partie-i-systemy-partyjne-notatki.pdf

Filip Biały - Partie i systemy partyjne – notatki z wykładów

Partie i systemy partyjne – notatki z wykładów

1. Definicja partii politycznej

Partia – łac. parte – część – odnosi się do części społeczeństwa.

Partia – zorganizowana część społeczeństwa. Grupa sformalizowana.

Współcześnie – brak słowa „partia” w nazwach partii, sugeruje ono bowiem związanie tylko z jedną

częścią społeczeństwa.

Partie roszczą pretensje do formułowania interesu ogólnospołecznego.

W krajach takich jak Polska – także ze względu na historię.

SD i ZSL – stronnictwa, a nie partie.

Nazwy partii:

- stronnictwo – partie chłopskie, 1931 – Stronnictwo Ludowe

1937 – Koła Demokratyczne (kluby) – IV 1939 – zjednoczenie w SD

Prostokąt, Kwadrat (opcja lewicowa)

- unia, porozumienie, kongres, zgromadzenie, sojusz

Cechy partii politycznej:

- zorganizowana grupa ludzi

Elementy pojęcia partia polityczna:

a) organizacja:

- szeroka baza członkowska – zdobycie poparcia – potencjalni członkowie

- zdolność do trwania w czasie – a nie na czas realizacji danego działania

b) ideologia i program:

- główna więź łącząca członków stanowiąca podstawę jednolitego działania:

- partie patronatu – osoba

- partie ideowe – światopoglądowe

- partie autorytarne – przywódcze

- partie wyborcze – platforma wyborcza

c) dążenie do zdobycia i sprawowania władzy

d) funkcjonowanie partii w systemie władzy

- funkcja kształtowania opinii publicznej

- funkcja rządzenia

- grupa sformalizowana

- minimum formalnej struktury

- funkcja wyborcza

Filip Biały - Partie i systemy partyjne – notatki z wykładów

e) poparcie społeczne – klasowość

- klasowe funkcje partii w systemie politycznym

- ideologia i program partii

- skład członków i zwolenników

Definicje partii politycznej

Partia polityczna jest to grupa osób zespolona więzią organizacyjną i ideologiczną, dążąca do

zdobycia i utrzymania władzy państwowej dla realizacji określonych interesów, głównie klasowych.

( Braszkiewicz )

Partia polityczna to zorganizowana grupa obywateli dążących do uzyskania określonych celów w

drodze walki o władzę lub jej sprawowanie. ( J. Wiatr )

Partia polityczna jest zorganizowaną grupą osób, stanowiących najbardziej aktywną część klasy,

dobrowolnie zrzeszonych, wyznających podobne zasady polityczne, wyrażone w programie, który

stanowi podstawę działalności zmierzającej do zdobycia władzy w państwie i zrealizowania tą drogą

swych interesów klasowych. ( W. Skrzydło )

Partia polityczna jest organizacją polityczną zrzeszającą na zasadzie dobrowolności ludzi

posiadających wspólny program polityczny i dążących do jego realizacji poprzez zdobycie i

utrzymanie władzy państwowej. (Łopatka)

Partia polityczna to stowarzyszenie oparte na dobrowolnej rekrutacji, którego celem jest zapewnienie

w ten sposób szans uzyskania władzy w ramach związku, a aktywnym członkom uzyskania dzięki

temu szansy zrealizowania rzeczowych lub osobistych celów (korzyści) bądź też obu. ( Weber )

Cel partii politycznej – realizacja programu (taki sam jak w innych organizacjach)

Środek realizacji – zdobycie władzy (wyróżnia partię)

Definicje ustawowe partii politycznych

Państwo

Akt prawny

Definicja

Polska

Ustawa o partiach politycznych

Dobrowolna organizacja, występująca pod

określoną nazwą, stawiająca sobie za cel udział w

życiu publicznym poprzez wywieranie metodami

demokratycznymi wpływu na kształtowanie

polityki państwa lub sprawowanie władzy. (nie

odróżnia organizacji od partii)

Finlandia

Ustawa o partiach

Zarejestrowany związek, wpisany do rejestru

partii, prowadzonego w Ministerstwie Spraw

Wewnętrznych

RFN

Ustawa o partiach politycznych

(tylko już istniejąca organizacja) Zrzeszenia

obywateli, które zmierzają wywierać stale lub

przez dłuższy czas wpływ na polityczne

kształtowanie woli na szczeblu federacji lub

poszczególnego kraju oraz współdziałać w

reprezentowaniu narodu w niemieckim

parlamencie federalnym lub w jednym z

parlamentów krajowych, jeżeli w świetle

ogólnego obrazu rzeczywistych stosunków, a

zwłaszcza z uwagi na zasięg i trwałość ich

- reprezentacja interesu społecznego

Filip Biały - Partie i systemy partyjne – notatki z wykładów

organizacji, liczbę członków i sposób

występowania w życiu publicznym dają

wystarczającą rękojmię poważnego traktowania

swych celów.

Portugalia

Ustawa o partiach

Stale działające organizacje obywateli, których

podstawowym zadaniem jest uczestnictwo na

demokratycznej drodze w życiu publicznym

kraju poprzez współdziałanie na podstawie praw

konstytucyjnych, jak również opublikowanych

statutów partyjnych i programów w wyrażaniu

woli politycznej narodu, uczestnictwo w

szczególności w procesie wyborczym na drodze

wysuwania i popierania kandydatów

RFN – utrata statusu partii w razie niewzięcia udziału w 2 wyborach

Portugalia – w jednych wyborach

2. Geneza partii politycznych

Etapy tworzenia partii politycznych wg M. Webera:

I. Partie jako koterie arystokratyczne

II. Partie jako kluby polityczne

III. Partie masowe

I. Partie patronażu

Celem jest zdobycie władzy dla przywódcy. Koterie to ugrupowania nieformalne. Ich zadaniem było

uzyskanie władzy dla tego, wokół którego koteria się tworzyła. Powstawały w monarchiach

elekcyjnych. Anglia – Wigowie i Torysi. Występowała zarówno walka o władzę jak i określony

program. Brak struktury organizacyjnej.

II. Partie klubowe / parlamentarne

Związane z upowszechnieniem się prawa wyborczego. Pojawiają się w parlamentach. Rozwój

związany także z rozwojem czasopiśmiennictwa.

Kluby te powstały wewnątrz parlamentu:

- osoby o podobnych poglądach

- później cechy trwałości

- pierwsze kluby w Wlk. Brytanii i we Francji

- rozwój druku

- koncepcje nie będącym w klubach ...

- różnice programowe

- walka o realizację programu – zdobycie władzy.

- charakter frakcyjny

Filip Biały - Partie i systemy partyjne – notatki z wykładów

III. Partie masowe

Pojawiły się w okresie międzywojennym – pierwsze partie 1917 – związane z rewolucjami

socjalistycznymi. Charakteryzują się tym, że podejmowane są wysiłki w celu zorganizowania jak

największej liczby ludzi.

Kluby polityczne – kierownictwo parlamentarne

Partie masowe – kierownictwo pozaparlamentarne.

Partie masowe chcą wywierać wpływ na inne sfery życia członków – partie totalitarne, masowe o

charakterze integracyjnym.

Pierwsze partie masowe:

- chłopskie

1917 – zaczęły działać legalnie, liczba ich członków wzrosła

Po II wojnie światowej – stały się podstawowym rodzajem partii funkcjonujących w Europie.

Duże zaangażowanie państwa, mające na celu ograniczenie możliwości działania partii masowych

Np. KPP

- szczególny rodzaj partii masowych – partie narodowo-wyzwoleńcze

- działanie na rzecz uzyskania niepodległości

- charakter ruchów masowych

- partie – ze względu na program, rozbudowane struktury organizacyjne, działanie na

rzecz realizacji programu – brak jasnej koncepcji programowej dot. przyszłości

- unikano bardziej szczegółowych programów

- po zdobyciu władzy ulegały atomizacji.

Partie masowe – z założenia komunistyczne.

Lata 60. i 70. – szanse na zdobycie władzy tylko partie masowe.

- masowe stały się po II wojnie światowej partie chadeckie; partie liberalne i konserwatywne

– później

- obecnie – konwergencja.

3. Grupy nacisku a partie polityczne

1. Grupy nacisku to zorganizowane zrzeszenia osób, które wspólnie dążą do realizowania celów,

wywierania wpływu, nacisku na ośrodki decyzyjne w państwie.

Różnica gr. nacisku – gr. interesu – grupa nacisku określana jest przez pryzmat sposobu działania i

realizacji celu. Grupa interesu – charakteryzuje ją cel.

2. Siła grup nacisku.

Grupy nacisku powstają albo spontanicznie, albo są wytworem jakiejś koncepcji organizacyjnej.

- robotnicze

- partie kadrowe – tylko elita, również poza parlamentem

- tworzone w państwach kolonialnych

Filip Biały - Partie i systemy partyjne – notatki z wykładów

Siła grup nacisku:

a) Potęga finansowa

b) Liczba zorganizowanych osób

c) Reprezentatywność – stopień zorganizowania osób, których interes grupa reprezentuje,

utożsamianie się z interesem grupy.

d) Spoistość organizacyjna – przezwyciężanie konfliktów wewnątrzgrupowych

e) Prestiż – organizacja ze względu na cel lub osoby z którą jest utożsamiana

3. Podobieństwo między partiami politycznymi a grupami nacisku.

b) Ciała pośredniczące pomiędzy społeczeństwem a władzą

c) Zapobiegają alienacji władzy – dbają by władza realizowała interesy grupowe

d) Stanowią bufor między władzą a społeczeństwem – łagodzenie negatywnych skutków

decyzji władzy.

4. Różnice grupy nacisku – partie polityczne

a) Nie dążą do zdobycia władzy – są zainteresowane realizacją własnego interesu.

c) Nie posiadają szerszego programu politycznego – realizują tylko jeden, wąski interes

5. Grupy nacisku w USA – lobby

Grupy nacisku dążą do pozyskania korzyści w drodze wywierania wpływu na ośrodki władzy

państwowej.

Lobby – zinstytucjonalizowana grupa nacisku przy Kongresie USA. Legalizacja, rejestracja

lobbystów. Wynajmuje się ich do realizacji określonych interesów. Procedury legislacyjne w USA –

mają tendencję do powtarzania się (ustawy wygasają). Kształt ustaw ustala się w komisjach. Prawo

inicjatywy ustawodawczej posiada każdy kongresman. Lobbysta może stosować tylko legalne metody

nacisku. Przewidziany jest limit wydatków.

Polska – ustawa o lobbingu.

4. Instytucjonalizacja partii politycznych

1. Brak regulacji w okresie koterii.

2. W okresie tworzenia się klubów parlamentarnych regulacje prawne nie istniały.

3. Regulacje pojawiły się w okresie tworzenia partii masowych (robotniczych i chłopskich).

Ponieważ naruszały one ład, pierwsze regulacje sprowadzały się do zakazu tworzenia partii

politycznych. Pierwsze regulacje pozytywne pojawiły się w okresie międzywojennym. Zasady i

regulacje dotyczyły tworzenia i działania.

Ustawa z 1924 – Czechosłowacja – ustawa o partiach politycznych

Regulacje pozytywne, zezwalające na działanie – w latach 30.

System rejestrowy – konieczność zgody organu państwowego. Jest to tzw. system koncesyjny. Zgoda

na działalność na podstawie decyzji organu administracyjnego.

a) Polityczny charakter – funkcjonują w sferze polityki

b) Nie ponoszą odpowiedzialności za podejmowane decyzje

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: