4030_Szloczkon_szafraniec.pdf

Szlaczkoƒ szafraniec

Colias myrmidone

(Esper, 1780)

konia szafraƒca nieco jaÊniejszym, bardziej ˝ó∏tym t∏em

skrzyde∏ oraz szerszà obwódkà na zewn´trznym brzegu

skrzyde∏ – zw∏aszcza widoczne jest to na tylnym skrzydle.

U samca przy wierzcho∏ku przedniego skrzyd∏a na ciem-

nej obwódce widaç sà cienkie ˝ó∏te kreski przebiegajàce

wzd∏u˝ ˝y∏ek. U samic ˝ó∏tawe plamki na obwódce sà

mniejsze i s∏abiej widoczne.

4030

Szlaczkoƒ szafraniec

stawonogi, owady, motyle,

bielinkowate

Cechy biologiczne

Opis gatunku

Rozmna˝anie

Gatunek wydaje dwa pokolenia w roku. Motyle pojawia-

jà si´ od po∏owy maja do koƒca czerwca oraz od po∏o-

wy lipca do poczàtku wrzeÊnia. Czasami przerwa mi´dzy

pokoleniami jest ma∏o wyraêna. Gàsienica ˝yje na roz-

maitych gatunkach szczodrzeƒców, np. szczodrzeƒcu ro-

zes∏anym ( Chamaecytisus ratisbonensis (Schaeff.) Rothm,

szczodrzeƒcu ruskim ( Chamaecytisus ruthenicus (Fisch.

ex Wo∏.) Klask oraz szczodrzyku czerniejàcym ( Lembotro-

pis nigricans (L.) Griesb. Zimuje gàsienica. Przepoczwar-

cza si´ na roÊlinie pokarmowej lub w jej pobli˝u.

Rozpi´toÊç skrzyde∏ 40–46 mm. T∏o skrzyde∏ pomaraƒczowe

do pomaraƒczowoczerwonego. Tylne skrzyd∏o w cz´Êci na-

sadowej czasami z szarym lub zielonkawym odcieniem. Na

zewn´trznym brzegu skrzyde∏ znajduje si´ czarna obwódka,

która u samicy jest znaczona ˝ó∏tymi plamami. Na przednim

skrzydle na ˝y∏ce poprzecznej wyst´puje du˝a czarna plam-

ka. Czasami spotykane sà samice o bia∏awej lub blado˝ó∏-

tej barwie t∏a skrzyde∏ (Buszko & Mas∏owski, 1993).

Mo˝liwoÊç pomylenia z innymi

gatunkami

AktywnoÊç

Motyl jest aktywny za dnia. Lata szybkim lotem przy s∏o-

necznej pogodzie i wysokiej temperaturze powietrza. Ze

wzgl´du na ubarwienie jest ∏atwy do zauwa˝enia.

Gatunek ten jest bardzo podobny do szlaczkonia sylwet-

nika – Colias croceus (Fourc.), który ró˝ni si´ od szlacz-

Cechy ekologiczne

Gatunek wyst´puje w otwartych Êrodowiskach kseroter-

micznych. Preferuje suche ÊródleÊne i przyleÊne ∏àki, pola-

ny, wrzosowiska oraz przydro˝a i przytorza w borach so-

snowych [4030, 6120]. Ponadto spotykany na s∏onecznych

wzgórzach i innych terenach o pod∏o˝u wapiennym. Za-

zwyczaj stwierdzany jest tam, gdzie wyst´puje jego roÊlina

pokarmowa.

Rozmieszczenie geograficzne

Samiec

Gatunek zasiedla Êrodkowà, po∏udniowà i wschodnià Eu-

rop´, jak równie˝ zachodnià cz´Êç Azji. Na zachód si´ga

po okolice Monachium. W Polsce znany z du˝ej liczby sta-

nowisk (ponad 80 stwierdzonych w okresie ostatnich 15

lat) w po∏udniowej i wschodniej cz´Êci kraju. Granica za-

si´gu przebiega ukoÊnie przez Polsk´ od Puszczy Knyszyƒ-

skiej poprzez okolice Warszawy, Tomaszowa Mazowiec-

kiego, Cz´stochowy po Opole (Buszko, 1997). Pojedyncze

znaleziska w Wielkopolsce, na Kujawach i na Mazurach

prawdopodobnie dotyczà migrujàcych osobników. Jest to

gatunek typowo nizinny, dlatego brak go w górach.

Status gatunku

Samica

Kategoria zagro˝enia na Polskiej Czerwonej LiÊcie: VU

Status prawny: w Polsce podlega Êcis∏ej ochronie

Nazwa zwierzaka

Gatunki zwierzàt (z wyjàtkiem ptaków) – Bezkr´gowce

4030

W wielu miejscach zagro˝eniem mo˝e byç wiosenne wypala-

nie przydro˝y i przytorzy, gdzie znajdujà si´ siedliska l´gowe

gatunku (Dàbrowski & Krzywicki, 1982; Krzywicki, 1967).

Propozycje dzialaƒ ochronnych

Propozycje wzgl´dem siedliska gatunku

Siedliska gatunku sà pochodzenia antropogenicznego

i podlegajà ustawicznej sukcesji zwiàzanej z prowadze-

niem gospodarki leÊnej lub rolnej. Gatunek utrzymuje si´

dzi´ki tworzeniu nowych siedlisk wskutek zak∏adania zr´-

bów w lasach czy tworzeniu si´ ugorów na przyleÊnych po-

lach, na których zaniechano uprawy. Wskazane by∏oby

preferowanie naturalnej sukcesji na skrajach lasów i pól,

jak równie˝ okresowe odkrzaczanie kserotermicznych zbo-

czy na wapiennych wzgórzach.

Wyst´powanie gatunku na

obszarach chronionych

Propozycje wzgl´dem gatunku

W chwili obecnej najlepszym sposobem ochrony gatunku

jest utrzymywanie w odpowiednim stanie jego Êrodowisk

l´gowych. Najlepszà tego gwarancjà jest ekstensywnie

prowadzona gospodarka rolna i leÊna.

Gatunek ma w Polsce stanowiska znajdujàce si´ w obr´-

bie wielu parków krajobrazowych oraz rezerwatów przy-

rody, zw∏aszcza utworzonych w celu ochrony roÊlinnoÊci

stepowej.

Rozwój i stan populacji,

potencjalne zagro˝enia

Rozwój i stan populacji

Obecnie stan populacji szlaczkonia szafraƒca (okreÊlanej

liczbà znanych stanowisk) w Polsce mo˝na okreÊliç jako sta-

bilny. Nie mo˝na si´ spodziewaç rozwoju populacji, gdy˝

siedliska gatunku nie sà trwa∏ym elementem krajobrazu

i nale˝y si´ liczyç z tym, ˝e wraz z rozwojem intensywnego

rolnictwa b´dà podlega∏y coraz szybszej degradacji. Przewi-

dywany jest zatem spadek liczby populacji w niezbyt odleg∏ej

przysz∏oÊci.

Propozycje wzgl´dem populacji

Gatunek ma zbyt wiele populacji na terenie naszego kra-

ju, by istnia∏y uzasadnione potrzeby specjalnej ochrony

którejkolwiek z nich.

DoÊwiadczenia i kierunki badaƒ

W odniesieniu do szlaczkonia szafraƒca niezb´dne jest

prowadzenie monitoringu pozwalajàcego Êledziç tenden-

cje w zasiedleniu znanego obszaru przez gatunek. Wska-

zane jest tak˝e przeprowadzenie badaƒ nad biologià ga-

tunku pod kàtem ewentualnej przysz∏e jego reintrodukcji

w miejscach, gdzie mo˝e wyginàç.

Potencjalne zagro˝enia

Gatunek zamieszkuje g∏ównie tereny u˝ytkowane gospodar-

czo. Z jednej strony sprzyja to powstawaniu dogodnych Êro-

dowisk, z drugiej, stanowi zagro˝enie dla gatunku. Podstawo-

wym zagro˝eniem jest zagospodarowywanie ∏àk i ugorów

nadajàcych si´ pod upraw´. W mniejszym stopniu szkodliwe

sà zabiegi piel´gnacji i wyr´bu lasu. Bardzo powa˝nym za-

gro˝eniem jest stosowanie Êrodków owadobójczych zarówno

w rolnictwie, jak i w leÊnictwie, poniewa˝ wyt´pienie gatunku

o skomplikowanym behawiorze stawia jego powrót na daw-

ne siedliska pod znakiem zapytania. Pewien wp∏yw mo˝e

mieç tak˝e stosowanie nawozów mineralnych, które przyczy-

niajà si´ do wzrostu ˝yznoÊci Êrodowiska w ogóle, co z kolei

prowadzi do rozwoju gatunków roÊlin eliminujàcych na dro-

dze konkurencji roÊliny pokarmowe szlaczkonia szafraƒca.

Bibliografia

BUSZKO J. 1997. Atlas rozmieszczenia motyli dziennych, w Pol-

sce, 1986–1995. Turpress, Toruƒ, 170 s.

BUSZKO J., MAS¸OWSKI J. 1993. Atlas motyli Polski. Cz. I.

Motyle dzienne ( Rhopalocera ). Grupa IMAGE, Warsza-

wa, 269 s.

DÑBROWSKI J., KRZYWICKI M., 1982, Ginàce i zagro˝one ga-

tunki motyli ( Lepidoptera ) w faunie Polski. Cz´Êç I. Nadrodzi-

ny Papilionoidea, Hesperioidea, Zygaenoidea . Studia Natu-

rae, Seria B, Nr 31: 1–171.

KRZYWICKI M. 1967. Fauna Papilionoidea i Hesperioidea ( Le-

pidoptera ) Puszczy Bia∏owieskiej, Ann. Zool., Warszawa,

25: 1–213.

Jaros∏aw Buszko

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: