ęłęóWikingowie
Wikingowie to skandynawscy wojownicy, którzy od VIII wieku podejmowali dalekie wyprawy o charakterze kupieckim, rabunkowym lub osadniczym.
W przypadku wypraw łupieżczo-handlowych mówi się o wikindze zachodniej i wikindze wschodniej. Organizatorami wypraw do krajów Europy Zachodniej byli Normanowie duńscy i norwescy (czyli właśnie wikingowie), a także mieszkańcy dzisiejszej południowej Szwecji (prowincje Bohuslän, Halland, Uppland, Skåne i Blekinge). Normanowie szwedzcy, głównie Swionowie i Goci, organizowali wyprawy do krajów położonych na wschód i południe od ich ojczyzny, docierając do Bułgarii Kamskiej, Rusi Kijowskiej, Bizancjum, a nawet Kalifatu Bagdadzkiego.
Etymologia
Słowo wiking pochodzi od nazwy morskich, orężnych wypraw: "viking". Słowo to początkowo łączono z staronordyjskiego vik (zatoka) lub starogermańskiego vik (osada portowa). Później zauważono jednak, że słowo to pojawiło się jeszcze w VIII wieku (przed okresem napaści wikingów na wybrzeża Anglii, Irlandii i Francji) w postaci staroangielskiego "wicingsceada" i starofrancuskiego "witsing". Od tamtej pory zaczęto łączyć nazwę wiking z tym właśnie obszarem językowym, wskazując na staroangielski "wic" oznaczający obóz handlowy. Pierwszy raz tego kreślenia użyto na długo przed epoką wikingów, wobec saksońskich (saskich) osadników.
Ramy chronologiczne „burzy normańskiej” (epoki wikingów)
· konwencjonalna
ok. 800 r. – ok. 1050 r.
(pokrywa się ze stopniem chrystianizacji państw skandynawskich)
· symboliczna
8.06.793 r. – złupienie klasztoru angielskiego na wyspie Lindisfarne.
25.09.1066 r. – w bitwie pod Stamford Brige ginie z ręki Anglosasów mierzący 210 cm. wzrostu [!] król Norwegii Harald III Hardraada (tj. Srogi, Nieobliczalny) zwany „ostatnim wikingiem”.
Napady i wojny
Ich ekspansja była możliwa głównie dzięki rozwojowi technik budowy statków – płaskodennych łodzi wiosłowych, wyposażonych w prostokątne żagle, tzw. drakkarów (przybrzeżnych szybkich łodzi bojowych) i knorrów, czy knar (pełnomorskich statków dalekiego zasięgu o niezwykle wysokiej jak na owe czasy dzielności morskiej), a także wynalezieniu techniki żeglowania na wiatr, całkowicie nieznanej w południowej Europie. Warto jeszcze dodać, że oprócz knar wikingowie używali jeszcze byrdingi, na których żeglowali w celach handlowych do głównych portów bałtyckich: duńskiego Haithabu, szwedzkiej Birki, słowiańskiego Wolina i Jomsborga, pruskie Truso. Umożliwiło to nie tylko dalekie wyprawy morskie, ale również wpływanie rzekami w głąb atakowanego terytorium. Warto jednak zaznaczyć, że oprócz prowadzenia wypraw czysto łupieżczych, wikingowie często też osiedlali się w nowych miejscach na stałe, zakładając zwykle swoje własne miasta portowe. Dotyczy to szczególnie Anglii środkowej i północnej, Bretanii, Irlandii (gdzie założyli m.in. Dublin) oraz południowej Rosji i Ukrainy (gdzie założyli Kijów). Ich wyprawy przyczyniły się także do kolonizacji nowych lądów oraz eksploracji mórz. Wikingowie, którzy zdołali utworzyć swoje własne państwa, zostali później wchłonięci przez okoliczną ludność.
Wskazówki bibliograficzne
· Władysław Duczko – Ruś wikingów, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2006.
· Fote P.G ; Wilson D.M – Wikingowie, PIW, Warszawa 1967.
· L. Leciejewicz – Normanowie. Wrocław 1979.
· Andrzej Michałek - Wyprawy krzyżowe. Normanowie, Dom Wydawniczy BELLONA, Warszawa 2004.
· Else Roesdahl - Historia Wikingów, Wyd. Marabut, Gdańsk 2001.
· Wolfgang Tarnowski – Piraci, seria: „Co? i Jak?" nr 2, Wydawnictwo ATLAS, Poznań 1991. (rdz. 2)
· Allan Tony - Wikingowie; życie, legendy i sztuka., Nationale Geographic 2002.
ęęłęóNormanowie (st.-nord. Norrmaen = 'ludzie północy') - określenie stosowane w zachodniej Europie dla określenia mieszkańców Skandynawii w okresie ich ekspansji handlowej i terytorialnej w VIII-XII wieku. Od IX w. Normanowie na podbijanych terenach tworzyli nowe organizacje państwowe np. Normandia czy Islandia.
Począwszy od X wieku, znaczenie terminu Normanowie zostało praktycznie ograniczone do powstałej w Normandii silnej i świetnie uzbrojonej grupy feudalnych rycerzy rządzących tym państwem, będących potomkami wikingów. Normanowie w tym sensie stali się integralną częścią rycerstwa Zachodniej Europy osiągając wiele sukcesów w licznych podbojach. Do najbardziej znanych zalicza się zdobycie Anglii pod wodzą Wilhelma Zdobywcy, zdobycie przez Roberta Guiscarda najpierw Sycylii, a potem także południowych Włoch, prowadzona przez Roberta Guiscarda wojna z Bizancjum, która doprowadziła do całkowitego wyparcia Bizancjum z Włoch, oraz udział w I i III Wyprawie Krzyżowej silnych kontyngentów normańskich z Anglii, Normandii i Włoch. W Normandii, Anglii i Włoszech rycerstwo normandzkie powoli wtopiło się w miejscową ludność, choć do dziś w tych krajach wiele rodów arystokratycznych wywodzi swoje początki od normańskich przodków.
ęęłęóPołudniowe obszary współczesnej Szwecji (Skania) była częścią praojczyzny Germanów. W średniowieczu północna i środkowa część kraju została zasiedlona przez skandynawskie plemiona Normanów. W IX-XI wieku tutejsi wikingowie brali udział w wyprawach łupieżczych, głównie na Ruś i Bizancjum. Równoczesne tworzenie się państwa szwedzkiego i jego chrystianizacja w XI wieku. W XII w.-XIII w. podbój Finlandii przez Szwedów. Od 1397 unia kalmarska z Danią i Norwegią.
ęęłęóSwionowie, również Swearowie, (szw. Svíar, Svear) - jedno z germ...
zadok