolnoci. Ta grupa

spoeczna wykazuje bowiem tendencj do okazywania pogardy

wobec wszystkiego, co zwizane jest z materialnymi aspek-

tami ycia. Jej przedstawiciele zdecydowanie wiksz wag

przywizuj do swoich de majcych na celu znalezienie

rzekomych wyszych wartoci. W zwizku z tym s oni wicie

przekonani, e to wanie owe niematerialne wartoci zasu-

guj na szczególn uwag. Tymczasem mimo sprzeciwów in-

telektualistów dla wikszoci obywateli kadego kraju bezpo-

rednie znaczenie wolnoci ekonomicznej jest co najmniej

porównywalne z jej znaczeniem porednim (jako rodka

w osiganiu wolnoci politycznej).

ZWIZKI MIDZY WOLNOCI EKONOMICZN A POLITYCZN

Obywatel Wielkiej Brytanii, któremu w okresie powojen-

nym odmówiono prawa do spdzenia wakacji w Stanach Zjed-

noczonych ze wzgldu na ograniczenia wymienialnoci walut,

zosta w takim samym stopniu pozbawiony wolnoci, jak oby-

watel Stanów Zjednoczonych, który nie moe pojecha do Rosji

z powodu wyznawanych pogldów politycznych. W pierw-

szym przypadku mamy do czynienia z wyranym ogranicze-

niem wolnoci ekonomicznej, a w drugim — z ograniczeniem

wolnoci politycznej. Midzy skutkami tych ogranicze nie ma

jednak adnej rónicy.

Obywatel Stanów Zjednoczonych zmuszany przez przepisy

prawa do odkadania dziesiciu procent swoich przychodów na

poczet emerytury (tymi pienidzmi zarzdza pastwo) jest po-

zbawiany odpowiedniej czci swojej wolnoci osobistej. Pewne

wydarzenie z udziaem rolników z sekty Amiszów moe by

doskonaym przykadem tego, jak bardzo ograniczenie to bywa

odczuwalne i jak cienka jest granica oddzielajca wolno eko-

nomiczn od wolnoci religijnej, któr generalnie skonni je-

stemy uznawa raczej za wolno „polityczn” lub „obywatel-

sk” ni „gospodarcz”. Amisze, odwoujc si do zaoe

swojej religii, uznali obowizkowe federalne programy emery-

talne za naruszenie osobistej wolnoci jednostek, w zwizku

z czym odmówili pacenia podatków i przyjmowania wiadcze

emerytalnych. Na skutek takiego postpowania cz ich y-

wego inwentarza zostaa zlicytowana w celu zaspokojenia rosz-

cze finansowych urzdu odpowiedzialnego za pobieranie

skadek emerytalnych. Nie ulega wtpliwoci, e bardzo nie-

wiele osób uzna obowizek pacenia skadek emerytalnych za

naruszenie swojej wolnoci, jednak zagorzaego zwolennika tej

wartoci nie obchodzi, ile podobnych mu osób yje na wiecie.

Milton Friedman - Kapitalizm i wolność.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: