2001.10_Sterownik wyciągu kuchennego.pdf

+ ++

St erown i k

wyc i ągu

kuchennego

Do czego to służy?

Zainstalowane w wielu mieszkaniach, nad

kuchnią gazową lub elektryczną, okapy ku−

chenne spełniają istotną rolę. Ich zadaniem

jest usuwanie zapachów podczas gotowania

bądź smażenia potraw. Równocześnie

z kuchni, pośrednio też z innych pomie−

szczeń, usuwany jest nadmiar wilgoci.

Często jednak domowe wyciągi nie speł−

niają należycie swej roli. Jest to jednak naj−

częściej nasza wina. Po prostu zbyt późno

włączamy te urządzenia lub w ogóle tego nie

czynimy. Zapracowani lub zmęczeni, zapo−

minamy o tej czynności. Skutkiem tego jest

wszechobecna woń smażonych, gotowanych,

opiekanych artykułów spożywczych.

Przypalenie któregokolwiek ze składni−

ków, przy niewłączonym wentylatorze okapu

kuchennego, będzie informowało pozosta−

łych domowników lub/i sąsiadów o naszych

zdolnościach kulinarnych.

Rozwiązaniem, tego mniej lub bardziej

błahego problemu, będzie wykonanie ste−

rownika. Jego zadaniem będzie automatycz−

ne włączanie i wyłączanie okapu kuchennego

w odpowiednim momencie.

nym, czyli nad kuchnią elektryczną gazową.

Jego zadaniem jest wykrywanie włączenia

i wyłączenia palników. Wiąże się to z rozpo−

częciem lub skończeniem gotowania.

Drugi czujnik−Rt2 dostarcza „punktu od−

niesienia” dla Rt1. Innymi słowy, jeśli na obu

czujnikach panuje mniej więcej taka sama

temperatura, przekaźnik, a tym samym wy−

ciąg − są wyłączone. Potencjometr PR1 służy

do ustalenia momentu włączenia przekaźnika.

„Sercem” sterownika jest dwutranzysto−

rowy przerzutnik Schmitta. Stanowią go ele−

menty T1,T2 oraz R1−R4. Choć temperatura

na czujnikach Rt1,Rt2 zmienia się stopnio−

wo, dzięki histerezie przekaźnik będzie włą−

czany i wyłączany w dwóch różnych tempe−

raturach. Temperatury te będą tym bardziej

Jak to działa?

Wbrew pozorom wyraz „sterownik” nie mu−

si oznaczać, że do budowy urządzenia po−

trzebny będzie układ scalony. Żyjemy już

w nowym tysiącleciu, ale nadal jest możliwe

wykonanie praktycznego układu z użyciem

prostych elementów. Przykład widzicie na

rysunku 1.

W skład sterownika wchodzą dwa, różni−

cowo włączone termistory. Pierwszy z nich

Rt1 jest zamontowany pod okapem kuchen−

Rys. 1 Schemat ideowy

Elektronika dla Wszystkich

zbliżone, im mniejsza będzie wartość rezy−

stora R3. Służy on do regulacji szerokości hi−

sterezy. Standardową wartością rezystancji

jest 56Ω. Jego oporności nie należy zanadto

zmniejszać, gdyż spowoduje to niepewne

włączanie wyciągu kuchennego. Z kolei zbyt

duża wartość R3, poza za dużą histerezą,

uniemożliwi włączenie przekaźnika.

Bezwładność cieplna czujników zapewni

opóźnione sterowanie wyciągiem kuchen−

nym. Dzięki temu wyciąg nie włączy się na−

tychmiast po zapaleniu (włączeniu) palnika

(płyty elektrycznej), a z kilkudziesięciose−

kundowym...kilkuminutowym opóźnieniem.

Wyłączy zaś dopiero po kilku minutach od

skończenia gotowania czy smażenia. Pozwo−

li to lepiej usunąć zapachy i parę wodną.

Kondensator C1 dodatkowo opóźnia włą−

czanie i wyłączanie wyciągu oraz eliminuje

ewentualne zakłócenia na czujniku. Układ

sterownika ma niewielkie wymagania co do

zasilacza. W związku z tym jest on maksy−

malnie uproszczony. Poza małym transfor−

matorem Tr1 w jego skład wchodzą: dioda

prostownicza D2 (w roli prostownika jedno−

połówkowego) oraz kondensator filtrujący

C2. Dość nietypowo, bo szeregowo z rezy−

storem R1, włączono diodę LED D1. Jej uży−

cie nie jest konieczne (zamiast D1 można

wlutować zworę). Jest ona jednak dość poży−

tecznym wskaźnikiem pełniącym podwójną

rolę. Świeci pełną jasnością, gdy przekaźnik

jest wyłączony (sterownik „czuwa”). Jest

przygaszona po włączeniu wyciągu. Dla

zwiększenia bezpieczeństwa dodano bez−

piecznik B1. Odłączy on zasilanie zarówno

w razie zwarcia w uzwojeniu pierwotnym

Tr1, jak i w obwodzie wyciągu. Wiele wycią−

gów, jeśli nie większość, posiada wbudowa−

ne oświetlenie z oddzielnym wyłącznikiem.

Dlatego na schemacie zaznaczono i ten ob−

wód. Autor zastosował sterownik do współ−

pracy z wyciągiem złożonym z wentylatora

o mocy znamionowej 15W oraz z 25−wato−

wej żarówki.

LED − jej wyprowadzenia prawdopodobnie

trzeba będzie jeszcze przedłużyć przed wlu−

towaniem.

Punkty na płytce oznaczone jako „sieć”

trzeba połączyć za pomocą izolowanych,

krótkich przewodów sieciowych z wtyczką

obudowy. Podobnie punkty „wyjście”− tyle,

że z gniazdkiem obudowy. Czujnik Rt1 trze−

ba przylutować do kilkumetrowego, dwuży−

łowego, dość cienkiego, izolowanego prze−

wodu i zaizolować miejsce lutowania, np. ta−

śmą elektryczną. Drugi koniec przewodu łą−

czymy bezpośrednio z płytką (w obudowie

otwór na przeciągnięcie przewodu) lub za

pośrednictwem zestawu gniazdko−wtyk, np.

typu „cinch”.

Z boku obudowy, naprzeciwko potencjo−

metru trzeba wywiercić otwór o średnicy

umożliwiającej regulację z zewnątrz.

Po zamknięciu i skręceniu obudowy po−

zostaje już tylko włożyć ją do gniazdka sie−

ciowego i podłączyć wtyczkę wyciągu ku−

chennego lub innego urządzenia, którym

chcemy sterować.

Małym śrubokrętem regulujemy poten−

cjometr PR1 tak, aby włączanie wyciągu na−

stępowało w odpowiadającym nam momen−

cie. Przewód z czujnikiem Rt1 prowadzimy

wzdłuż ściany i mocujemy pod okapem ku−

chennym za pomocą dobrej jakości taśmy lub

plastra samoprzylepnego. Wystarczy teraz

zapalić gaz w palnikach i odczekać kilka−

dziesiąt sekund (kilka minut) na ogrzanie po−

wietrza pod okapem. Ustawić potencjometr

tak, aby nastąpiło włączenie wyciągu (orygi−

nalny włącznik okapu musi być w pozycji

„1”). Chcąc skrócić oczekiwanie można

szybciej skalibrować sterownik. Z tej metody

powinni skorzystać przede wszystkim posia−

dacze kuchni elektrycznych:

Czujnik Rt1 ogrzać w palcach lub zapal−

niczką z pewnej odległości. Odczekać. Usta−

wić potencjometr. Puścić czujnik. Po pew−

nym czasie (w zależności od pojemności C1)

wyciąg powinien się wyłączyć.

Na czas prób można nie montować C1.

Wartości i typy poszczególnych podze−

społów nie są krytyczne. Można na przykład

zastosować termistory o mniejszej rezystan−

cji (lub odpowiednio zwiększyć pojemność

C1). Wtedy trzeba również wymienić poten−

cjometr na inny, o mniejszej oporności. Za−

miast transformatora TS2/7 można użyć

podobnego z serii TS2/... . Ważne jest jedy−

nie, aby napięcie było wystarczające do włą−

czenia przekaźnika. Nie musi to być dokła−

dnie 12V, gdyż zastosowany przekaźnik po−

winien włączać się pewnie już przy 9V. Jako

górną granicę, ze względu na przekaźnik,

trzeba przyjąć napięcie około 16V.

Sterownik może pełnić również rolę wy−

łącznika zmierzchowego. Należy wtedy za−

miast Rt1 wlutować rezystor o wartości

10k

...1M

Ω

Dariusz Knull

Wykaz elementów

Rezystory:

R1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2,,7k Ω

R2,,R4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47k

Ω

)

PR1 . . . . . . . . . . . .470k Ω (4,,7k Ω ......1M Ω ) piionowy

Rtt1,,Rtt2 NTC110 . . . . . . . . .100k

Ω

(39

Ω

−130

Ω

Montaż i uruchomienie

Zmontowanie sterownika zajmie nie

więcej niż kilka, kilkanaście minut.

Wystarczy wlutować w płytkę przed−

stawioną na rysunku 2 wszystkie

podzespoły. Poczynając od wlutowa−

nia zwory i najmniejszych elementów.

Bezpiecznik B1 jest typowy. Ma

postać szklanej rurki zakończonej po

obu stronach metalowymi obsadkami.

Do nich przylutowano krótkie odcinki

drutu pochodzącego z przyciętych re−

zystorów. Tak przygotowany bez−

piecznik wlutowano w płytkę. Zbędna

jest więc jakakolwiek oprawka bez−

piecznikowa (bezpiecznik ten nie po−

winien nigdy się przepalić).

Końcówek termistora Rt2 nie nale−

ży skracać. To samo dotyczy diody

Rys. 2 Schemat montażowy

Ω

(4,,7k

Ω

......100k

Ω

)

Kondensatory

C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10µF/16V (1µF......47µF)

C2 . . . . . . . . . . . . . . . .470µF/16V (470µF......1000µF)

Półprzewodniki

T1,,T2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BC558

D1 . . . . . . . . . . . . . . . . .LED 3mm żółłtta lub ziiellona

D2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4001

D3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4148

Pozostałe

S1 . . . . . . . . . . . . . . .3A/12V (jjeden sttyk przełłączny)

Tr1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .TS2/7

B1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1A/250V rurkowy

Obudowa Z−27

Elektronika dla Wszystkich

, czujnik Rt2 zastąpić fotorezy−

storem. Oczywiście w takim przypadku foto−

rezystor musi być wyprowadzony na przewo−

dzie, a rezystor wlutowany wprost w płytkę.

Konstrukcja sterownika została upro−

szczona do rozsądnego minimum. Nie zawie−

ra na przykład przełącznika „obejście” umoż−

liwiającego podłączenie wyciągu z pominię−

ciem układu sterownika. Jego użycie wyda−

je się niecelowe. Zawsze bowiem można

wyjąć sterownik z gniazda sieciowego i bez−

pośrednio podłączyć wyciąg kuchenny do

sieci. Czynność ta zajmie nie więcej niż kil−

ka sekund.

Ω

R3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: