18
Założeniem programu jest celowe integrowanie metod, które ułatwi dostosowanie nauczania do indywidualnych predyspozycji danego dziecka. Chodzi mianowicie o to, by każde dziecko mogło rozwijać się według własnych możliwości a nauczyciel jedynie wspomagał ten rozwój.
Program zawiera:
Ø materiał nauczania dla dzieci w wieku przedszkolnym (od 3 do 6 roku życia),
Ø strategie uczenia się i nauczania określające czynności dzieci i stosowane metody,
Ø propozycje literatury pomocne w realizacji zagadnień.
Program „W świecie literek” może być realizowany w warunkach każdej placówki przedszkolnej z uwzględnieniem możliwości rozwojowych grupy i jednostki.
W młodszych grupach wiekowych kontakt z czytaniem jest na ogół ograniczony. Zabawki i pomoce dydaktyczne dobiera się w specjalny sposób, według zasady stopniowania trudności, a zatem u dzieci 3, 4 i 5-letnich eliminuje się wszelkie napisy, cyfry i książeczki z tekstem. Natomiast w grupach 6-latków rzadko czytanie jest powiązane z ruchem i autentyczną, wesołą zabawą. Czytanie w standardowym przedszkolu to raczej „praca”, mająca czasem znamiona zabawy. Uświadomienie sobie tkwienia w pewnym schemacie edukacyjnym może doprowadzić do twórczych poszukiwań i korzystnych dla wychowanków zmian.
Opierając się na własnych doświadczeniach w pracy, studiowaniu literatury, uczestnictwie w różnych formach doskonalenia zawodowego twierdzimy, że ucząc czytać innymi niż standardowymi metodami, można uzyskać efekty znacznie wcześniej niż to zakłada program dla przedszkoli. Wczesne rozpoczynanie nauki czytania (3-latki) i zabawowy charakter zastosowanych metod pozwala zminimalizować stresy, na które narażone jest dziecko w czasie nauki.
Umiejętność czytania, w większości systemów edukacyjnych, jest spostrzegana jako konieczność i podstawowy cel edukacji. W pedagogice przedszkolnej brak jest jednak uniwersalnej metody nauki czytania, która odpowiadałaby każdemu dziecku z osobna (szczególnie dla grup młodszych). Stąd pomysł stworzenia programu „W świecie literek”, którego zadaniem jest eliminowanie działań przypadkowych i nieprzemyślanych, opanowanie „chaosu” dotyczącego nauki czytania dziecka w wieku przedszkolnym i pomoc nauczycielom w poszukiwaniu wyboru najłatwiejszej dla każdego dziecka drogi uczenia się. Jest również odpowiedzią na potrzeby współczesnego dziecka, jego akcelerację rozwoju, oczekiwań i dążeń oraz zainteresowania zapisem graficznym. Program ma stanowić także materiał pomocniczy dla personelu pedagogicznego naszej placówki, w której od kilku lat nauczyciele podejmują próby wprowadzania naturalnej nauki czytania już w grupach najmłodszych.
Propozycje wykorzystania metod zawartych w programie uaktywniają dzieci za pomocą impulsów płynących od nauczyciela, a nie przez naukę w dotychczasowym rozumieniu. Stwarzają warunki do wykorzystania w pełni możliwości intelektualnych dziecka, osiągnięcia sukcesu, a nauczycielowi satysfakcji z pracy.
Program „W świecie literek” powinien być realizowany w ciągu całego roku szkolnego i kontynuowany w kolejnych latach edukacji przedszkolnej. W jego realizacji będą wykorzystane różnorodne metody i formy pracy z dzieckiem z uwzględnieniem działań w zespole i z jednostką. Wskazane byłoby nasilenie pracy indywidualnej i w małych zespołach. Wdrażanie programu daje możliwość wykorzystania wrodzonych umiejętności każdego dziecka, jego wiedzy i możliwości. Wymaga różnorodności stosowanych pomocy dydaktycznych, stworzenia kącików czytelniczych sprzyjających wyzwalaniu aktywności dzieci.
W programie wydzielono cztery poziomy działań na zasadzie narastania trudności. W regułach tego uporządkowania odzwierciedlono teoretycznie uzasadnione wskazania pedagogiczno-psychologiczne oraz własne doświadczenia. Granice poziomów należy traktować płynnie. Nauczyciel ma swobodę poruszania się w ich obrębie, możliwość wyboru materiału i dostosowania go do możliwości grupy, z którą aktualnie pracuje.
W grupach dziecięcych, tworzonych najczęściej na zasadzie doboru losowego, występują różne jednostki, których rozwój jest uwarunkowany cechami indywidualnymi lub środowiskowymi. Jeżeli nauczyciel stwierdzi, że dzieci z jego grupy nie radzą sobie z zadaniami przewidzianymi dla danego wieku, wówczas wybierze dla nich treści zawarte w niższym poziomie. Przejście do wcześniejszych poziomów będzie także istotne dla nauczyciela rozpoczynającego pracę w oddziale dzieci sześcioletnich, które wcześniej nie chodziły do przedszkola.
Program nie jest zbiorem instrukcji określającym w jednoznaczny sposób ciągu czynności do wykonania lecz jedynie zbiorem propozycji, z których nauczyciel musi wybrać te zagadnienia, które najpełniej będą wspierać rozwój dziecka.
Ważnym elementem realizacji programu „W świecie literek” będzie korelacja zagadnień elementarnej nauki czytania z innymi treściami i zagadnieniami wpływającymi na wszechstronny rozwój dziecka. Niezbędnym warunkiem pomyślnej realizacji zadań programu będzie aktywizowanie do współpracy rodziców i środowisko najbliższe dziecku.
Wykorzystanie szerokiego wachlarza form i metod pracy z dzieckiem, samokształcenie nauczyciela z wykorzystaniem literatury oraz doświadczeń zdobytych w różnych formach doskonalenia wpłynie na atrakcyjność i różnorodność organizowanych działań i dostosowanie ich do zainteresowań i potrzeb każdego dziecka.
Oceną realizacji programu będą osiągnięte przez dziecko sprawności i umiejętności czytelnicze oraz poczucie sukcesu. Sukces dziecka jest jednocześnie sukcesem pedagogicznym nauczyciela, a sukces nauczyciela powinien być zawsze sukcesem dziecka.
Celem jest to, co próbujemy osiągnąć, do czego zmierzamy, jest to efekt końcowy działań.
Celem wychowania przedszkolnego jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społeczno-kulturowym i przyrodniczym. Wynikające z powyższego celu zadania, dostosowane do potrzeb i możliwości dziecka, nauczyciel realizuje w ramach określonych obszarów edukacyjnych.
Z celów i zadań ogólnych wynikają cele i zadania szczegółowe.
Cele główne:
¨ kształtowanie motywacji do samodzielnego czytania,
¨ rozwijanie spostrzegawczości wzrokowej i słuchowej,
¨ doskonalenie orientacji przestrzennej,
¨ synchronizacja pracy obu półkul mózgowych,
¨ poprawne wymawianie wszystkich głosek i grup spółgłoskowych,
¨ doskonalenie umiejętności wyrazistego mówienia – regulowanie oddechu, odpowiednie stosowanie pauz i intonacji,
¨ zapoznanie z istotą symbolu graficznego,
¨ rozpoznawanie liter drukowanych i pisanych, wielkich i małych,
¨ tworzenie i czytanie wyrazów, zdań oraz krótkich tekstów,
¨ rozwijanie zainteresowań czytelniczych.
WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘCIA ZAŁOŻONYCH CELÓW
Dziecko:
· posiada wrażliwość słuchu fizycznego, muzycznego, językowego;
· posiada orientację w przestrzeni oraz schemacie własnego ciała, różnicuje stronę prawą i lewą;
· ma rozwiniętą koordynację słuchowo-wzrokowo-ruchową;
· interpretuje treści z wykorzystaniem percepcji słuchowej i wzrokowej; skupia uwagę, słucha i rozumie treści podawane w różnych formach przekazu;
· skupia uwagę, słucha i rozumie treści podawane w różnych formach przekazu;
· myśli i zapamiętuje; poprawnie wymawia wszystkie głoski i grupy spółgłoskowe;
· poprawnie wymawia wszystkie głoski i grupy spółgłoskowe; wyraźnie mówi – reguluje oddech, odpowiednio stosuje pauzy i intonację głosu;
· wyraźnie mówi – reguluje oddech, odpowiednio stosuje pauzy i intonację głosu;
· zna istotę symbolu graficznego;
· rozpoznaje litery drukowane i pisane wielkie i małe;
· tworzy i czyta wyrazy, zdania oraz krótkie teksty;
· ma rozwiniętą motywację do samodzielnego czytania;
· czyta głośno z interpretacją tekstu.
Zadaniem nauczyciela jest tak przygotować otoczenie, sytuacje i pomoce, aby dziecko chciało na nich działać i je poznawać.
Zatem nauczyciel powinien:
q rozwijać motywację u dzieci,
q wykorzystywać sytuacje spontaniczne,
q dostosowywać działania do rzeczywistych potrzeb i pragnień dziecka,
q tworzyć sytuacje problemowe inspirujące dziecko do działania i możliwości dochodzenia do rozwiązania na własny indywidualny sposób,
q przyjmować odpowiednie postawy,
q pobudzać świadomość językową u dzieci,
q indywidualizować tempo pracy, dostosowywać do stopnia rozwoju dojrzałości poszczególnych dzieci i ich tempa uczenia się,
q stopniować trudności,
q respektować prawa dziecka do ciągłego, swobodnego i harmonijnego rozwoju,
q tworzyć okazję do komunikowania się w sposób niewerbalny,
q uczyć korzystania z informacji kodowanych w formie obrazków i powszechnie znanych znaków graficznych,
q umożliwiać tworzenie i odtwarzanie tekstów mówionych i pisanych,
q wykorzystywać i tworzyć okazję do poznawania rzeczywistości poprzez obserwowanie, odkrywanie, eksperymentowanie, przekształcanie,
q dbać o wielość i różnorodność aktywności dzieci projektując sytuacje edukacyjne,
q organizować sytuacje wywołujące zdziwienie i zaskoczenie,
q umożliwiać poznawanie i stosowanie symboli i znaków,
q prowokować do zadawania pytań i formułowania odpowiedzi,
q umożliwiać doświadczenia w mówieniu, słuchaniu i bycia słuchanym.
MATERIAŁ NAUCZANIA I UCZENIA SIĘ
„W świecie literek” zawiera cztery poziomy działań, które są umownym podziałem przez nas zaproponowanym. Każdy nauczyciel korzystający z programu ma jednak swobodę poruszania się w ich obrębie, wykorzystania i dostosowania do potrzeb i możliwości grupy, z którą aktualnie pracuje.
1. Rozwijanie słuchu fizycznego, muzycznego i językowego. Ćwiczenia pamięci słuchowej. Uczenie się słuchania i rozumienia jasnych, zrozumiałych treści i poleceń przekazywanych przez nauczyciela.
2. Kształtowanie percepcji wzrokowej, procesów syntezy i analizy.
3. Wspomaganie rozwoju orientacji przestrzennej w najbliższym otoczeniu dziecka.
4. Wprowadzanie ćwiczeń i zabaw ułatwiających wzrokowe przekraczanie linii środka.
5. Ćwiczenia wspomagające proces mówienia i czytania:
· oddechowe,
· fonacyjne,
· ortofoniczne,
· słuchowe,
· artykulacyjne,
· koordynacji słuchowo-ruchowo-wzrokowej,
· w mówieniu.
6. Przeprowadzenie indywidualnego aktu inicjacji.
7. Ćwiczenia zbudowane wokół analizy imion dzieci grupy przedszkolnej.
8. Czytanie globalne kilkunastu rzeczowników określających przedmioty i osoby z najbliższego otoczenia.
9. Wprowadzanie prostych ćwiczeń grafomotorycznych wg M. Bogdanowicz.
10. ...
jo-chom