Badanie obrazowe w diagnostyce chrząstki stawowej.pdf

Badanie obrazowe

w diagnostyce chrzåstki stawowej

Diagnostic imaging of the hyaline cartilage

Zbigniew Czyrny

Carolina Medical Center, Warszawa

Konsultant naukowy: prof. zw. dr hab. med. Artur Dziak

Streszczenie

W artykule przedstawiono moºliwo¥ci rezonansu

magnetycznego oraz ultrasonografii w diagnostyce

chrzåstki szklistej na przykÆadzie stawu kola-

nowego.

Omówiono odpowiedniki obrazowe IV stopniowej

skali chondromalacji wg Outerbridge’a oraz zastoso-

wanie tych metod do diagnostyki zmian degenera-

cyjnych, pourazowych, osteochondritis dissecans,

przeszczepów chrzæstno-kostnych (OAT) oraz prze-

szczepów pÆata okostnowego z podaniem komórek

szpiku kostnego w miejsce ubytku chrzåstki.

[Acta Clinica 2001 1:33-44]

SÆowa kluczowe : chrzåstka, rezonans magnetyczny,

ultrasonografia

Summary

The paper presents contemporary concepts on

capabilities of magnetic resonance and ultrasound in

diagnostics of hyaline cartilage of the knee.

Imaging equivalents of the Outerbridge’s IV° chon-

dromalacia scale as well as utility of those methods

in detecting pathologies of the cartilage such as: de-

generative, traumatic, osteochondritis dissecans, os-

teochondral autofrafts (OAT) and periosteal trans-

plants with bone marrow cell injected to the cartila-

ge defect are presented.

[Acta Clinica 2001 1:33-44]

Key words : cartilage, magnetic resonance, ultra-

sound

WspóÆczesna diagnostyka obrazowa

chrzåstki stawowej oparta jest przede

wszystkim o ultrasonografiæ oraz rezonans

magnetyczny. PozostaÆe techniki obrazowa-

nia (RTG, TK, scyntygrafia) nie dajå

moºliwo¥ci bezpo¥redniego uwidocznienia

struktury chrzåstki lub så zbyt inwazyjne

i z tego powodu nie så stosowane w co-

dziennej praktyce diagnostyki i monitoro-

wania zmian w obræbie tej struktury.

Staw kolanowy jest najczæ¥ciej prezen-

towanym modelem anatomicznym obrazo-

wania chrzåstki szklistej zarówno ze wzglæ-

du na epidemiologiæ chorób i uszkodzeñ

jak i swojå zÆoºono¥ì.

Kaºda z trzech powierzchni pokrytych

chrzåstkå szklistå — rzepki, kÆykci k. udo-

wej oraz kÆykci k. piszczelowej — ma inne

uksztaÆtowanie. Grubo¥ì warstwy chrzåstki

szklistej na tych powierzchniach waha siæ

w prawidÆowych warunkach od ok. 1 do

6 mm. Niestety, brak jest dokÆadnych da-

nych, co do norm grubo¥ci chrzåstki

w konkretnych lokalizacjach w róºnych

grupach wiekowych.

Diagnostyka obrazowa patologii

chrzåstki w dzisiejszej dobie ma za zadanie

dostarczenie precyzyjnych informacji na te-

mat lokalizacji, rozlegÆo¥ci oraz nasilenia

zmian degeneracyjnych czy pourazowych.

O ile podanie lokalizacji i rozlegÆo¥ci pato-

logii dobrze widocznych nie nastræcza

wiækszych trudno¥ci, o tyle samo stwier-

dzenie wczesnej fazy degeneracji lub drob-

nych uszkodzeñ jest wyzwaniem dla diag-

nosty.

Tom 1, Numer 1 • 33

Acta Clinica

Ultrasonografia chrzåstki stawowej

kolana

doczne så bardzo dobrze w caÆym ich za-

kresie w badaniu USG, a så niekiedy trud-

ne do oceny w badaniu RM (fot. 1, 2, 3, 4).

Ze wzglædów morfologicznych ograni-

cza siæ do diagnostyki powierzchni kÆykci

k. udowej. Powierzchnie zarówno k. pisz-

czelowej jak i rzepki så dostæpne w bardzo

maÆym zakresie oraz podatne na wszystkie

rodzaje artefaktów — ståd przydatno¥ì me-

tody w tych przypadkach jest wysoce ogra-

niczona i wåtpliwa. KÆykcie k. udowej, przy

dostatecznej ruchomo¥ci stawu, dostæpne så

niemal w caÆo¥ci. MaÆo dostæpnå dla USG

powierzchniå, ze wzglædu na obecno¥ì

rzepki, jest przy¥rodkowa czæ¥ì kÆykcia

bocznego k. udowej na jego powierzchni

obciåºanej oraz wåski pas kÆykcia przy¥rod-

kowego od strony doÆu miædzykÆykciowego

(ryc. 1).

Fot. 1. PrawidÆowy brzeg kÆykcia przy¥rodkowego

k. udowej

Fot. 2. PrawidÆowy brzeg kÆykcia bocznego k. udo-

wej

Ryc. 1. Na kolor jednolity czarny zaznaczone po-

wierzchnie kÆykci k. udowej niedostæpne badaniu

USG. Czæ¥ì przerywana zaznaczenia — obszar nie-

dostæpny w zaleºno¥ci od wysoko¥ci ustawienia

rzepki.

PozostaÆe powierzchnie — to znaczy

czæ¥ì udowa s tawu r zepkowo- u dowego

(SRU), ok. 4/5 powierzchni obciåºanej

kÆykcia przy¥rodkowego i 1/3 pow. obciåºa-

nej kÆykcia bocznego oraz powierzchnia

tylna obu kÆykci så bardzo dobrze widoczne

w USG. Na szczególnå uwagæ zasÆuguje

fakt, ºe powierzchnie brzeºne kÆykci wi-

Fot. 3. Ubytek chrzåstki z osteofitem warstwy pod-

chrzæstnej na brzegu przy¥rodkowym kÆykcia przy-

¥rodkowego k. udowej — przekrój poprzeczny po-

dÆuºny

34 • Marzec 2001

Badanie obrazowe w diagnostyce chrzåstki stawowej

Fot. 5. PrawidÆowa chrzåstka szklista na kÆykciu

przy¥rodkowym k. udowej — gÆowica 5 MHz

Fot. 4. Ubytek chrzåstki (z fot 3) z osteofitem war-

stwy podchrzæstnej na brzegu przy¥rodkowym kÆyk-

cia przy¥rodkowego k. udowej — przekrój podÆuºny

DokÆadna diagnostyka chrzåstki kÆykci

k. udowej moºliwa jest przy zastosowaniu

gÆowic liniowych o wysokiej czæstotliwo¥ci.

W diagnostyce ortopedycznej nie stosuje siæ

gÆowic o czæstotliwo¥ci niºszej niº 5 MHz,

a coraz powszechniejszå praktykå jest uºy-

cie gÆowic szerokopasmowych o czæstotli-

wo¥ciach siægajåcych 12 MHz. Czæstotli-

wo¥ciå rekomendowanå przez Polskie To-

warzystwo Ultrasonograficzne dla badañ

narzådu ruchu jest 7,0 – 7,5 MHz.

Ze wzglædu na potrzebæ odniesienia

opisu struktury uwidocznionej w badaniu

USG do makroskopowych obrazów bædå-

cych dla ortopedy podstawå interpretacji ro-

dzaju i rozlegÆo¥ci patologii posÆugujemy

siæ równowaºnikami obrazowymi odpowia-

dajåcymi najczæ¥ciej stosowanej 4stopnio-

wej skali chondromalacji ustalonej przez

Outerbridge’a.

PrawidÆowa (makroskopowo twarda,

poÆyskujåca, o biaÆo-perÆowym kolorze)

chrzåstka w obrazie USG widoczna jest ja-

ko hipoechogeniczne (ciemne) pasmo

o gÆadkim, linijnym zarysie (fot. 5 – 9).

Fot. 6. PrawidÆowa chrzåstka szklista na kÆykciu

przy¥rodkowym k. udowej — gÆowica 7,5 MHz

Fot. 7. PrawidÆowa chrzåstka szklista na kÆykciu

przy¥rodkowym k. udowej — gÆowica 9 MHz

Tom 1, Numer 1 • 35

Acta Clinica

Fot. 8. PrawidÆowa chrzåstka szklista na kÆykciu

przy¥rodkowym k. udowej — gÆowica 10MHz

Fot. 10a. Obraz prawidÆowej chrzåstki szklistej

kÆykcia bocznego k. udowej. Fot. 10b. Obraz chon-

dromalacji I° chrzåstki szklistej kÆykcia przy¥rodko-

wego k. udowej

Chondromalacja II° — pÆytkie owrzo-

dzenia powierzchni chrzåstki odpowiadajå

wyraªnie nierównemu zarysowi chrzåstki

lub pÆytkim jej ubytkom oraz jej pod-

wyºszonej echogeniczno¥ci (Fot. 11).

Fot. 9. PrawidÆowa chrzåstka szklista na kÆykciu

przy¥rodkowym k. udowej — gÆowica 12MHz

Fot. 11. Chondromalacja II°

Chondromalacja I° — chrzåstka miækka,

ºóÆta, o zachowanej ciågÆo¥ci powierzchni

odpowiada obrazowi chrzåstki o gÆadkim

lub zatartym zarysie bez widocznych ubyt-

ków, podwyºszonej echogeniczno¥ci (jas-

na) (fot. 10 i 10a).

Chondromalacja III° — obraz „miæsa

kraba” — ubytki mogåce siægaì w. pod-

chrzæstnej bez jej odsÆoniæcia, odpowiada

gÆæbokim ubytkom chrzåstki, podwyºszo-

nej echogeniczno¥ci okolicy ubytku (fot. 12,

13).

36 • Marzec 2001

Badanie obrazowe w diagnostyce chrzåstki stawowej

Fot. 14. Chondromalacja IV°

Fot. 12. Chondromalacja III°

Fot. 15. Chondromalacja IV°

Fot. 13. Chondromalacja III/IV°

Ze wzglædu na czæsty brak istotnej ko-

relacji pomiædzy morfologiå zmian w obræ-

bie chrzåstki i dolegliwo¥ciami pacjentów

(Fot. 16) diagnostyka wczesnej degeneracji

chrzåstki jest trudna i maÆo wiarygodna.

Pomocå w ocenie takich zmian jest moºli-

wo¥ì porównania obrazu chrzåstki po stro-

nie prawej i lewej, co niestety nie zawsze

daje satysfakcjonujåcå odpowiedª na pyta-

nie: czy chrzåstka ma prawidÆowy obraz?

Poniewaº chondromalacja I° nie jest wska-

zaniem do leczenia operacyjnego, istotne

w przypadku wåtpliwego obrazu chrzåstki

jest wykluczenie zmian przekraczajåcych

zakres I°.

Chondromalacja IV° — gÆæbokie ubytki

chrzåstki z odsÆoniæciem ko¥ci odpowiadajå

w USG gÆæbokim ubytkom lub brakowi

obecno¥ci warstwy chrzæstnej, zatartej lub

nierównej warstwie podchrzæstnej (fot. 14,

15).

Tom 1, Numer 1 • 37

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: