Aleksander Kondratow - Tajemnice trzech oceanów.pdf - Aleksander Kondratow - morefaya2006

ALEKSANDER KONDRATOW

TAJEMNICE TRZECH OCEANÓW

z rosyjskiego tłumaczyła MAGDALENA HORNUNG

Tytuł oryginału

Aleksander M. Kondratow

TAJNY TRIOCH OKIEANOW

Gidromietieoizdat, Leningrad, 1971

PRZEDMOWA

We wszelkich badaniach naukowych najtrudniej jest znaleźć wyjaśnienie pochodzenia i kolei

rozwoju badanego obiektu, powstanie jego bowiem i ewolucja do stanu obecnego kryje się zwykle w

mroku wieków i tysiącleci. Wyjątkowo duże trudności przedstawiają takie badania w stosunku do

człowieka i społeczeństwa ludzkiego - zjawisk najbardziej chyba skomplikowanych we wszechświecie.

Człowiek zjawił się ma Ziemi około miliona lat temu, ale w jakim miejscu kuli ziemskiej - do tej pory

nie wiadomo. Z czasem rozmnożył się i rozsiedlił na wszystkich kontynentach. W trakcie zajmowania

nowych połaci ziemi formowały się plemiona i narody, powstawały i wygasały cywilizacje, ale i te

procesy stanowią najczęściej zagadkę dla badaczy. Relacje pisane obejmują dopiero ostatnie czasy,

a o poprzedzających je okresach historycznych dowiadujemy się tylko pośrednio z przypadkowych,

fragmentarycznych i nie zawsze zrozumiałych materiałów. W związku z tym nabierają pewnego

znaczenia nawet mity i legendy, dlatego że w wielu z nich pobrzmiewają echa prawdziwych zdarzeń.

Interesujące wyniki daje też czasami porównanie języków różnych narodów, a także analiza znaczeń

nazw geograficznych. Ale najmniej zawodna w udzielaniu pomocy historykowi jest archeologia, która

para się przedmiotami materialnymi, a więc dokumentami w wysokim stopniu obiektywnymi. Do tej

pory największe zasługi w śledzeniu losów dawnych ludów miała archeologia “lądowa". Lecz ślady

dziejów człowieka odkrywane są nie tylko w warstwach ziemi, ale i pod wodą. Można tam znaleźć

pojedyncze przedmioty, zatopione okręty, a nawet ruiny całych osad i miast na głębokości nawet do 2

kilometrów.

Odkrycia archeologiczne na dnie jezior czy przybrzeżnych rejonów mórz spełniają funkcje

pomocnicze: stanowią uzupełnienie do znalezisk na pobliskim lądzie. Stopniowo jednak rodzą się i

takie problemy, przy których rozwiązaniu archeologii “podwodnej" powierza się rolę samodzielną i w

dodatku decydującą, I rzeczywiście: jak wytłumaczyć, dlaczego miejsca zamieszkane przez rasę

równikową (np. Afrykę zwrotnikową i Australię) rozdziela przestwór Oceanu Indyjskiego? Skąd się

bierze podobieństwo między starożytnymi monumentalnymi zabytkami, odkrytymi w tak bardzo od

siebie oddalonych miejscach, jak Wyspa Wielkanocna i Pitcairn? Mimowolnie rodzą się

przypuszczenia o istnieniu w przeszłości “pomostów" - łańcuchów wysp czy odcinków lądu łączących

te rozrzucone punkty, które później zapadły się poniżej poziomu morza. Archeologia styka się tu z

geologią: pierwsza odszukuje na dnie morza świadectwa archeologiczne i określa ich wiek, druga

szuka dowodów na zanurzenie skorupy ziemskiej i ustala ze swego punktu 'widzenia daty wydarzeń.

Zbieżność dociekań obydwu dziedzin potwierdza słuszność wniosków historycznych.

Swoją książkę A. Kondratow poświęcił omówieniu tych właśnie problemów, których ostateczne

wyjaśnienie zależy od przyszłych osiągnięć archeologii podwodnej. Do zagadek Oceanu Spokojnego

zalicza na przykład kulturę Wyspy Wielkanocnej, pochodzenie Indian, praojczyznę Polinezyjczyków,

skolonizowanie Australii. Ocean Indyjski ukrywa prawdopodobnie obok innych zagadek także

tajemnicę rozprzestrzeniania się starożytnej cywilizacji Drawidów.

Do zagadek Atlantyku należą legendarne wyspy Antylia i Thule, wymarłe plemiona z Wysp

Kanadyjskich, niepokojący i dający temat ogromnej literaturze problem Atlantydy. Autor przedstawia

czytelnikowi nie tylko wykaz zagadnień, ale i najważniejsze wersje ich rozwiązań, rozpatrując ich

wiarygodność z punktu widzenia etnografii, lingwistyki, geologii i innych dziedzin naukowych. Żadnej z

tych hipotez nie narzuca, wnioski podsuwa bardzo ostrożnie, a gdy zabraknie mu faktów, zostawia

kwestię otwartą. Materiał jest opracowany interesująco i dostępnie.

Książka ta znajdzie niewątpliwie wielu czytelników, tym bardziej że człowiek wykształcony nie może

się nie interesować tym, co ma bezpośredni związek z historią rodzaju ludzkiego.

S. KALESNIK

Obniżyć się mogą: 1) poszczególne wulkany; 2) grupy wulkanów; 3) obszary wulkaniczne; 4)

obszary wulkaniczne i odrębne wielkie wzniesienia denne; 5) cała powierzchnia dna morskiego.

Poza tym konieczne jest uwzględnienie wahań* poziomu oceanu przy dnie stabilnym. Należy

podkreślić, że wszystkie te procesy obniżania się i wznoszenia są w takim czy innym stopniu

realne, choć nie wymieniono tu jeszcze jednej możliwości - kiedy poziom oceanu stale się podnosi,

mimo że dno pozostaje nieruchome. Jednak autor jest zmuszony ją odrzucić, gdyż w tym wypadku

zostałyby zatopione wszystkie kontynenty wraz z autorem i czytelnikami, wobec czego odpadłaby

potrzeba dyskusji.

G. Menard Geologia dna Oceanu Spokojnego

PROLOG

W zamierzchłych czasach, kiedy człowiek zamieszkał swoją planetę, było to pierwsze odkrycie

Ziemi. Minęły wieki i tysiąclecia. Hiszpańscy, portugalscy, angielscy, francuscy, rosyjscy żeglarze i

podróżnicy nanieśli na mapę świata nieznane kraje, morza, wyspy, grzbiety gór i pustynie. Okres od

XV do XVIII wieku był epoką drugiego odkrycia planety, epoką wielkich odkryć geograficznych. Wiek

ubiegły i obecny - to czasy trzeciego odkrycia Ziemi, które słusznie wypadałoby nazwać “epoką wiel-

kich odkryć historycznych".

Czym była historia dla najtęższych umysłów XVIII wieku? Zbiorem wielkich czynów bohaterów i

królów, interesujących zdarzeń i osobliwości. W wieku XIX Hegel i Marks zaczynają traktować historię

jako proces, a nie jako sumę poszczególnych szlachetnych czynów i zbrodni, proces układający się w

ciąg określonych prawidłowości, które można zrozumieć i przewidzieć, a więc kierować tym procesem.

Biblia i świadectwa historyków starożytnych - to jedyne dokumenty dotyczące dziejów, którymi się

posługiwali historycy i filozofowie europejscy aż do wieku XIX. Z chwilą jednak odczytania hieroglifów

egipskich i pisma klinowego ze starożytnej Mezopotamii strumień dokumentów historycznych zaczął

się powiększać jak lawina - badaczom współczesnym brak dosłownie czasu, żeby chociaż tylko

przeczytać wszystkie istniejące dokumenty z odległych epok. W średniowieczu świadectwom Biblii

wierzono bezwzględnie. Sceptyczny wiek XVIII uznał opowieści biblijne za baśnie. Dzisiaj uczeni

orientaliści uważają świętą księgę izraelitów i chrześcijan za ważny dokument historyczny, tyle że

bardzo swoisty: każde imię biblijne, nazwa geograficzna, wydarzenie, data wymaga swego rodzaju

“rozszyfrowania", ponieważ realne wypadki, postacie, ludy i miasta przeszły w tekście biblijnym przez

specyficzny “pryzmat mitu", przyoblekły się w stroje fantastyczne czy poetyckie.

Biblię zrodziła twórczość żydowskich kaznodziejów, kapłanów i poetów w ciągu kilku stuleci,

począwszy od XIII wieku p.n.e. Wchłonęła ona mity i podania jeszcze starszej kultury Międzyrzecza,

znalazły w niej odbicie rzeczywiste zdarzenia, które miały miejsce w tym czasie na Bliskim Wschodzie,

i - jak każdemu pismu świętemu przystało - przedstawiła uogólniający obraz świata od jego początków

aż do nadchodzącego końca.

Rozszyfrowanie świadectw biblijnych pomogło badaczom ustalić wiele wydarzeń historycznych.

Historycy współcześni mają obecnie do dyspozycji nie tylko pismo święte izraelitów i chrześcijan, ale

także inne święte księgi, które stanowią równie cenne źródła (zresztą, jak i Biblia, wymagające

dokładnego i wnikliwego odczytania). Są to Wedy - święte księgi hinduizmu, a szczególnie najstarsza,

najobszerniejsza i najciekawsza z nich - Rig-weda; ponadto Awesta - święta księga czcicieli ognia,

parsów, oraz Popol-Wuh, czyli Księga ludów - epos indiański Kiczów, a także liczne mity, legendy,

podania, czasem nawet baśnie najróżniejszych narodów świata. Jeżeli weźmiemy poprawkę na swo-

isty “pryzmat mitu", w którym załamały się realne wypadki, wszystkie one okażą się doskonałymi

dokumentami historycznymi pozwalającymi przedzierać się przez mrok tysiącleci.

Żeby móc czytać dawne piśmiennictwo, a w tym święte księgi, badacze musieli poznać mnóstwo

przeróżnych języków. Studiując teksty Rigwedy i Awesty filolodzy ze zdumieniem stwierdzili

uderzające podobieństwo między wyrazami staroindyjskimi i staroirańskimi... a greką, łaciną, językiem

francuskim, hiszpańskim, litewskim, rosyjskim - krótko mówiąc, prawie wszystkimi językami krajów

europejskich, nie wyłączając Szwecji, Norwegii i nawet dalekiej Islandii! Podobieństwo słów i rdzeni

okazało się nieprzypadkowe - świadczyło o dawnym pokrewieństwie owych języków nazwanych

indoeuropejskimi. Odkrycie to stało się podwaliną nowej dziedziny wiedzy - językoznawstwa

historyczno--porównawczego, które z kolei posłużyło za podstawę współczesnej lingwistyce. Ale też

nie mniej znacząca była rola tego odkrycia dla nauk historycznych - okazuje się, że nie tylko teksty,

ale i sam język, jego gramatyka, a w szczególności słownictwo mogą stanowić świetne źródło

historyczne, d to takie, którego nie tknęła “redakcja" władców, kapłanów, urzędników i kopistów. Co

więcej, dane językowe pozwalają się historykowi zagłębić w takie odległe czasy, kiedy nie istniała

jeszcze sztuka pisania, żadne inne dowody rzeczowe nie przetrwały - tu słowniki mogą zastąpić łopaty

archeologów i informacje dawnych kronikarzy!

Gdzie leżała ojczyzna języków indoeuropejskich, a co za tym idzie, także plemion mówiących

jednym językiem praindoeuropejskim (czy, jak sądzi wielu badaczy, pokrewnymi dialektami)? Jaki był

poziom kulturalny Indoeuropejczyków, czym się zajmowali? Rozpad indoeuropejskiej wspólnoty

nastąpił bardzo dawno, w tych czasach, kiedy jeszcze pismo nie zostało wynalezione. Archeologia jest

w tym wypadku na razie bezsilna: żadna z kultur odkrywanych na olbrzymich obszarach Eurazji nie

może być przypisana w sposób wiarygodny Indoeuropejczykom. Pozostają tylko dane językowe.

Porównując słownictwo różnych języków indoeuropejskich i odnajdując w nich najstarszą, wspólną

warstwę leksykalną, lingwiści mogą wiele przekazać historykom.

Weźmy wyraz “ojciec", brzmiący po angielsku jak jadę, po niemiecku jak fater, po łacinie i po

grecku pater, po francusku - per, po hiszpańsku - padre, w językach staroindyjskim i staro-irańskim -

pitar, w językach celtyckich (starogalijski, współczesny bretoński, irlandzki, walijski) - jak ater i atar.

Wszystkie te słowa pochodzą od wspólnego indoeuropejskiego rdzenia mającego znaczenie

“gospodarz". Świadczy to, że ojciec był gospodarzem w rodzinie. Innymi słowy - Indoeuropejczycy

przeszli stadium matriarchatu i mieli ustrój patriarchalny.

Aleksander Kondratow - Tajemnice trzech oceanów.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: