Legowe lasy debowo wiazowo jesionowe.pdf

Lasy i bory

91F0

¸´gowe lasy d´bowo-

-wiàzowo-jesionowe

( Ficario-Ulmetum )

Kod Physis: 44.4

sporadycznie. Runo jest budowane przez eutroficzne ga-

tunki lasowe i zazwyczaj nie zawiera w swoim sk∏adzie ga-

tunków bagiennych.

Do jednostki tej nale˝y zaliczyç te˝ lasy opisane dotychczas

z dwóch miejsc w Polsce jako zespó∏ Astrantio-Fraxinetum ,

w naszej opinii niedostatecznie jeszcze z naszego kraju

udokumentowany.

A. Opis g∏ównego typu

siedliska przyrodniczego

Podzia∏ na podtypy

Definicja

¸´gi d´bowo-wiàzowo-jesionowe sà w Polsce wyraênie

zró˝nicowane pod wzgl´dem ekologicznym na dwie gru-

py: ∏´gi w dolinach wielkich rzek, w których podstawowym

czynnikiem ekologicznym sà okresowe zalewy wodami

rzecznymi, oraz ∏´gi poza dolinami, zajmujàce stanowi-

ska w dolinkach ma∏ych cieków, wilgotnych a ˝yznych za-

g∏´bieniach, rynnach terenowych, wàwozach itp.; ich

charakter zdeterminowany jest przez ruch wody, zwykle

jednak nieprzybierajàcy charakteru zalewu powierzchnio-

wego. Ró˝ne sà tak˝e utwory glebowe, na których wy-

kszta∏cajà si´ te lasy: w dolinach rzek zajmujà one gleby

typu mad, a poza dolinami – czarne ziemie leÊne. Podzia∏

ten znajduje tak˝e odzwierciedlenie w sk∏adzie runa, co

z fitosocjologicznego punktu widzenia wyra˝ono, wyró˝-

niajàc w ramach zespo∏u Ficario-Ulmetum dwa podzespo-

∏y: typowy, zwiàzany z dolinami rzecznymi, i Êledziennico-

wy F.-U. chrysosplenietosum , zajmujàcy siedliska poza

dolinami.

Odpowiednio do tego podzia∏u, wyró˝niono dwa podtypy:

91F0-1 ¸´g wiàzowo-jesionowy typowy w strefie

okazjonalnych zalewów w dolinach wielkich

rzek ( =Ficario-Ulmetum typicum ).

91F0-2 ¸´g wiàzowo-jesionowy Êledziennicowy ,

pozostajàcy pod wp∏ywem ruchomych wód nie-

powodujàcych powierzchniowych zalewów

( =Ficario-Ulmetum chrysosplenietosum ).

Ten typ siedliska przyrodniczego obejmuje wilgotne lasy

d´bowo-wiàzowo-jesionowe, zwiàzane z siedliskami oka-

zjonalnie zalewanymi wodami rzecznymi lub pozostajàcy-

mi pod wp∏ywem okresowych sp∏ywów wód powierzchnio-

wych albo ruchomych wód gruntowych. Wyst´pujà one

w ca∏ej Polsce, choç rzadziej ni˝ np. ∏´gi jesionowo-olszo-

we (91E0).

Charakterystyka

Umiejscowienie siedliska w polskiej

klasyfikacji fitosocjologicznej

LiÊciaste lasy o drzewostanie budowanym przez dàb, jesion

lub wiàz, zwiàzane z siedliskami pozostajàcymi pod wp∏y-

wem wód p∏ynàcych, jednak nieco mniej wilgotnymi ni˝ ∏´-

gi jesionowo-olszowe oraz wierzbowe i topolowe, opisane

w jednostce 91E0. SpoÊród wszystkich lasów ∏´gowych sta-

nowià postaci najbardziej zbli˝ajàce si´ do gràdów.

Definicja ta obejmuje niemal dok∏adnie lasy zaliczane do

zespo∏u roÊlinnego ∏´gu jesionowo-wiàzowego Ficario-

Ulmetum . Lasy te zajmujà w Polsce albo siedliska poddane

okresowym zalewom w dolinach wielkich rzek, albo siedli-

ska wilgotnych zag∏´bieƒ poza dolinami rzecznymi, frag-

ment teras jeziornych, doliny ma∏ych nizinnych rzek i stru-

mieni lub rynny terenowe, którymi zachodzi okresowy

sp∏yw powierzchniowy.

Drzewostan w Polsce najcz´Êciej budowany jest przez dàb,

rzadziej jesion; wiàz jest gatunkiem dominujàcym tylko

Podtypy te sà w klasyfikacji fitosocjologicznej umiejscowio-

ne w sposób nast´pujàcy:

Klasa Querco-Fagetea lasy liÊciaste

Rzàd Fagetalia sylvaticae mezo- i eutroficzne lasy liÊciaste

Zwiàzek Alno-Ulmion lasy ∏´gowe

Podzwiàzek Ulmenion minoris

Zespó∏ Ficario-Ulmetum minoris ∏´g wiàzo-

wo-jesionowy

Podzespo∏y:

Ficario-Ulmetum minoris typicum

wiàzowo-jesionowy ∏´g typowy

Podzespó∏ Ficario-Ulmetum minoris

chrysosplenietosum wiàzowo-jesionowy

∏´g Êledziennicowy

242

¸´gowe lasy d´bowo-wiàzowo-jesionowe

Podzespó∏ Ficario-Ulmetum minoris vio-

letosum odoratae wiàzowo-jesionowy ∏´g

fio∏kowy

Dawniej zespó∏ Ficario-Ulmetum bywa∏ okreÊlany równie˝

jako Querco-Ulmetum lub Fraxino-Ulmetum .

MATUSZKIEWICZ J. M. 2001. Zespo∏y leÊne Polski. Wyd. Nauk.

PWN, Warszawa.

MATUSZKIEWICZ J., 1976. Przeglàd fitosocjologiczny zbiorowisk

leÊnych Polski. Cz. 3. Lasy i zaroÊla ∏´gowe. – Phytocoenosis,

5(1): 3–66.

MATUSZKIEWICZ W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbioro-

wisk roÊlinnych Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

SIEDLISKOWE PODSTAWY HODOWLI LASU 2004. Za∏àcznik

nr I do Zasad Hodowli i U˝ytkowania Lasu Wielofunkcyjne-

go. Dyrekcja Generalna Lasów Paƒstwowych, Warszawa.

SOKO¸OWSKI A. W., KLICZKOWSKA A., GRZYB M. 1997. Okre-

Êlenie jednostek fitosocjologicznych wchodzàcych w zakres

siedliskowych typów lasu. Prace IBL B 32: 1–55.

91F0

Bibliografia

FALI¡SKI J. B., PAWLACZYK P. 1995. Zarys ekologii. W: Jesion

wynios∏y. Nasze drzewa leÊne 17:217–305.

MATUSZKIEWICZ J.M. 1996. Opracowanie sk∏adów gatunkowych

drzewostanów w poszczególnych fazach rozwojowych w za-

le˝noÊci od: typu siedliskowego lasu, zespo∏u roÊlinnego i re-

gionu. Mscr. Departament Ochrony Przyrody Ministerstwa

Ârodowiska, Warszawa.

W∏adys∏aw Danielewicz, Pawe∏ Pawlaczyk

243

Lasy i bory

91F0

B. Opis podtypów

procesom glejowym. Obecnie w typologii leÊnej gleby te

zaliczane sà do typu siedliska lasu ∏´gowego (L∏) w wa-

riancie wilgotnym. W nowych „Siedliskowych Podstawach

Hodowli Lasu” uj´to las ∏´gowy wilgotny jako odr´bny

typ siedliska. W ramach tego typu siedliskowego, opisy-

wany ekosystem odpowiada typowi lasu „jesionowo-wià-

zowy las ∏´gowy wilgotny”.

Siedliska ∏´gu wiàzowo-jesionowego wyst´pujà na ca∏ym

ni˝u oraz w niektórych obszarach wy˝ynnych Polski, jednak

w poszczególnych regionach rozmieszczone sà nierówno-

miernie i zajmujà ró˝nej wielkoÊci powierzchnie. W wi´k-

szoÊci zosta∏y one dawno wylesione, zmeliorowane i prze-

znaczone pod u˝ytki zielone lub orne, w zwiàzku z czym

naturalne ∏´gi wiàzowo-jesionowe zachowa∏y si´ do dziÊ

jedynie fragmentarycznie. Stosunkowo najwi´cej ostoi tych

lasów znajduje si´ na Dolnym Âlàsku w dolinie Odry oraz

w rejonie Niziny Sandomierskiej i Wysoczyzn Sandomier-

skich w dolinie Wis∏y.

Znaczna cz´Êç siedlisk ∏´gu wiàzowo-jesionowego, zaj´ta

obecnie przez lasy, utraci∏a swe specyficzne w∏aÊciwoÊci

wskutek melioracji, pog∏´biania i regulacji koryta rzeczne-

go oraz budowy stopni wodnych, a przede wszystkim w wy-

niku otoczenia rzek systemami wa∏ów przeciwpowodzio-

wych. Wszystko to przyczyni∏o si´ do zaniku lub ogranicze-

nia oddzia∏ywania zalewów, przerwania procesów aluwial-

nych i uruchomienia procesu brunatnienia gleb, czego na-

st´pstwem sà przemiany swoistego dla lasu ∏´gowego

sk∏adu florystycznego w kierunku kompozycji gatunkowej

typowej dla gràdów. Przejawem tego zjawiska, okreÊlane-

go jako gràdowienie ∏´gów, jest cz´ste wyst´powanie

Wiàzowo-jesionowy

∏´g typowy

Kod Physis: 44.41, cz´Êciowo tak˝e 44.42

Cechy diagnostyczne

Cechy obszaru

¸´g wiàzowo-jesionowy (typowy, zalewowy) nale˝y do

grupy lasów charakterystycznych dla krajobrazu roÊlin-

nego dolin du˝ych rzek nizinnych. W warunkach natural-

nych zajmuje najcz´Êciej siedliska na wspó∏czesnych

rzecznych terasach akumulacyjnych znajdujàcych si´ po-

nad poziomem wylewów corocznych i po∏o˝onych w za-

si´gu zalewów epizodycznych. W miejscach takich typo-

wymi glebami sà mady rzeczne próchniczne nale˝àce do

naj˝yêniejszych gleb leÊnych Polski. Kszta∏towane sà one

pod wp∏ywem wód powodziowych nanoszàcych drobno-

ziarniste namu∏y o znacznej zawartoÊci cz´Êci pylastych

i ilastych. Gleby te charakteryzujà si´ na ogó∏ g∏´bokim,

bardzo czynnym biologiczne poziomem próchnicznym

z próchnicà typu mull wysyconà jonami zasadowymi.

Majà one korzystne w∏aÊciwoÊci fizyczne (du˝a przepusz-

czalnoÊç, przewiewnoÊç, struktura gruze∏kowa), wykazu-

jà odczyn oboj´tny lub s∏abo kwaÊny i sà zasobne

w sk∏adniki od˝ywcze roÊlin. W zale˝noÊci od zmiennoÊci

poziomu wód gruntowych podlegajà w ró˝nym stopniu

Wiàzowo-jesionowo ∏´g typowy. Fot. W. Danielewicz

244

¸´gowe lasy d´bowo-wiàzowo-jesionowe

w dolinach rzecznych fragmentów lasu, które majà cha-

rakter poÊredni „∏´gowo-gràdowy” z warstwà drzew za-

chowujàcà relikty dawnego ∏´gu i runem obfitujàcym

w liczne gatunki gràdowe. W wielu wypadkach gràdy ni-

skie i ∏´gi wiàzowo-jesionowe tworzà dziÊ drobnopo-

wierzchniowy kompleks mozaikowy z ró˝nymi stadiami

przejÊciowymi. Dodatkowym powodem zniekszta∏cenia

dawnych lasów ∏´gowych by∏o zast´powanie wielogatun-

kowych drzewostanów naturalnych przez ró˝ne monokul-

tury, np. d´bów, obcych mieszaƒców topoli, miejscami tak-

˝e sosny, Êwierka, lipy, graba oraz innych rodzimych i ob-

cych gatunków drzew.

Ulmetum , a równoczeÊnie z nim ukazujà si´: z∏oç ˝ó∏ta Ga-

gea lutea , zawilce: ˝ó∏ty Anemone ranunculoides i gajowy

A. nemorosa , pi˝maczek wiosenny Adoxa moschatelina

oraz kokorycze: pusta Corydalis cava i wàt∏a C. interme-

dia . Wiosenny aspekt wzbogacajà: miodunka çma Pulmo-

naria obscura i czworolist pospolity Paris quadrifolia . Na

niektórych stanowiskach wyst´pujà dwie rzadkie w Polsce

wczesnowiosenne roÊliny z rodziny amarylkowatych Ama-

rylidaceae – Ênie˝yczka przebiÊnieg Galanthus nivalis

i Ênie˝yca wiosenna Leucoium vernum . Póêniej rozwijajà si´

inne gatunki typowe dla ˝yznych i wilgotnych lasów liÊcia-

stych, np. czyÊciec leÊny Stachys sylvatica , czartawa pospo-

lita Circaea lutetiana , niecierpek pospolity Impatiens noli-

-tangere , kostrzewa olbrzymia Festuca gigantea , a tak˝e

gatunki o szerszych amplitudach socjologiczno-ekologicz-

nych, takie jak: czosnaczek pospolity Alliaria petiolata , ku-

klik pospolity Geum urbanum , bluszczyk kurdybanek Gle-

choma hederacea , przytulia czepna Galium aparine , ja-

snota plamista Lamium maculatum oraz podagrycznik po-

spolity Aegopodium podagraria , tr´downik bulwiasty Scro-

phularia nodosa , pokrzywa zwyczajna Urtica dioica , pro-

sownica rozpierzch∏a Milium effusum i turzyca leÊna Carex

sylvatica . Sta∏ym gatunkiem runa, a niekiedy nawet panu-

jàcym, jest pospolita w ró˝nych zbiorowiskach leÊnych i za-

roÊlowych dolin rzecznych je˝yna popielica Rubus caesius .

W s∏abo rozwini´tej warstwie mszystej najcz´Êciej wyst´pujà:

˝urawiec fa∏dowany Atrichum undulatum , dzióbkowiec Swart-

za Euhrynchium hians oraz skrzydlik Fissidens taxifolius .

91F0

Fizjonomia i struktura zbiorowiska

¸´g wiàzowo-jesionowy typowy jest zbiorowiskiem o zró˝-

nicowanej strukturze pionowej i przestrzennej z wyraênie

zaznaczonà zmiennoÊcià sezonowà. W postaci najpe∏niej

wykszta∏conej drzewostan ma na ogó∏ niezbyt du˝e zwar-

cie, przeci´tnie od 50–60%, i sk∏ada si´ z dwóch, a niekie-

dy z trzech warstw. W wy˝szej warstwie g∏ównymi gatunka-

mi sà dàb szypu∏kowy Quercus robur oraz jesion wynios∏y

Fraxinus excelsior . Drzewa te, w warunkach omawianego

siedliska, osiàgajà imponujàcà wysokoÊç (do 40 m) oraz

najwy˝sze klasy bonitacji. W ni˝szych warstwach wyst´pujà

g∏ównie wiàzy: szypu∏kowy Ulmus laevis , polny U. minor ,

rzadziej górski U. glabra oraz klon polny Acer campestre ,

jab∏oƒ dzika Malus sylvestris , czeremcha zwyczajna Padus

avium , lipa drobnolistna Tilia cordata , grab zwyczajny Car-

pinus betulus , olsza czarna Alnus glutinosa , klon pospolity

Acer platanoides i jawor A. pseudoplatanus , a sporadycz-

nie tak˝e: topole: bia∏a Populus alba i czarna P. nigra oraz

wierzby: bia∏a Salix alba i krucha S. fragilis . Panowanie d´-

bu w drzewostanie przy znikomym udziale pozosta∏ych ga-

tunków drzew mo˝e wynikaç z gospodarczej genezy lasu

i promowania w uprawie wysokoprodukcjnych, równowie-

kowych, litych d´bin. Wi´ksza rola graba Carpinus betulus

oraz lipy drobnolistnej Tilia cordata jest cz´sto przejawem

gràdowienia lasu ∏´gowego.

Typowy ∏´g wiàzowo-jesionowy charakteryzuje si´ bujnà

i wielogatunkowà warstwà krzewów, w której oprócz odno-

wienia drzew, zwykle wiàzów, a rzadziej d´bu, wyst´pujà

najcz´Êciej: dereƒ Êwidwa Cornus sanguinea , g∏óg dwu-

szyjkowy Crataegus laevigata , bez czarny Sambucus nigra ,

trzmielina pospolita Euonymus europaea , kalina koralowa

Viburnum opulus , porzeczka czerwona Ribes spicatum oraz

szak∏ak pospolity Rhamnus catharticus i leszczyna pospoli-

ta Corylus avellana .

Bogata pod wzgl´dem sk∏adu florystycznego oraz we-

wn´trznie zró˝nicowana na kilka poziomów warstwa ziel-

na pokrywa cz´sto ca∏à powierzchni´ p∏atów i sk∏ada si´

g∏ównie z bylin o du˝ych wymaganiach glebowych, wÊród

których licznà grup´ stanowià rozwijajàce si´ wczesnà wio-

snà geofity nadajàce zbiorowisku swoisty wyglàd w tym

okresie. ¸anowo pojawia si´ wtedy ziarnop∏on wiosenny Fi-

caria verna , gatunek charakterystyczny dla zespo∏u Ficario-

Reprezentatywne gatunki

Wiàz szypu∏kowy Ulmus laevis , wiàz polny Ulmus

minor , dàb szypu∏kowy Quercus robur , jesion wy-

nios∏y Fraxinus excelsior , czeremcha zwyczajna Pa-

dus avium , dereƒ Êwidwa Cornus sanguinea , ziar-

nop∏on wiosenny Ficaria verna , z∏oç ˝ó∏ta Gagea lu-

tea , zawilec ˝ó∏ty Anemone ranunculoides , czyÊciec leÊny

Stachys sylvatica , kostrzewa olbrzymia Festuca gigantea ,

kokorycz pusta Corydalis cava , kokorycz wàt∏a Corydalis

intermedia , czartawa pospolita Circaea lutetiana , pi˝ma-

czek wiosenny Adoxa moschatelina , niecierpek pospolity

Impatiens noli-tangere , czosnaczek pospolity Alliaria petio-

lata , kuklik pospolity Geum urbanum , bluszczyk kurdyba-

nek Glechoma hederacea , przytulia czepna Galium apari-

ne , jasnota plamista Lamium maculatum .

Odmiany

Do omawianego siedliska bliskie podobieƒstwo pod

wzgl´dem warunków glebowych i sk∏adu florystycznego

wykazuje ∏´g jesionowy z jarzmiankà Astrantio-Fraxinetum

zidentyfikowany na Przedgórzu Sudeckim oraz na Górnym

Âlàsku. Przy bardzo zbli˝onej kompozycji gatunkowej wy-

ró˝nia si´ on wyst´powaniem niektórych roÊlin górskich,

np. olszy szarej Alnus incana w drzewostanie i jarzmianki

wi´kszej Astrantia major w runie. Mimo ˝e wymienione

zbiorowisko nie ma dotàd jednoznacznie ustalonej pozycji

245

Lasy i bory

91F0

syntaksonomicznej, to jednak zas∏uguje na wyró˝nienie

w randze regionalnej odmiany ∏´gu wiàzowo-jesionowe-

go, przynajmniej tymczasowo.

i podroÊcie, wype∏niajàc zw∏aszcza luki po Êmierci poje-

dynczych d´bów.

Odnowienia d´bu i wiàzów sà mniej wsz´dobylskie, cz´sto

mogà pojawiaç si´ np. tylko w pewnych okresach, nawet

w odst´pach kilkudziesi´ciu lat.

Wzajemne relacje mi´dzy d´bem, wiàzem a jesionem

w drzewostanie zale˝à tak˝e od warunków siedliskowych

i ich zmian w czasie. SpoÊród trzech wymienionych gatun-

ków jesion wydaje si´ byç najbardziej wra˝liwy na przed∏u-

˝anie si´ okresu zalewowego, a tak˝e na zalewy wyst´pu-

jàce w miesiàcach letnich, a nie wiosennych, jak zwykle by-

wa. Lata, w których zalew jest bardziej d∏ugotrwa∏y, mogà

wi´c powodowaç ograniczenie udzia∏u tego gatunku i wy-

padanie drzew, co wp∏ywa na dynamik´ ca∏ego lasu.

Zalewy wodami rzecznymi, choç sà normalnym czynnikiem

dynamiki ekosystemu niezb´dnym dla zachowania ekolo-

gicznego charakteru ∏´gu, dzia∏ajà niekiedy tak˝e jak czyn-

nik lokalnie niszczàcy struktur´ lasu (np. przez oddzia∏ywa-

nie lodu, mechaniczne niszczenie drzew przez powódê lub

Êmierç drzew w wyniku przed∏u˝ajàcego si´ stagnowania

wody). W rezultacie ∏´gi wiàzowo-jesionowe z ekologiczne-

go punktu widzenia zaliczyç trzeba do ekosystemów funk-

cjonujàcych w warunkach „powtarzajàcych si´ zaburzeƒ

o umiarkowanej intensywnoÊci”.

Procesy dynamiki ∏´gów uwarunkowanej zmianà warun-

ków siedliskowych, np. spadkiem cz´stotliwoÊci i czasu

trwania zalewów, omówiono ni˝ej, poniewa˝ sà one naj-

cz´Êciej spowodowane przyczynami antropogenicznymi.

W pewnych przypadkach mogà jednak byç spowodowane

dzia∏aniem czynników naturalnych o charakterze geodyna-

micznym, np. erozjà wg∏´bnà koryta rzecznego czy aku-

mulacjà odsypów na brzegach rzeki..

Mo˝liwe pomy∏ki

TrudnoÊci z prawid∏owym rozpoznaniem ∏´gu wiàzowo-je-

sionowego mogà wynikaç z powszechnych przekszta∏ceƒ

lasów w dolinach rzek i ich dynamikà pod wp∏ywem zmie-

niajàcych si´ warunków siedliskowych. Dotyczy to przede

wszystkim tych p∏atów, które ze wzgl´du na zatrzymany

proces aluwialny ulegajà upodobnieniu do gràdów. Zjawi-

sko gràdowienia ∏´gów zale˝y od wielu czynników i prze-

biega z ró˝nà intensywnoÊcià na ró˝nych poziomach orga-

nizacji fitocenozy. Ze wzgl´du na to, ˝e najbardziej trwa∏y-

mi formami roÊlin sà d∏ugowieczne drzewa, sk∏ad drzewo-

stanu ulega przeobra˝eniom wolniej ni˝ kompozycja ga-

tunkowa runa. W takich wypadkach, gdy drzewostan za-

chowuje cz´Êciowo charakter ∏´gowy, a runo nabra∏o cech

gràdowych, identyfikacja siedliska jest doÊç trudna. Nale-

˝y przy tym pami´taç, ˝e nawet na terenach nadrzecznych

w niewielkim stopniu dotkni´tych presjà antropogenicznà

wyst´powanie w tych samych kompleksach przestrzennych

lasów ∏´gowych w kontakcie z lasami o charakterze gràdo-

wym mo˝e wynikaç z naturalnego zró˝nicowania siedlisk,

zw∏aszcza pod wzgl´dem wyniesienia terenu w stosunku

do poziomu wód zalewowych.

Iedntyfikatory fitosocjologiczne

Opisywana jednostka odpowiada prawie dok∏adnie pod-

zespo∏owi typowemu ∏´gu jesionowo-wiàzowego Ficario-

Ulmetum typicum , o nast´pujàcym uj´ciu w klasyfikacji fi-

tosocjologicznej

Zwiàzek Alno-Ulmion

Podzwiàzek Ulmenion minoris

Zespó∏ Ficario-Ulmetum minoris ∏´g wiàzowo-jesio-

nowy

Podzespó∏ Ficario-Ulmetum typicum wiàzowo-

jesionowy ∏´g typowy

Powiàzana z dzia∏alnoÊcià cz∏owieka

Wiele p∏atów ∏´gów wiàzowo-jesionowych znalaz∏o si´

wspó∏czeÊnie w zmienionych przez cz∏owieka warunkach

siedliskowych. Budowa wa∏ów przeciwpowodziowych

mi´dzy korytem rzeki a ∏´gami uniemo˝liwia ich zalewa-

nie wodami rzecznymi. Takie odci´cie lasów ∏´gowych

od wp∏ywu podstawowego czynnika ekologicznego de-

cydujàcego o ich specyfice uruchamia procesy powodu-

jàce przekszta∏canie si´ ∏´gów w gràdy. Z niebezpieczeƒ-

stwa takiego przyrodnicy zdajà sobie spraw´ ju˝ od po-

nad 70 lat.

Przejawem gràdowienia jest ust´powanie gatunków ∏´go-

wych na rzecz gràdowych w runie, ekspansja graba

wpierw w podroÊcie, a póêniej i w drzewostanie, wzrost

zwarcia drzewostanu, a ograniczenie zwarcia warstwy

podszytu oraz zastàpienie w podszycie higrofilnych gatun-

ków, jak dereƒ, kalina czy g∏óg dwuszyjkowy, przez leszczy-

n´. Gràdowienie przejawia si´ tak˝e w procesach glebo-

wych, powodujàc szybkie brunatnienie mad rzecznych, a˝

do ich przekszta∏cenia si´ w gleby brunatne.

Do uruchomienia procesu gràdowienia ∏´gów nie zawsze

potrzebne jest ich odci´cie od rzeki wa∏ami przeciwpowo-

Dynamika roÊlinnoÊci

Spontaniczna

Na odpowiednich siedliskach ∏´gi wiàzowo-jesionowe sà

trwa∏ym typem zbiorowiska leÊnego. Procesy odnowienia

gatunków drzew budujàcych drzewostan w warunkach na-

turalnych zachodzà najcz´Êciej w niewielkiej skali prze-

strzennej i sà nap´dzane przez procesy Êmierci pojedyn-

czych drzew, powstawanie luk w drzewostanie i rozwój od-

nowienia wype∏niajàcego luki. Odnawianie si´ poszcze-

gólnych gatunków zwykle nie jest równomierne w prze-

strzeni i w czasie, a rola poszczególnych gatunków w dy-

namice ca∏ego lasu nie jest jednakowa. Wielokrotnie ob-

serwowano np., jak w lasach zdominowanych przez dàb

z domieszkà wiàzu jesion dominowa∏ w odnowieniach

246

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: