statystyka_skrypt_1.pdf

Materiały dla Studentów – laboratoria ze statystyki 2010

Część 1. WPROWADZENIE DO PRACY Z DANYMI I ZMIENNYMI W SPSS, OBLICZENIA NA

WARTOŚCIACH ZMIENNYCH, REKODOWANIE

Jak wiemy, aby wnioskować o jakichkolwiek zależnościach między zmiennymi czy różnicach

pomiędzy grupami osób badanych w poziomie interesującej nas cechy, należy zebrane na

drodze empirycznej dane poddać analizie statystycznej. Tylko wtedy bowiem, gdy różnice

między grupami lub związek miedzy zmiennymi okaże się być istotny statystycznie –

uprawnione będzie odnoszenie interpretacji wyniku z próby badanych do całej populacji.

Pakiet SPSS jest programem umożliwiającym wprowadzanie, porządkowanie, opisywanie i

analizowanie danych, które zostały zebrane w badaniach psychologicznych (lub

socjologicznych i innych).

Pracę z programem SPSS rozpocznijmy od zapoznania się z podstawowymi jego funkcjami i

możliwościami, zanim przystąpimy do nauki wykorzystania najważniejszych narzędzi

statystycznych służących analizie danych.

Otwierając po raz pierwszy program SPSS (nie otwierając żadnego konkretnego pliku z

danymi) naszym oczom ukazuje się taki oto pusty arkusz:

Materiały dla Studentów – laboratoria ze statystyki 2010

W lewym dolnym rogu widać dwie zakładki, między którymi możemy się przemieszczać:

„Dane” i „Zmienne” (wyróżniona zakładka to ta, w której aktualnie się znajdujemy).

Ta pierwsza to właśnie arkusz, gdzie wprowadzamy uzyskane dane. W drugiej musimy

scharakteryzować kontrolowane przez nas zmienne.

Załóżmy, że przeprowadziliśmy badania przy pomocy kilku testów, mierzyliśmy także czas

wykonania różnych zadań mierzących poziom określonych zdolności, a także pytaliśmy

badanych o wielkość miejsca zamieszkania, wykształcenie i wiek. Zapisywaliśmy również płeć

badanych. Zebrawszy dane, należy je teraz wprowadzić do arkusza SPSS, aby można je było

następnie poddać analizom.

Każdy wiersz arkusza (w zakładce „Dane”) to miejsce na dane jednej osoby badanej.

Natomiast każda kolumna to miejsce na wartości uzyskane przez całą zbadaną próbę w

ramach jednej zmiennej:

W kolejnych kolumnach

należy wpisać wartości

uzyskane w ramach

kolejnych interesujących

nas zmiennych. Każda

kolumna to jedna zmienna

Aktywna komórka (ta, w której obecnie

jesteśmy i możemy edytować jej zawartość)

W każdym wierszu wpisuje się dane

uzyskane (w ramach różnych

zmiennych) przez kolejne osoby

badane, a więc każdy wiersz to jedna

osoba badana

Na początek jednak, zanim zaczniemy wprowadzać dane, warto nazwać wszystkie

interesujące nas zmienne oraz scharakteryzować je (określić ich parametry).

Materiały dla Studentów – laboratoria ze statystyki 2010

Przechodzimy w tym celu do zakładki ze zmiennymi (klikamy na nią) i wprowadzamy ich

nazwy do pierwszej kolumny („Nazwa”):

Warto wiedzieć, że nazwy powinny być krótkie i

kojarzące się z tym, czego dotyczy dana zmienna,

jak również to, że nazwa zmiennej nie może

zawierać pewnych znaków, np. - , . ; : ” ‘ ( ) + = * / %

^ & | < > ?, nie można tez używać spacji (w razie,

gdybyśmy o tym zapomnieli, program nam o tym

przypomni informując, że użyliśmy niedozwolonego

znaku)

Co wpisujemy natomiast w pozostałe kolumny?

(zob. dalej)

Zwróćmy uwagę, że w zakładce „Zmienne” układ jest w pewnym sensie odwrócony: tym

razem każdy wiersz - to jedna zmienna, zaś w kolejnych kolumnach precyzujemy

charakterystyki dotyczące każdej zmiennej.

Po wpisaniu naszych przykładowych zmiennych zawartość zakładki „Zmienne” będzie

wyglądać mniej więcej w ten sposób:

Materiały dla Studentów – laboratoria ze statystyki 2010

Zauważmy, że program SPSS w sposób domyślny określa charakterystyki poszczególnych

zmiennych po wpisaniu ich nazw (np. wszystkie zmienne są tu wpisane jako ilościowe),

dlatego kolejnym krokiem jest określenie parametrów każdej zmiennej (zmiana domyślnych

ustawień lub pozostawienie ich).

Kolejna kolumna w zakładce zmiennych, obok nazwy, to „Typ”. Określamy tu, jakiego typu

jest nasza zmienna. Nie chodzi tu jednak o to, czy jest to np. zmienna jakościowa czy

ilościowa. Określa się tu format zmiennej, a więc to czy wartości zmiennej będą wyrażone

numerycznie, tekstowo czy za pomocą daty, itd. Klikając na komórkę w kolumnie „Typ” w

wierszu dotyczącym określonej zmiennej pojawia nam się kwadracik z trzykropkiem:

Klikając na niego otworzymy następujące okno:

Jak widać, mamy kilka możliwości do

wyboru, najczęściej jednak

wprowadzamy wartości wszystkich

zmiennych w formie numerycznej,

chyba że wpisujemy np. nazwiska

lub pseudonimy badanych – wtedy

należy wybrać typ tekstowy. Jeżeli

zaś chcemy kolejne potęgi tysiąca

oddzielać kropką i miejsca dziesiętne

przecinkiem – wybieramy typ „z

kropką”, itd.

W oknie tym możemy również

określić szerokość kolumny dla danej

zmiennej oraz to ile miejsc po

przecinku ma być widocznych w

arkuszu. Te charakterystyki można

jednak ustawić także w innym

miejscu (zob. dalej)

Kolejna kolumna w zakładce zmiennych to „Szerokość”. Chodzi tu o określenie tego, ile

znaków będzie mieć w kolumnie arkusza wartość danej zmiennej. Jeżeli np. wiemy, że

wartości danej zmiennej uzyskane przez naszych badanych to liczby z wieloma cyframi po

przecinku a jednocześnie określiliśmy w kolumnie „Dziesiętne” wyświetlanie np. sześciu

miejsc po przecinku, to szerokość kolumny nie może wynosić np. 3, ponieważ program

wyświetli komunikat, że „liczba miejsc dziesiętnych jest zbyt duża dla tej szerokości pola”.

Materiały dla Studentów – laboratoria ze statystyki 2010

W kolumnie „Dziesiętne” – jak już

wspomniano – określamy ile miejsc po

przecinku będzie widocznych w komórkach

arkusza dotyczących danej zmiennej. Jeżeli

wiemy, że wartości danej zmiennej to liczby z

pięcioma cyframi po przecinku – ustalając w

kolumnie „Dziesiętne” wartość 2 – program

zaokrągli te liczby do dwóch miejsc po

przecinku i widoczne będą tylko te liczby

zaokrąglone

Aczkolwiek warto wiedzieć, że te ustalone przez nas parametry dotyczą tylko tego, co widać

w arkuszu. Program dokonując późniejszych analiz statystycznych i tak posługuje się pełnymi

wartościami wprowadzonymi do komórek (czyli niezaokrąglonymi).

Dalej na prawo jest bardzo ważna kolumna: „Etykieta”. Tu w sposób bardziej opisowy,

rozwinięty określamy czym jest dana zmienna. Jak pamiętamy – sama nazwa musi być

krótka, zaś etykieta zmiennej informuje nas o tym, że np. jest to wynik osoby badanej na

skali werbalnej w teście inteligencji Wechslera (przy nazwie zmiennej „IQ”), albo wyjaśniamy,

że pod tajemniczą nazwą zmiennej „kreat” kryje się wynik osoby badanej uzyskany w teście

twórczego myślenia Urbana-Jellena. Jest to szczególnie ważne, gdy mamy kilka zmiennych

podobnie się nazywających i musimy pamiętać, która dotyczyła jakiego pomiaru (np. jedna to

poziom asertywności przed treningiem, druga – poziom asertywności bezpośrednio po

treningu, zaś trzecia – to poziom tej zmiennej zmierzony rok po treningu).

Przykładowe etykiety zmiennych mogą wyglądać w ten sposób:

Powinniśmy zatem proporcjonalnie zwiększyć szerokość do takiej liczby znaków, z ilu

składają się uzyskane wartości zmiennych.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: