IZABELA KMIETOWICZ
PROGRAM NAUCZANIA
W SZKOŁACH
PRZEDMIOTÓW OJCZYSTYCH
WSKAZÓWKI METODYCZNE DO NAUKI DZIECI
W WIEKU 3 - 15 LAT
POLSKA MACIERZ SZKOLNA
ZAGRANICĄ
LONDYN 2006
Wstęp
Nowy program nauczania został opracowany przez doświadczonych nauczycieli szkół sobotnich w Anglii, na zlecenie Polskiej Macierzy Szkolnej.
Na podstawie dotychczasowej praktyki i wieloletniego doświadczenia, obecny program został podzielony na przedszkole i 10 klas. Podział jest tak pomyślany, żeby w szkołach mniej licznych, połączenie programów i klas nie nastręczało[1] większych trudności.
Klasy są odpowiednikami klas w szkołach angielskich, tzn. Przedszkole = nursery i reception, klasa 1 = Year 1, klasa 2 = Year 2, itd. do klasy 10.
Program jest podzielony na trzy semestry.
Program sugeruje, ale nie narzuca, co daje więc nauczycielowi wolną rękę w korzystaniu z własnych doświadczeń, dodatkowej literatury lub źródeł. Bazą jednak są ujednolicone podręczniki. Można go więc traktować jako ‘bank danych’.
Nauczyciel realizuje program dostosowując wymagania do możliwości ucznia, ale nie nagina go do możliwości najsłabszych. Umiejętnie zachowuje równowagę, stosując odpowiednie metody dydaktyczne starając się dotrzeć do wszystkich. Nauczycielowi wolno dokonywać korekty programu, ulepszyć go, dostosowywać do poziomu klasy tak, by jak najlepiej służył uczniowi, który jest podmiotem naszego działania.
W programie są treści, które pomogą nauczycielowi zainteresować ucznia tematem, motywować go do poszerzenia wiadomości, rozbudzić miłość do ojczyzny swoich przodków, jej kultury i tradycji.
Sugeruje utrzymywanie kontaktu z wybitnymi ludźmi naszego środowiska polonijnego: historykami, literatami, artystami, teatrem, by wykształcić w młodym pokoleniu Anglików polskiego pochodzenia, dumę z osiągnięć nauki i kultury naszego narodu tam w Polsce i tu na emigracji.
Uwagi i zalecenia dla nauczycieli
Program nauczania opiera się na schemacie -
otoczenie
dziecko
ddz
przyroda kultura i sztuka
oraz na głównych koncepcjach kształcenia wszechstronnego.
Obowiązuje metoda stopniowania trudności:
- od łatwego do trudnego,
- znanego do nieznanego,
- bliskiego do dalszego,
- szybkie tempo pracy, który zapobiega nudzie i pomaga w
zainteresowaniu treściami nauczania
W trakcie realizacji programu, nauczyciel stosować musi urozmaicone formy i metody pracy, wykorzystując wszystkie cele dydaktyczne w toku przemyślanej struktury lekcji.
Ważne w każdej pracy jest takie organizowanie zajęć, by stworzyć okazję do aktywności ucznia. Dzięki niej bowiem wiedza i umiejętności są trwalsze a przez to i nasz sukces osiągnięty.
Nauczyciel bawi się razem z uczniem. Musi więc umieć wejść w rolę, by dać uczniom wzór do naśladowania i podpatrywania. Wszyscy musimy pamiętać o przemienności lekcji:
- odpoczynku po intensywnym wysiłku intelektualnym
- ruchu po dłuższym siedzeniu w ławce
- pracy indywidualnej po zespołowej
- ciszy po zajęciach głośniejszych
Nauczyciel zachęca też do czytania literatury uzupełniającej i opowiada uczniom ciekawe przeczytane opowiadania i ciekawostki, dobierając takie treści, które są pomocne w zrealizowaniu tematu.
Nauczyciel stara się uczciwie kontrolować pracę ucznia. Uczeń lubi być oceniany. Należy go nagradzać dobrymi ocenami, naklejkami, serduszkami za jego wiadomości i umiejętności. Słabszych mobilizować do większego wysiłku.
Zaleca się eksponować najpiękniejsze prace, rysunki, zeszyty, pięknie oprawione książki i ćwiczenia. Pobudza to uczniów do wytworzenia wśród nich zdrowej rywalizacji i uczy dobrych nawyków estetycznych.
Nauczyciel powinien reagować w każdej sytuacji naruszenia norm w klasie. Żadne przewinienie nie może ujść uwadze nauczyciela. Zwracając jednak uwagę uczniowi, odnosić ją do czynu (źle postąpiłeś), a nie osobowości - (jesteś niedobry). Nauczyciel jest zawsze serdeczny, uśmiechnięty, troskliwy i twórczy. (Zob. Poradnik Metodyczny, Nr 31. Dyscyplina w klasie, Anna Seiss)
Uwaga końcowa:
Dzielmy się wszyscy swoimi doświadczeniami i uwagami o realizacji programu. Wymieńmy między sobą pomoce, ciekawe konspekty, notatki i literaturę metodyczną. Dbajmy o jednakowy poziom w klasach równoległych.
Program ogólny
a) Wychowanie społeczne i kulturalne
Dzieci w wieku 6 - 10 lat nabywają podstawowe umiejętności współżycia w grupie. Poznają takie wartości jak: sprawiedliwość, koleżeństwo, poszanowanie cudzej własności. Uczą się tolerancji, lojalności w stosunku do drugiej osoby. Rozumieją, co jest dobre, co jest złe i uczą się, co można, a czego nie można.
W tym czasie powstają właściwe relacje dziecko-dom, dziecko-szkoła, dziecko-otoczenie. Dlatego w programie znajdują się treści, które wskażą młodemu człowiekowi właściwą drogę postępowania. Realizowanie tych celów nauczycielowi nie będzie trudno, gdyż program i podręczniki uwzględniają dziecko jako podmiot w otoczeniu mu najbliższym oraz powstałe w tym otoczeniu zależności.
Program uwzględnia prawidłowe zachowanie dziecka w różnych sytuacjach, a szczególnie w stosunku do: rodziców, rodziny, nauczycieli, kolegów, otaczającej przyrody. Wzmacnia w dziecku poczucie własnej wartości, wiary we własne siły, dążenie do celu, odnoszenie sukcesów i uczenie się na błędach.
W programie znajdują się wskazówki do kształtowania osobowości i postaw moralnych młodego człowieka, poprzez odpowiednio dobrane opowiadania, bajki, baśnie - gdzie dobro, szlachetność i piękno mają trwałe znaczenie w pozytywnym funkcjonowaniu społeczeństwa. Właściwie dobrane treści, kształtują w naszych uczniach emocjonalny stosunek do języka jako wartości narodowej, pielęgnowania tradycji, znajomości postaci wielkich Polaków oraz osiągnięć Polaków na emigracji.
b) Ćwiczenia w mówieniu/słuchaniu, czytaniu i pisaniu
Mówienie/Słuchanie
1.Technika języka mówionego: poprawność, dykcja, kultura żywego słowa.2. Samorzutne wypowiedzi na temat ilustracji, tekstu związanego z tematem lekcji, przeżyć lub wspomnień ucznia. Wypowiedzi na temat programów radiowych, telewizyjnych i filmów.
3. Stawianie pytań, dociekanie. Odpowiadanie na pytania.
4.Wspólne układanie opowiadań, wyciąganie wniosków i morałów z bajek, czytanek i opowiadań.
5. Próby opisu na podstawie ilustracji lub zespołu wyrazów.
6. Wyjaśnienie znaczenia wyrazów. Bogacenie słownictwa czynnego.
7. Tworzenie wyrazów pokrewnych, synonimów i antonimów.
8. Nazywanie przedmiotów, cech i czynności z użyciem prawidłowych określeń gramatycznych, (tak jak w programie szkół angielskich).
9. Recytowanie wierszy. Improwizacje tekstu. Podział na role.
10. Komponowanie dalszego ciągu wydarzeń.
11. Słuchanie opowiadań nauczyciela, jako wzorca do naśladowania.
12. Praktyczne posługiwanie się mową w różnych sytuacjach: komunikacja, formy grzecznościowe, udział w teatrzykach klasowych, szkolnych, planowanie pracy.
13. Doskonalenie wypowiedzi uczniów na każdej lekcji i poprawianie wymowy.
Czytanie
1. Analiza słuchowa i wzrokowa.
2. Rozpoznawanie głosek, sylab, liter.
3. Czytanie wyrazu jako całość, a tylko w wyrazach wielosylabowych z podziałem na części.
4. Czytanie jednostkowe - głośne.
5. Czytanie zbiorowe - głośne.
6. Czytanie ze zrozumieniem.
7. Wyszukiwanie wyrazów lub urywków w tekście.
8. Próby naśladowania czytania nauczyciela z odpowiednia dykcją.
9. Nauka wierszy, inscenizacji, piosenek na pamięć.
10.Czytanie w celach praktycznych: korzystanie z bibliotek, czytanie czasopism z Polski, korzystanie ze słowników, encyklopedii, scenariuszy.
Pisanie
1. Prawidłowe pisanie i łączenie liter.
2. Przepisywanie tekstów z tablicy i podręczników.
3. Pisanie z pamięci i ze słuchu.
4. Rozwiązywanie testów podsumowujących.
5. Pisemne odpowiedzi na pytania.
6. Redagowanie zdań i krótkich wypowiedzi pisemnych, opisów i opowiadań.
7. Posługiwanie się pismem w celach praktycznych: listy, kartki z życzeniami, podpisywanie zeszytów, książek, zdjęć, wpisy do pamiętników.
c) Współpraca z rodzicami.
Dobre wyniki nauczania i wychowania w polskiej szkole, może zagwarantować tylko ścisła współpraca z domem, a więc dobry, zgodny, kontakt nauczyciela z rodzicami. Cel jest jeden, wspólny - w klasach początkowych nauka mowy, czytania, pisania oraz wyposażenia ucznia w podstawowe umiejętności współżycia w społeczeństwie oparte są na szacunku, miłości i tolerancji.
Rodzice powinni wiedzieć wszystko o swoim dziecku, by móc go nagrodzić lub właściwie umotywować, kiedy tego potrzeba. Rodzice powinni uczestniczyć w lekcjach otwartych oraz powinni być zachęcani do pracy z dzieckiem.
Sukces dziecka zależy także od postawy nauczyciela w stosunku do dziecka. Dziecko lubi się popisywać, a przede wszystkim lubi być kochane i akceptowane. Stwórzmy mu warunki do harmonijnego rozwoju, by czuło się jako to jedyne, wspaniałe i niepowtarzalne, umiejętnie przy tym wymagając tego, czego uczymy i co będzie dla jego przyszłości wartością najważniejszą i ponadczasową.
d) Zadania domowe
Tygodniowy okres dzielący lekcje w szkołach przedmiotów ojczystych wpływa ujemnie na tok nauczenia i przyswajania przez uczniów podawanych im wiadomości. W dużej mierze mogą zaradzić temu dobrze dobierane i systematycznie zadawane prace domowe. Praca domowa powinna być interesująca i wyczerpująco omawiana podczas lekcji, aby uczeń potrafił ją wykonać samodzielnie, ewentualnie z minimalną pomocą w domu. Rodziców należy przekonać o konieczności i celowości pracy domowej. Zadania domowe muszą być systematycznie poprawiane, a błędy wyjaśnione.
e) Nauka geografii i historii
Albumy historyczne i geograficzne prowadzone przez uczniów indywidualnie lub zbiorowo stanowią doskonałą pomoc w nauce tych przedmiotów, ponieważ uaktualniają uczniom naukę, np. widokówki przedstawiające: Wały Chrobrego, Wawel, Kościół Mariacki, Wisłę, Belweder, Łazienki, Kasprowy Wierch, Zakopane, Szczecin czy Gdynię, itd. Uczeń wrócił z wakacji w Polsce - opowiada, pokazuje widokówki i fotografie, inni uczniowie także byli w Polsce, ale w innej części kraju i także chcą podzielić się swoimi wrażeniami i pokazać przywiezione pamiątki. Nauczyciel umiejętnie dodaje swoje uwagi, uzupełnia wiadomości, pokazuje jeszcze inne ilustracje i … powstaje interesujący cykl lekcji, w których uczniowie biorą udział - piszą, rysują, wklejają do albumu, szukają dodatkowych informacji poza szkołą. W miarę narastania materiału, inni także chcą brać udział w tworzeniu albumu - kroniki klasowej. Zainteresowanie wzrasta wraz z udziałem. Każda kraina Polski, każde miasto ma swoją historię zwycięstw i klęsk, historię rozwoju gospodarczego i kulturalnego. Związanie ich z nauką geografii i historii ułatwi nie tylko zapamiętanie, ale uczyni je bliższe i droższe uczniowi, pokocha on ziemię, na której jego przodkowie żyli, pracowali, wzbogacali się i za którą ginęli.
Program Przedszkola (wiek 3 - 5 lat) Nursery/Reception Class
Jest to zespół dzieci rozpoczynających naukę. Szczególny nacisk należy położyć na wzbogacenie słownictwa przez śpiew, nauczanie wierszyków, bawienie się i mówienie po polsku. Materiał na tym poziomie uwzględnia ćwiczenia przygotowawcze do nauki czytania i pisania. Ponieważ w wielu szkołach angielskich naukę czytania i pisania rozpoczyna się od druku i odwzorowywania go, należy zatem duży nacisk położyć na ćwiczenia przygotowawcze i na samo pisanie.
Podręczniki
Poradnik dla przedszkolanek, D. Wojciechowicz, B. Gabrielczyk,
Wiersze i piosenki dla najmłodszych, red. I. Kmietowicz, wyd. PMS
ABC Przedszkolaka, Anna Łada-Grodzicka, wyd. WSiP
Różne ilustrowane bajki, opowiadania, wierszyki
Rozkład dnia w przedszkolu
1. Dzieci schodzą się - zawsze tak samo. Samodzielnie rozbierają się,
zabawy dowolne (klocki, samochody, lalki). Indywidualne rozmowy
wychowawczyni z dziećmi.
2. Wyznaczenie dyżurnych - zawsze tak samo.
3. Modlitwa - zawsze tak samo.
4. Naklejanie (samodzielne) gwiazdek obecności - zawsze tak samo.
5. Zasadniczy temat dnia - zmienny.
6. Zabawy - różne, zależnie od zasadniczego tematu.
7. Wyjście na podwórko i zabawy różne, zależnie od zasadniczego tematu.
8. Powrót do budynku, do ubikacji, mycie rąk - zawsze tak samo.
9. Śniadanie - zawsze tak samo.
10. Sprzątanie po śniadaniu - zawsze tak samo.
11. Lepienie z plasteliny, rysowanie, malowanie, klejenie, wycinanie -
różne, zależnie od zasadniczego tematu i zdolności artystycznych
nauczyciela.
12. Zabawy - różne, zależnie od zasadniczego tematu.
13. Naklejanie gwiazdek za postępy (chwalić, zachęcać, ośmielać dzieci) -
zawsze tak samo.
...
Mamla