Wykład VII:
Systemy dydaktyczne
1. Systemy dydaktyki tradycyjne
Jan Fryderyk Herbart (1775-1841)
Główny cel wychowania i kształcenia jest kształcenie moralnego charakteru. Do realizacji tego celu służą środki: kierowanie uczniami, karność i nauczanie wychowujące (polega na łączeniu przekazywanej wiedzy z rozwojem strony wolicjonalno - emocjonalnej)
Cechy dydaktyczne
- Analiza czynności nauczyciela, podający tok nauczania według stopni formalnych herbartystów.
- Narzucanie uczniom treści, organizacji i metod pracy, centralna pozycja nauczyciela w procesie dydaktycznym.
- Faworyzowanie sztucznych metod uczenia się („nauki książkowej”) poznawania pośredniego.
- Zasady podziału treści nauczania na poszczególne przedmioty szkolne
Zastrzeżenia wysyłane wobec szkoły tradycyjnej:
- wychowanie powierzchowne, oparte na represji,
- werbalizm w nauczaniu,
- preferowanie metod służących przekazywaniu uczniom „gotowej wiedzy do zapamiętania”,
- ujmowanie rozwoju myślenia jako incydentu w procesie przekazywania uczniom wiadomości,
- niedostateczne respektowanie potrzeb i zainteresowań poznawczych dzieci i młodzieży,
- odizolowanie treści i procesu kształcenia od rzeczywistych potrzeb społecznych.
2. System dydaktyki progresywistycznej
John Dewey (1859 - 1952)
Pełny akt myślenia:
- Odczuwanie trudności
- Wykrycie jej i określenie,
- Nasuwanie się możliwego pomysłu rozwiązania (formułowanie hipotezy)
- Wprowadzenie przez rozumowanie wniosków z przypuszczalnego rozwiązania (logiczna weryfikacja hipotezy)
- Dalsze obserwacje i eksperymenty prowadzące do przyjęcia lub odrzucenia hipotezy (J. Dewey: Jak myślimy, Warszawa 1957, 57)
Cechy dydaktyki progresywistycznej
- Organizacja samodzielnego uczenia się zgodnie ze stopniami formalnymi „pełnego aktu myślenia”.
- Centralne miejsce ucznia, uwzględnianie jego potrzeb i zainteresowań w doborze treści metod.
- Eksponowanie metod naturalnych, tj. bezpośredniego poznawania rzeczywistości.
- „Nauczanie całościowe” uwzględniające konkretne, życiowe potrzeby umysłowe i zainteresowania.
Zarzuty stawiane szkole progresywistycznej:
- Wychowanie jednostronne, oparte na nieuzasadnionych nadziejach co do wpływu spontanicznej działalności uczniów na ich rozwój intelektualny, emocjonalny i wolicjonalny.
- Przerost zajęć praktycznych, często przypadkowych pod względem treści, nad zajęciami „umysłowymi”, zapewniającymi uczniom podstawy usystematyzowanej wiedzy.
- Jednostronne faworyzowanie nieekonomicznego „uczenia się przez zadanie”.
- Ujmowanie zdobywania wiedzy jako czynności incydentalnych w procesie rozwoju myślenia.
- Przesadne respektowanie przypadkowych zainteresowań dzieci i młodzieży przy doborze treści kształcenia.
3. Współczesny system dydaktyczny
Podstawa systemu jest związek poznania z działaniem
Składowe systemu dydaktycznego
- osoby: nauczyciel i uczniowie
- procesy: nauczanie i uczenie się
- współczynniki: treści, zasady, metody, organizacja, środki, baza materialna.
Wzajemna zależność elementów: nauczyciel organizuje całokształt działalności dydaktycznej, kieruje uczeniem się uczniów poprzez nauczanie, aby osiągnąć określone cele za pomocą treści, postępując według zasad kształcenia, posługując się świadomie i celowo metodami i środkami dydaktycznymi oraz formami organizacyjnymi nauczania i uczenia się. Treści kształcenia zależne są od celów, z kolei środki dydaktyczne uwarunkowane są treściami nauczania uczenia się. Uczeń podejmuje proces uczenia się, którego czynnościami steruje nauczyciel.
Struktura systemu dydaktycznego
Kierownicza rola nauczyciela wymaga następujących czynności:
- Związane z przygotowaniem zajęć dydaktycznych
- Organizujące proces kształcenia
- Realizujące zajęcia dydaktyczne
- Czynności korekcyjne
PYTANIA:
1. Porównaj podstawowe założenia dydaktyki herbartowskiej i progresywistycznej.
2. Omów i uzasadnij zarzuty wobec tzw. Szkoły tradycyjnej i szkoły progresywistycznej.
3. Ukaż walory systemu dydaktyki herbartowskiej i progresywistycznej.
4. Jakie hasła i postulaty głoszone przez herbertystów i progresywistów przyjęła współczesna dydaktyka?
5. Omów strukturę współczesnego systemu dydaktycznego
Strona 3 z 3
pedagog107