Komisja Europejska
Organizacja systemu
edukacji w
Polsce
2009/2010
PL
EURYBASE POLSKA
1
1. UWARUNKOWANIA POLITYCZNE, SPOŁECZNE I EKONOMICZNE ORAZ KIERUNKI ROZWOJU ...................... 8
1.1. Rys historyczny............................................................................................................................... 8
1.2. Główne instytucje wykonawcze i ustawodawcze............................................................................... 9
1.3. Religie .......................................................................................................................................... 10
1.4. Język urzędowy i języki mniejszości narodowych ............................................................................ 11
1.5. Sytuacja demograficzna................................................................................................................. 13
1.6. Sytuacja gospodarcza .................................................................................................................... 14
1.7. Dane statystyczne......................................................................................................................... 15
2. ORGANIZACJA SYSTEMU EDUKACJI. ADMINISTRACJA OŚWIATOWA ....................................................... 18
2.1. Rys historyczny............................................................................................................................. 18
2.2. Kierunki zmian – projekty reform.................................................................................................... 22
2.2.1. Programowanie rozwoju edukacji w Polsce z uwzględnieniem absorpcji funduszy europejskich
w latach 2007-2013 ....................................................................................................................... 22
2.2.2. Programowanie rozwoju edukacji w Polsce w perspektywie roku 2020 ................................... 26
2.3. Zasady i podstawy prawne systemu edukacji .................................................................................. 28
2.4. Struktura systemu edukacji oraz przechodzenie z jednego poziomu szkolnictwa na drugi, programowo
wyższy ............................................................................................................................................... 30
2.5. Edukacja obowiązkowa.................................................................................................................. 32
2.6. Zarządzanie oświatą ...................................................................................................................... 33
2.6.1. Zarządzanie oświatą na szczeblu krajowym ........................................................................... 33
2.6.2. Zarządzanie oświatą na szczeblu regionu (województwa) ...................................................... 39
2.6.3. Zarządzanie oświatą na szczeblu lokalnym (w powiecie i gminie)............................................ 41
2.6.4. Zarządzanie szkołą/placówką oświatową............................................................................... 42
2.7. Doradztwo wewnętrzne i zewnętrzne w systemie edukacji.............................................................. 44
2.7.1. Wewnętrzne doradztwo systemu edukacji............................................................................. 44
2.7.2. Udział w doradztwie różnych podmiotów.............................................................................. 51
2.8. Finansowanie edukacji................................................................................................................... 51
2.9. Dane statystyczne......................................................................................................................... 52
3. WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE ............................................................................................................ 54
3.1. Rys historyczny............................................................................................................................. 54
3.2. Kierunki zmian – projekty reform.................................................................................................... 55
3.3. Podstawy prawne .......................................................................................................................... 56
3.4. Cele ............................................................................................................................................. 58
3.5. Dostępność placówek.................................................................................................................... 59
3.6. Warunki przyjmowania i wybór placówki przedszkolnej .................................................................. 60
3.7. Pomoc finansowa dla rodzin dzieci ................................................................................................. 60
3.8. Podział na grupy – kryterium wieku ................................................................................................ 61
3.9. Organizacja czasu w przedszkolu.................................................................................................... 62
3.9.1. Organizacja roku .................................................................................................................. 62
3.9.2. Tygodniowy i dzienny rozkład zajęć ...................................................................................... 62
3.10. Program nauczania, rodzaj zajęć, liczba godzin ............................................................................. 63
3.11. Metody nauczania, pomoce dydaktyczne...................................................................................... 63
3.12. Ocena dziecka ............................................................................................................................. 64
3.13. Pomoc psychologiczna, wyrównywanie nierówności..................................................................... 65
2
3.14. Przedszkola niepubliczne ............................................................................................................. 66
3.15. Warianty organizacyjne. Struktury alternatywne............................................................................ 66
3.16. Dane statystyczne....................................................................................................................... 68
4. SZKOLNICTWO PODSTAWOWE............................................................................................................. 69
4.1. Rys historyczny............................................................................................................................. 70
4.2. Kierunki zmian – projekty reform.................................................................................................... 70
4.3. Podstawy prawne .......................................................................................................................... 73
4.4. Cele ............................................................................................................................................. 73
4.5. Dostępność placówek.................................................................................................................... 75
4.6. Warunki przyjmowania i wybór szkoły ............................................................................................ 75
4.7. Pomoc finansowa dla rodzin uczniów ............................................................................................. 76
4.8. Podział uczniów na grupy – kryterium wieku................................................................................... 77
4.9. Organizacja czasu nauczania .......................................................................................................... 77
4.9.1. Organizacja roku szkolnego .................................................................................................. 78
4.9.2. Tygodniowy i dzienny rozkład zajęć ...................................................................................... 78
4.10. Program nauczania, przedmioty, liczba godzin.............................................................................. 79
4.11. Metody nauczania, pomoce dydaktyczne...................................................................................... 82
4.12. Ocena ucznia ............................................................................................................................... 83
4.13. Promowanie do następnej klasy ................................................................................................... 85
4.14. Świadectwa................................................................................................................................ 85
4.15. Orientacja szkolna........................................................................................................................ 86
4.16. Niepubliczne szkoły podstawowe................................................................................................. 86
4.17. Warianty organizacyjne. Struktury alternatywne............................................................................ 87
4.18. Dane statystyczne....................................................................................................................... 88
5. SZKOLNICTWO ŚREDNIE I POLICEALNE.................................................................................................. 89
5.1. Rys historyczny............................................................................................................................. 89
5.2. Kierunki zmian – projekty reform.................................................................................................... 90
5.3. Podstawy prawne .......................................................................................................................... 95
5.4. Cele ............................................................................................................................................. 96
5.4.1. Gimnazjum .......................................................................................................................... 97
5.4.2. Szkoła średnia II stopnia........................................................................................................ 97
5.4.3. Szkoła policealna.................................................................................................................. 99
5.5. Rodzaje instytucji.......................................................................................................................... 99
5.5.1. Gimnazjum ........................................................................................................................ 100
5.5.2. Szkoła średnia II stopnia...................................................................................................... 101
5.5.3. Szkoła policealna................................................................................................................ 102
5.6. Dostępność placówek.................................................................................................................. 102
5.7. Warunki przyjmowania i wybór szkoły .......................................................................................... 102
5.7.1. Gimnazjum ........................................................................................................................ 103
5.7.2. Szkoła średnia II stopnia...................................................................................................... 103
5.7.3. Szkoła policealna................................................................................................................ 103
5.8. Wpisowe oraz/lub czesne............................................................................................................. 104
5.9. Pomoc finansowa dla uczniów ..................................................................................................... 104
5.10. Podział uczniów na grupy – kryterium wieku............................................................................... 105
3
5.10.1. Gimnazjum...................................................................................................................... 106
5.10.2. Szkoła średnia II stopnia .................................................................................................... 106
5.10.3. Szkoła policealna .............................................................................................................. 106
5.11. Specjalizacja .............................................................................................................................. 106
5.11.1. Gimnazjum...................................................................................................................... 106
5.11.2. Szkoła średnia II stopnia .................................................................................................... 106
5.11.3. Szkoła policealna .............................................................................................................. 107
5.12. Organizacja czasu nauczania ...................................................................................................... 107
5.12.1. Organizacja roku szkolnego .............................................................................................. 108
5.12.2. Tygodniowy i dzienny rozkład zajęć................................................................................... 108
5.13. Program nauczania, przedmioty, liczba godzin............................................................................ 109
5.13.1. Gimnazjum...................................................................................................................... 109
5.13.2. Szkoła średnia II stopnia .................................................................................................... 112
5.13.3. Szkoła policealna .............................................................................................................. 116
5.14. Metody nauczania, pomoce dydaktyczne.................................................................................... 116
5.15. Ocena ucznia ............................................................................................................................. 117
5.15.1. Gimnazjum...................................................................................................................... 117
5.15.2. Szkoła średnia II stopnia .................................................................................................... 118
5.15.3. Szkoła policealna .............................................................................................................. 120
5.16. Promowanie do następnej klasy ................................................................................................. 120
5.17. Świadectwa.............................................................................................................................. 120
5.17.1. Gimnazjum...................................................................................................................... 120
5.17.2. Szkoła średnia II stopnia .................................................................................................... 121
5.17.3. Szkoła policealna .............................................................................................................. 121
5.18. Orientacja szkolna i zawodowa, związki z rynkiem pracy.............................................................. 121
5.19. Niepubliczne szkoły średnie ....................................................................................................... 122
5.20. Warianty organizacyjne. Struktury alternatywne.......................................................................... 123
5.21. Dane statystyczne..................................................................................................................... 124
6. SZKOLNICTWO WYŻSZE ..................................................................................................................... 126
6.1. Rys historyczny........................................................................................................................... 127
6.2. Kierunki zmian – projekty reform.................................................................................................. 129
6.3. Podstawy prawne ........................................................................................................................ 137
6.4. Cele ........................................................................................................................................... 145
6.4.1. Kształcenie w kolegiach ...................................................................................................... 145
6.4.2. Studia wyższe..................................................................................................................... 146
6.4.3. Studia doktoranckie............................................................................................................ 146
6.5. Rodzaje instytucji........................................................................................................................ 146
6.5.1. Kolegia.............................................................................................................................. 146
6.5.2. Szkoły wyższe..................................................................................................................... 147
6.6. Warunki przyjęć.......................................................................................................................... 150
6.6.1. Kolegia.............................................................................................................................. 150
6.6.2. Szkoły wyższe..................................................................................................................... 150
6.6.3. Studia doktoranckie............................................................................................................ 151
6.7. Wpisowe oraz/lub czesne............................................................................................................. 152
6.8. Pomoc finansowa dla studentów.................................................................................................. 153
4
6.9. Organizacja roku akademickiego.................................................................................................. 155
6.10. Kierunki kształcenia, specjalizacja ............................................................................................... 155
6.10.1. Kolegia............................................................................................................................ 155
6.10.2. Szkoły wyższe................................................................................................................... 156
6.10.3. Studia doktoranckie.......................................................................................................... 162
6.11. Program studiów ....................................................................................................................... 163
6.11.1. Kolegia................................................................
an28