„AKTYWNY DO BÓLU”

Szkolny program aktywności ruchowej i zdrowego odżywiania się

SPIS TREŚCI

1. WSTĘP              4

2. IDENTYFIKACJA PROBLEMU              7

3. DIAGNOZA WYJŚCIOWA .              10

3.1. CHARAKTERYSTYKA SZKOŁY .              10

3.2. ADRESACI PROGRAMU .              11

3.3. ORGANIZACJA I ANALIZA WYNIKÓW DIAGNOZY.              11

3.4. WNIOSKI              13

4. OGÓLNE INFORMACJE O PROGRAMIE .              14

4.1. NAZWA PROGRAMU:              14

4.2. CEL GŁÓWNY :              14

4.3. DZIAŁANIA  EDUKACYJNE :              14

4.4. TERMIN REALIZACJI PROGRAMU –              15

4.5. OSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJE PROGRAMU :              15

4.6. SPONSORZY;              16

4.7. PLAN OGÓLNY REALIZACJI PROGRAMU:              16

5.ETAPY REALIZACJI PROGRAMU.              17

6.KOSZTORYS .              22

7. EWALUACJA.              23

ANEKS              24

BIBLIOGRAFIA              42

,, Nic tak  nie niszczy organizmu jak długotrwała fizyczna bezczynność.’’

[ Arystoteles ]

,,Fizyczne obciążenia są niezbędne dla naszego organizmu do prawidłowego funkcjonowania serca, mięśni, układu krwionośnego, do wydalania odchodów i toksyn, jednym słowem do zwiększania możliwości rezerwowych organizmu. Musimy pamiętać o tym, że wzdłuż naszego kręgosłupa przebiega główna arteria energetyczna, po której energia, którą pobieramy ze środowiska naturalnego, rozchodzi się po całym ciele. Żeby organizm dobrze przyswoił tę energię, trzeba się dużo ruszać. Ruch jest pożyteczny dla wszystkich – młodych i starych. Chory organizm wymaga obciążenia kilkadziesiąt razy większego, niż organizm zdrowy. Ci, którzy cierpią na schorzenia serca, układu krwionośnego, źle znoszą zmiany ciśnienia atmosferycznego, mogą przy pomocy regularnych ćwiczeń tak wytrenować swój organizm że nie będzie on reagował na burze magnetyczne ,zmiany ciśnienia atmosferycznego ,promieniowanie słoneczne , itp.

Człowiek powinien zrozumieć jedną prostą prawdę, że prowadząc aktywny tryb życia, nie tylko chroni swoje zdrowie, ale również może pozbyć się wielu chorób.

CO ZAZWYCZAJ PRZESZKADZA NAM ZAŻYWAĆ DUŻO RUCHU ? NASZE LENISTWO! ‘’

[dr hab. Michał Tombak]

1. WSTĘP

Obowiązkiem  każdego człowieka jest dbać o własne zdrowie i o taką sprawność fizyczną , która może służyć w realizacji celów , które człowiek przed sobą stawia. Dlatego powinno się ciągle przypominać , namawiać do aktywnego  wypoczynku – systematycznego i dostosowanego do możliwości każdego człowieka . Większość krajów europejskich zrozumiała już doniosłe znaczenie kultury fizycznej , a zwłaszcza systematycznej aktywności ruchowej w profilaktyce zwalczania chorób a tym samym utrzymania zdrowia i urody .W naszym społeczeństwie z żalem trzeba stwierdzić , że rola i znaczenie kultury fizycznej jest wciąż bardzo niska . Panuje pogląd , że zdrowym jest się wtedy , gdy nie eksploatujemy swojego organizmu , nie pobudzamy go do wysiłku .

Pogląd ten jest sprzeczny z rzeczywistością, bo to właśnie aktywność gwarantuje zdrowie a nie odwrotnie .

Ale, czy z  potrzebą aktywności ruchowej rodzimy się i  wiemy,  że cel ten będzie nam przyświecał przez całe życie ? Dziecko potrzebuje ruchu i wiemy o tym od jego poczęcia . Ruch jest dla dziecka niezbędnym warunkiem prawidłowego rozwoju psychicznego , fizycznego i społecznego. Stanowi nieodłączną część życia dziecka, które w tym okresie  charakteryzuje się dużą ruchliwością wynikająca z potrzeby fizycznego wyżycia się a tym samym wyładowania nadmiernej energii. Zahamowanie tego procesu, bądź jego ograniczenie może powodować nawet zaburzenia natury psychicznej.

Aktywność ruchowa jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka w każdym okresie jego życia – jest jednym z warunków pojmowania zdrowia. Od poziomu sprawności fizycznej zależy sprawność psychiczna i odwrotnie . Pośrednio świadczy to o stanie zdrowia. Jeśli  któryś z tych czynników ulega zahamowaniu, drugi także odbiega od normy. 

Ruch towarzyszy człowiekowi przez całe życie. Niestety nie zawsze jest aktywnie wykorzystywany z korzyścią dla organizmu. Coraz częściej chcąc odpocząć uciekamy w bierną formę wypoczynku – oglądamy telewizję, czytamy, leżymy, bawimy się przy komputerze itp. Współczesny człowiek nie znajduje czasu na uprawianie sportu, jeśli nawet trochę czasu wygospodaruje woli spędzić go nie angażując się fizycznie – myśli , że zawsze znajdzie na to czas.  Do siedzącego trybu życia zmusza nas  także rodzaj wykonywanej pracy. Brak ruchu, siedzący tryb życia prowadzi do niekorzystnych zmian w organizmie człowieka.Obniża się sprawność ruchowa,  a tym samym obniża się odporność organizmu na pułapki cywilizacji jakimi są choroby ( układu  krążenia, cukrzyca, otyłość, nerwice, wady postawy ... ) .

Czym dla organizmu człowieka jest aktywność ruchowa? Jak ją definiujemy ?

Aktywność ruchowa ! – niezbędna ilość ruchu potrzebna do rozwoju i zachowania zdrowia każdego człowieka . Prawidłowy przebieg procesów fizjologicznych i metabolicznych uwarunkowany jest koniecznością zapewnienia organizmowi człowieka optymalnej lub przynajmniej minimalnej ilości ruchu. W cywilizowanym świecie aktywność ruchowa związana z pracą zawodową i codziennością życia , jest coraz bardziej minimalizowana .

Brak ruchu powoduje zaburzenia procesów metabolicznych i ma również ujemny wpływ na psychikę oraz zdolność odreagowania stresów. Naturalna potrzeba ruchu, największa w dzieciństwie, z wiekiem maleje, lecz ciągle pozostaje ważnym czynnikiem utrzymania zdrowia , młodości i zapobiegania wszystkim chorobom cywilizacyjnym wynikającym z zaburzeń przemiany materii – cukrzycy , miażdżycy , choroby serca i układu krążenia . Brak odpowiedniej aktywności ruchowej wynika z wychowania, braku nawyku rekreacyjnego uprawiania sportu. Powodem braku ruchu jest przeciążenie pracą zawodową, ograniczenia materialne i organizowanie spędzenia wolnego czasu przed telewizorem lub komputerem oraz brak powszechnej mody na uprawianie ćwiczeń ruchowych.

ŚWIATOWA ORGANIZACJA ZDROWIA (WHO) I ŚWIATOWA ORGANIZACJA ŻYWIENIA (FAO) zalecają codzienny ruch w postaci marszu, biegu, aerobiku.

Regularność ćwiczeń jest jednym z podstawowych warunków uzyskania zmian fizjologicznych z ćwiczeń. Regularna aktywność fizyczna , o charakterze wytrzymałościowym, oparta o tlenowe źródła pozyskiwania energii zwiększa możliwości wysiłkowe i odgrywa ważną rolę w prewencji chorób układu krążenia

Nawet osoby po zawale mięśnia sercowego , ale dalej regularnie aktywne fizycznie przeżywają dłużej  ( O . Connor i wsp. Za:Drabik – 1997 ) .

Efekty  regularnej  aktywności  ruchowej  (  AAHEPARD za: Drabik – 1997 ) .

Regularna aktywność ruchowa

Aktywność ruchowa powinna towarzyszyć człowiekowi przez całe życie , bez względu na wiek, płeć, wykonywany zawód. Stały wysiłek, dostosowany do możliwości i umiejętności stanowi dla nas źródło zadowolenia, pozytywny stosunek do życia, łatwość radzenia sobie z problemami , lepszy wizerunek samego siebie ( fizycznie,  psychicznie i społeczny ), możliwości wyładowania nagromadzonej energii, świeży umysł i chęć do pracy. Bezruch przynosi same szkody. Każdemu zależy na tym, co najcenniejsze - na zdrowiu. RUCH TO ZDROWIE. Na pewno wszyscy słyszeliśmy wiele razy to hasło. Postarajmy się, żeby w naszym codziennym życiu znalazł się czas na ćwiczenia, spacery, może jazda na rowerze albo na rolkach. Niech każdy znajdzie dla siebie to, co lubi, a bierny urlop czy wolny czas zamieni na rodzinną wędrówkę, zabawę na świeżym powietrzu.

2. IDENTYFIKACJA PROBLEMU

Współczesna  kultura  na  pierwszym  miejscu  stawia  młodego  człowieka  i  dlatego  nikt  dzisiaj  nie chce  być  stary  -  powiada krakowski lekarz A.Szczeklik a Z. Melosik dodaje , że warunkiem odniesienia sukcesu niemal w każdej dziedzinie jest atrakcyjne ciało .Stąd pytanie ,, Jakie ciało nosi się w tym sezonie ?”

Wł. Pańczyk

Jak więc traktowane jest ciało ? Czy chodzi tu o sprawność i wydolność fizyczną ? Myślę , że liczy się wygląd zewnętrzny . Jak go poprawić ? Nowoczesnemu człowiekowi proponuje się usługi , które skupiają się na ozdobieniu ciała ( tatuaże, umieszczania  różnych ozdób na ciele) .Coraz częściej słyszymy o upiększających  operacjach plastycznych , liftingach czy odsysaniu tłuszczu . Wiele mówi się o różnych odmianach fittnes , kulturystyce połączonej ze sterydami przerostem masy mięśniowej , dietach .Wszystkie te czynniki nie mają nic wspólnego z rzeczywistym zdrowiem. Czy one w sposób bezpieczny poprawiają nasza kondycję , sprawność fizyczną  ? Nie , bo wszystko zależy od organizmu , jego wytrzymałości fizycznej , psychicznej , budowy ciała  i wielu innych składników zdrowia .(2)

Kiedy więc mówimy o ZDROWYM ,  A CO ZA TYM IDZIE SPRAWNYM CIELE ? Gdy nasze działania są  świadome ,  systematyczne , nie poparte używkami i dające ZADOWOLENIE . Wtedy dopiero można powiedzieć o osobistym sukcesie .

Rodzice , nauczyciele , lekarze – wspólnymi  siłami szukają recepty na siłę ducha i ciała . Wiedzą , że ruch to zdrowie , mówią o nim , a nawet sami kiedyś uczestniczyli czynnie w wychowaniu fizycznym . Ale praktyka udowadnia nam, że jest inaczej. Szkoła, rodzice skupiają się najbardziej na umysłowym rozwoju dziecka.Nikt w natłoku spraw codziennych nie pamięta, że UMYSŁOWY rozwój uzależniony jest od rozwoju psychofizycznego, sprawności i wydolności fizycznej.

,,Uczeń to nie tylko dusza, ale i ciało.”Dziecko dla swojego rozwoju i zdrowia potrzebuje:

·         Regularnej i w miarę intensywnej aktywności ruchowej

·         Częstego kontaktu z naturą ( bez względu na porę roku – hartowanie organizmu)

·         Nagromadzone emocje rozładowane przez aktywność ruchową

·         Traktowanie ruchu jako czynnik niezbędny do adaptacji w życiu (przystosowanie do trudności życiowych, pokonanie zmęczenia...)

·         Regulacji apetytu – zachowania proporcji zjadanego pożywienia do spożytkowania go na konto energii .

Nie ulega wątpliwości, że to, jaki dziecko ma lub będzie miało spojrzenie na wszystko,co związane z ruchem zależy od stylu życia jaki preferują dziadkowie, rodzice, bliżsi i dalsi z kręgu jego otoczenia.

Dziecko w natłoku obowiązków  ma coraz mniej wolnego czasu dla siebie , coraz częściej musi podejmować decyzje , które wprowadzają go w dorosłość . Czy jest więc miejsce na zabawę, fizyczne wyrzucenie emocji (środek także przeciw agresji ), stresów ? Dzieci przyzwyczaiły się do zamkniętych pomieszczeń ( w domu, w szkole ) i wcale nie śpieszą się , by po lekcjach biec na podwórko . Czy są warunki w blokowiskach na zabawę na łonie natury? Większość ludzi stroni od wysiłku, pracy fizycznej , hartowania organizmu . Coraz mniej dzieci bawi się na podwórku. Często nie potrafią zorganizować sobie gier , zabaw . A przecież właśnie gry i zabawy kształtują u dzieci umiejętność samodzielnego podejmowania decyzji, uczą odpowiedzialności za siebie i innych, współpracy w zespole i wreszcie jak żyć zgodnie z zasadami, regułami. Dorośli coraz częściej ruch kojarzą z aktywnym wypoczynkiem w pomieszczeniach zamkniętych ( baseny, korty, siłownie, aerobik, gry zespołowe). Zajęcia na świeżym powietrzu nie są atrakcyjne, co więcej – nie są lubiane. Młodzież , zwłaszcza dziewczęta nie lubią przestrzeni , nie potrafią cieszyć się i korzystać z  możliwości  obcowania z przyrodą .

Szkoła , w której pracuję mieści  się na obrzeżach miasta ,położona jest w centrum  20 ha starego parku . Mnóstwo tu zieleni, starych drzew i miejsc, które można wykorzystać by uatrakcyjnić zajęcia ruchowe. Oprócz przestrzeni są także boiska oraz stadion szkolny – malowniczo położony w środku lasku. Moim zdaniem w całym mieście nie ma takich warunków do prowadzenia zajęć sportowych i rekreacyjnych . Dlaczego młodzież niechętnie wychodzi do lasu, nie chce poruszać się w najprostszy, najbardziej naturalny sposób jakim jest bieg ( nie koniecznie szybki), zabawy biegowe, rywalizacja lekkoatletyczna? Od kilku lat zauważa się coraz większe zabiegi w kierunku unikania zajęć wychowania fizycznego poprzez, m.in., zwiększającą się liczbę zwolnień lekarskich . Wiem, że jest to bolączka wszystkich szkół. Myślę, że jest to ciągle jeszcze wynik braku świadomości tego wszystkiego, o czym pisałam wyżej. Z pogadanek na lekcjach wiem, że młodzież często nie ma pojęcia jak łączyć wysiłek z prawidłowym odżywianiem się, jak duża jest to zależność. Dlatego w swojej pracy chcę poświęcić czas na aktywność ruchową i zdrowe odżywianie się.

Obserwując spadek aktywności ruchowej u młodzieży a tym samym coraz mniejszą dbałość o własny wygląd i zdrowie, postanowiłam uświadomić im, że chcą i potrafią wykorzystać wiedzę i umiejętności, by zachęcić siebie i innych do walki o zdrowie. Program tak został ułożony,by uczniowie świadomie i podświadomie uczestniczyli w zadaniach, których celem jest – promowanie świadomej aktywności ruchowej i przez to zwiększenie liczby ćwiczących na lekcji wychowania fizycznego.

4. OGÓLNE INFORMACJE O PROGRAMIE .

4.1. Nazwa programu:

,,AKTYWNY DO BÓLU”               – program promocji aktywności ruchowej i zdrowego odżywiania się młodzieży ponadgimnazjalnej .

Aby uaktwnić  młodzież , przekazać im informacje dotyczące działań  w kierunku aktywnego , zdrowego stylu życia proponuję ogłoszenie rywalizacji międzyklasowych –LIGĘ  KLAS

Biorący udział w  LIDZE KLAS zgłaszają do każdej konkurencji swoich przedstawicieli i w zależności od ilości zdobytych punktów wspinają się na szczeble w kierunku zwycięstwa .Powołujemy w tym celu liderów klasowych , by koordynowali działania zespołu klasowego i na bieżąco kontaktowali się z koordynatorem programu.

4.2. CEL GŁÓWNY :

-          ZWIEKSZENIE ŚWIADOMOSCI AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ ORAZ PRAWIDŁOWEGO ODŻYWIANIA SIĘ .

CELE POŚREDNIE :

-          ZWIĘKSZENIE AKTYWNOSCI RUCHOWEJ I LICZBY ĆWICZĄCYCH NA ZAJĘCIACH WYCH . FIZYCZNEGO

-          Uświadomienie młodzieży, że  ruch na zajęciach w-efu , zajęciach pozalekcyjnych , nic nie kosztuje ---- wszystkie obiekty są otwarte dla każdego , kto wykaże chęć współpracy

-          Propagowanie zdrowego i naturalnego stylu życia

-          Zapoznanie młodzieży z istotą prawidłowego żywienia

4.3. DZIAŁANIA  EDUKACYJNE :

1.     Konkurs na hasło dotyczące aktywnego stylu życia.

2.     Międzyklasowe potyczki sportowe.

3.     Konkurs na najlepsze prezentacje potraw (niemieckich, włoskich, francuskich...)              ,,DNI POTRAW ‘’

4.     Ścieżka zdrowia – opracowanie i wykonanie ścieżki zdrowia w parku na terenie szkoły .

5.     Konkurs plastyczny przedstawiający efekt lub efekty systematycznej aktywności ruchowej (dowolnie wykonana praca z ekologicznych elementów, materiałów ).

6.     ŻYJ NA SPORTOWO –dzień poświęcony propagowaniu zajęć sportowych;

·         Występ szkolnych >> Chilliderek <<

·         Pokaz sztuk walki – KIOKUSHYN

·         Występ szkolnego zespołu muzycznego – piosenka związana z aktywnością

·         Występ zespołu dziewcząt, który wygrał konkurs aerobikowy

·         Pokazy innych dyscyplin sportowych – ogłoszenie o poszukiwaniu uczniów, którzy ćwiczą, trenują (demonstracja umiejętności)

Prelekcje, wykłady, warsztaty :

1.     Lekcje poświęcone zdrowemu odżywianiu się.

2.     Dekalog zdrowego stylu życia (wg Zb.Cendrowskiego ) – prezentacja, omówienie i dyskusja 10 punktów dekalogu .

3.     Prelekcja dla rodziców i wychowanków dotycząca chorób – bulimii, anoreksji zażywania środków zwiększających masę mięśniową (sterydy)

4.     Wykłady – Dieta w życiu codziennym człowieka .

5.     Wykład i ćwiczenia dla nauczycieli – ćwiczenia śródlekcyjne .

4.4. TERMIN REALIZACJI PROGRAMU –

Program realizowany będzie w roku szkolnym 2003/2004 .

4.5. OSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJE PROGRAMU :

·         Koordynator programu

·         Nauczyciele wych.fizycznego

·         Dyrekcja ZSZOŚ

·         Pielęgniarka szkolna

·         Dietetyk

·         Koledzy, nauczyciele innych przedmiotów

·         ...