Serwis Informacyjny Narkomania 2007-1 (36).pdf

WproWadzenie

Drodzy czytelnicy,

najnowszy numer Serwisu koncentruje się w dużej mierze na działaniach z zakresu redukcji szkód oraz na sprawach

międzynarodowych związanych z problematyką narkomanii.

Chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę na informacje dotyczące XVIII międzynarodowej konferencji na temat

Redukcji Szkód Zdrowotnych Związanych z Przyjmowaniem Narkotyków, która odbyła się w maju bieżącego roku

w Warszawie, z udziałem ponad 1200 uczestników z ponad 80 krajów. Konferencja potwierdziła, że redukcja szkód

stała się – obok działań mających na celu zmniejszanie popytu – pełnoprawną strategią na arenie walki z narkomanią

zarówno w skali światowej, europejskiej, jak i – co szczególnie warte podkreślenia – w naszym kraju. Gościem

numeru jest Marek Zygadło – tegoroczny laureat nagrody przyznawanej przez Międzynarodowe Stowarzyszenie

Redukcji Szkód za znaczące osiągnięcia na tym polu. Laureat podkreśla wagę zintegrowanego podejścia zakła-

dającego, że pacjent i jego terapeuta razem decydują o zakresie i tempie pozytywnych zmian w przekonaniach,

postawach i zachowaniach pacjenta.

Warto również zwrócić uwagę na artykuł Artura Malczewskiego, który przedstawia bardzo interesującą relację

z działań podejmowanych w zakresie redukcji szkód w latach 2001 – 2005. Mimo że programy redukcji szkód są

w Polsce realizowane od kilku lat, ich powszechność jest niewystarczająca, a zmian wymaga sposób i zakres ich

finansowania.

Od początku 2007 roku Polska przejęła przewodnictwo Grupy Pompidou, w związku z tym przedstawiamy Pań-

stwu na łamach Serwisu najważniejsze priorytety i główne zamierzenia na czteroletni okres polskiej prezydentury.

W działaniach Grupy Pompidou widzimy szansę na wzrost efektywności i jakości działań krajów będących człon-

kami Rady Europy w zakresie przeciwdziałania narkomanii, a szczególnie rolę pomostową w intensyfikowaniu

współpracy międzynarodowej z naszymi wschodnimi sąsiadami – Ukrainą i Rosją.

Szczególnej uwadze Państwa polecam artykuł Anny Radomskiej prezentujący europejski program EDDRA gro-

madzący i promujący realizowane w krajach UE programy spełniające określone standardy jakości. W artykule

prezentowane są trzy polskie programy zarejestrowane w systemie. Myślę, że obecność naszych programów jest zbyt

skromna w porównaniu z bogactwem działań podejmowanych w Polsce w obszarze przeciwdziałania narkomanii.

Jeśli prowadzicie Państwo programy, rozważcie możliwość zgłoszenia ich do EDDRY.

Czy systemy leczenia narkomanii uwzględniają w dostateczny sposób specyfikę pacjentek – kobiet? Na to pytanie od-

powiada artykuł Agnieszki Kolbowskiej oparty na badaniach przeprowadzonych w krajach UE oraz w Polsce.

Jak prowadzić profilaktykę antynarkotykową w szkole? Ten problem omawia Dorota Macander. Artykuł pokazuje

zarówno bogactwo strategii i metod możliwych do zastosowania, jak i konieczność różnicowania rodzaju podej-

mowanych działań w zależności od typu adresatów programów profilaktycznych, które mogą być uniwersalne,

selektywne lub wskazujące.

Jeśli interesują Państwa działania podejmowane w skali makrospołecznej – odsyłam do artykułu Tomasza Za-

krzewskiego omawiającego strategie i metody marketingowe, które są wykorzystywane w reklamie społecznej.

Autor przekonuje, że zasady sprzedaży produktów komercyjnych dają się wykorzystać przy medialnych działaniach

perswazyjnych nastawionych na zmianę postaw i zachowań.

Beata Policha przedstawia europejski rynek grzybów halucynogennych, które w większości krajów UE jeszcze do

niedawna były poza prawną kontrolą i handel którymi był legalny. W ostatnim czasie część krajów UE zaostrzyła

przepisy, co zablokowało rozprzestrzenianie się używania tych produktów. Niestety, doprowadziło to do tego, że

grzyby „nielegalne” są zastępowane legalnymi, niekiedy bardziej toksycznymi odmianami – np. muchomorem

czerwonym! Mamy tu nie tak rzadki przykład tego, jak wprowadzenie środków zaradczych może – w paradoksalny

sposób – wywołać nieoczekiwanie negatywne zjawiska.

Poza zasygnalizowanymi tematami znajdziecie Państwo w tym numerze nie mniej ciekawe materiały, o których

z braku miejsca mogę wspomnieć tylko hasłowo. Myślę o relacji z badań diagnozujących stan zaawansowania

Gminnych Programów Przeciwdziałania Narkomanii oraz o prezentacji internetowych portali wybranych orga-

nizacji pozarządowych działających w obszarze przeciwdziałania narkomanii.

Życzę Państwu przyjemnej lektury.

Piotr Jabłoński

SpiS treści

Gość Serwisu

WyWiad z MarkieM zygadło ....................................................................................................................2

Leczenie, rehabilitacja, ograniczanie szkód

18 MiędzynarodoWa konferencja na teMat redukcji szkód

Artur Malczewski ..........................................................................................................................................................5

działania z zakresu redukcji szkód W Polsce i W euroPie

Artur Malczewski ..........................................................................................................................................................7

grzyby halucynnogenne W zbliżeniu

Beata Policha ..............................................................................................................................................................12

Proilaktyka

Profilaktyka uzależnień W szkole

Dorota Macander .......................................................................................................................................................15

eddra - euroPejska baza PrograMóW

PrzeciWdziałania narkoManii

Anna Radomska ..........................................................................................................................................................22

Wykorzystanie PodstaWoWych technik Marketingu

koMercyjnego W reklaMie sPołecznej

Tomasz Zakrzewski .....................................................................................................................................................25

Współpraca międzynarodowa

WyWiad z PiotreM jabłońskiM ..............................................................................................................28

Priorytety Polskiej Prezydentury W gruPie PoMPidou

Piotr Jabłoński ............................................................................................................................................................30

50 sesja koMisji ŚrodkóW odurzających W Wiedniu

Łukasz Jędruszak ........................................................................................................................................................31

rada unii euroPejskiej i jej gruPy robocze

– horyzontalna gruPa robocza ds. narkotykóW

Łukasz Jędruszak ........................................................................................................................................................35

Badania, raporty

użyWanie narkotykóW a Płeć

Agnieszka Kolbowska .................................................................................................................................................36

Społeczności lokalne, regiony

gMinne PrograMy PrzeciWdziałania narkoManii

Janusz Sierosławski ....................................................................................................................................................42

Internet

Prezentacja stron WWW

Tomasz Zakrzewski .......................................................................................................................................III okładka

Serwis Informacyjny NARKOMANIA nr 1 (36) 2007

gość serwisu

W trakcie 18 Konferencji na temat Redukcji Szkód Zdrowot-

nych Związanych z Przyjmowaniem Narkotyków (Warszawa

13-17 maja b.r.) Międzynarodowe Stowarzyszenie Redukcji Szkód

(IHRA) przyznało doroczną Narodową Nagrodę Rolleston’a Mar-

kowi Zygadle.

Nagroda ta przyznawana jest grupie lub osobowości, która w znaczący spo-

sób przyczyniła się do redukcji szkód związanych z narkotykami i alkoholem

w kraju, który jest gospodarzem Konferencji IRHA.

redukcja Szkód jako konieczny

element zintegroWanego podejścia

do pomocy oSobom uzależnionym

Wywiad z Markiem Zygadło,

Sekretarzem Zarządu Krakowskiego Towarzystwa Pomocy Uzależnionym

Ukończyłeś Studia Filozoficzno Teologiczne w In-

stytucie Misjonarzy w Krakowie. Jak to się stało, że

zająłeś się zawodowo problemem uzależnienia od

narkotyków?

Nie ukończyłem tych studiów u Misjonarzy, jedynie je

zacząłem. Potem pracowałem w różnych przedsiębior-

stwach na różnych stanowiskach. Byłem brukarzem

w przedsiębiorstwie remontowo – budowlanym, starszym

pomiarowcem w pracowni badań stali w Hucie im. Le-

nina, a także kontrolerem jakości w WSK w Krakowie

i dyrektorem studenckiego Klubu FAMA w Nowej

Hucie. Ostatecznie ukończyłem studia pedagogiczne

u Jezuitów w IGNATIANUM.

Przez wiele lat uważałem, że jestem przede wszystkim

literatem. Pisałem wiersze (nadal czasem piszę), prozę

poetycką, drobne opowiadania. Byłem członkiem Koła

Młodych przy Związku Literatów Polskich.

Do pracy w obszarze narkomanii trafiłem przypadkowo.

W 1986 roku przyszedł do mnie kolega z informacją,

że specjaliści z Poradni dla narkomanów z ulicy Skar-

bowej (wtedy jedynej w Krakowie) planują otworzyć

ośrodek terapii długoterminowej i poszukują kierow-

nika administracyjnego do nowej placówki. Ponieważ

myślałem o napisaniu książki o narkomanii, uznałem to

za znakomitą okazję, by uzyskać dostęp do informacji

źródłowych i wybrałem się na rozmowę kwalifikacyjną

w sprawie pracy.

Książki o narkomanach nie napisałem i nie czuję już takiej

potrzeby. Zaangażowałem się w bezpośrednią pracę z pa-

cjentami. Przeszedłem drogę od rejestratora medycznego do

specjalisty terapii uzależnień. Od początku 1993 r. zacząłem

pracować dla Marka Kotańskiego i tak zostało.

Mniej więcej od połowy lat 90-tych zajmujesz się

redukcją szkód.

Z redukcją szkód zetknąłem się w 1991 r. podczas

spotkania w Krakowie ze specjalistami z Niemiec.

Goście z Hanoweru opowiadali o leczeniu metadonem.

Wtedy posługiwałem się definicją metadonu jako

syntetycznej heroiny. Pamiętam, jak powiedziałem,

że dawanie narkotyku narkomanowi jest nieetyczne.

Byłem wówczas wyznawcą „jedynie słusznej filozofii

rehabilitacji”.

Komuś, kto przez lata zaangażowany jest w programy

abstynenckie – ogromnie trudno jest otworzyć się na

nowe podejście do sposobu rozwiązywania problemów

pacjenta.

Argumentem, który mnie przekonał, były dane staty-

styczne. W celu operacyjnym nr 5 Narodowego Programu

Zdrowia na lata 1996-2005 przeczytałem, że: „liczbę

osób uzależnionych od opiatów szacuje się na 25-30

tysięcy”. Wiedziałem, że szacowanych miejsc leczenia

w ośrodkach było wówczas w Polsce ok. 3.000. Pytanie

o to, jaka oferta jest możliwa dla pozostałych ponad

Serwis Informacyjny NARKOMANIA nr 1 (36) 2007

gość serwisu

20.000 osób uzależnionych było dla mnie furtką do

świata redukcji szkód.

Drugą przyczyną zmiany mojego podejścia była zmiana

w relacji z pacjentem. Przestałem wiedzieć lepiej od

pacjentów, co jest dla nich dobre i zacząłem stawiać

pacjentom pytania, czy chcą coś zmienić w swoim życiu

i czy moja pomoc im się przyda. Kiedy wielu z nich

zaczęło mówić o potrzebie leczenia substytucyjnego,

zacząłem wspierać ich starania.

Leczenie substytucyjne nie jest odpowiednio rozwinięte

– ok. 1.000 osób w programach oraz kolejki oczekują-

cych, to sytuacja fatalna. Mamy znakomite prawo w tym

zakresie: nawet niepubliczne ZOZ-y mogą prowadzić

leczenie substytucyjne, leczenie narkomanii dla pacjen-

tów jest bezpłatne, dostęp do leczenia mają także osoby

nieubezpieczone.

Słabość programów substytucyjnych i ich tak mały

zakres działania wynika z braku zasobów ludzkich

odpowiednio przygotowanych do prowadzenia takiego

leczenia. Pewną rolę odgrywa także stanowisko konser-

watywnych terapeutów, którzy negują wartość leczenia

metadonem, jednak ich opinie – wobec faktów rzeczy-

wistej skuteczności tej metody – tracą na znaczeniu,

a ich grono coraz bardziej się kurczy.

Psychoterapia w redukcji szkód to w Polsce zupełna no-

wość. W dniach 21-23 maja 2007 odbyło się w Krakowie

seminarium na ten temat, które prowadził Andrew Ta-

tarsky z Nowego Jorku, współtwórca nowego podejścia

do rozwiązywania problemów osób uzależnionych od

narkotyków i alkoholu.

Ogólnie rzecz ujmując jesteśmy na dobrej drodze, jeśli

chodzi o realizację dobrych praktyk w zakresie redukcji

szkód i jeśli je będziemy traktować jako komplementarne

do działań w zakresie rehabilitacji, a nie jako konku-

rencję, to nasi pacjenci będą mieli większe szanse na

poprawę jakości swojego życia.

Jak oceniasz polskie dokonania na tym polu?

Kiedy mówimy o redukcji szkód, musimy zdefiniować

zakres praktyczny działań na rzecz osób uzależnionych

i ich bliskich oraz środowiska w jakim funkcjonują.

Redukcję szkód można określić jako konstrukcję zbu-

dowaną na czterech filarach:

1. informacja o narkotykach („drug education”) – to

z jednej strony rzeczywista wiedza o złożonym dzia-

łaniu różnych środków psychoaktywnych w interakcji

z organizmem ludzkim, a z drugiej strony informacja,

że: „towar, który dzisiaj sprzedaje „Diler Kwap” jest

trefny, bo kilka osób miało zapaść”.

2. Wymiana igieł i strzykawek – praca w środowisku

(„outreach work”), jako najskuteczniejszy sposób

profilaktyki chorób przenoszonych drogą krwi (HIV,

HCV, itd.).

3. leczenie substytucyjne – wśród wielu pożytków tych

programów, jednym z ważnych jest dekryminalizacja

osób uzależnionych.

4. Psychoterapia w redukcji szkód (Harm Reduction Psy-

chotherapy) – nowe podejście, gdzie psychoterapeuta

nie wymaga od pacjenta bezwzględnej kilkumiesięcz-

nej abstynencji, ale pracuje z nim wtedy, kiedy pacjent

chce cokolwiek zmienić na lepsze w swoim życiu.

Polskie dokonania w obszarze redukcji szkód są bez

wątpienia znaczące na tle dokonań w Europie.

Odnośnie informacji o narkotykach, mamy jeden

z najlepszych w Europie biuletynów dla pacjentów

i specjalistów, tworzony wspólnie przez specjalistów

i pacjentów, dostępny także w Internecie:

www.mnb.krakow.pl.

Odpowiednio wcześnie – jak na Europę Środkową

i Wschodnią – wdrożone programy wymiany igieł

i strzykawek (www.monar.kki.pl/programy/pneppi.html)

bez wątpienia miały i mają wpływ na to, że ilość osób

zakażonych HIV w Polsce jest dość niska w porównaniu

z Ukrainą, czy Rosją.

Czy i jak zmienia się obiektywna sytuacja w Polsce

w podejściu do koncepcji redukcji szkód w odniesieniu

do osób uzależnionych?

Zasadniczym problemem jest „narkofobia” w wymiarze

psychospołecznym – nieadekwatny lęk przed narko-

manem i narkotykami. Zupełnie inaczej traktujemy

alkoholika i alkohol – dajemy większe przyzwolenie,

łatwiej usprawiedliwiamy. Jednak wobec powszechności

eksperymentów z narkotykami w środowisku młodzieży,

sytuacja ulega powolnym zmianom. Zasada wszystko

albo nic, abstynencja albo śmierć, ulega modyfikacji

w kierunku „każda pozytywna zmiana” („any positive

change”) jest pożądana i akceptowana.

W większości krajów specjaliści do spraw narkomanii

od lat powtarzają ważne pytanie: „Jak edukować polity-

ków?”, by tworząc prawo nie tworzyli systemu wsparcia

dla narkobiznesu. Sens ma depenalizacja posiadania

nielegalnych środków psychoaktywnych na własne

potrzeby osoby uzależnionej. Kryminalizacja tych osób

Serwis Informacyjny NARKOMANIA nr 1 (36) 2007

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: