Zastosowanie zawiesiny Wet Powder do ujawniania śladów daktyloskopijnych na wewnętrznych powierzchniach jednorazowych rękawiczek.pdf

Z PRAKTYKI

Zastosowanie zawiesiny Wet Powder

do ujawniania œladów daktyloskopijnych

na wewnêtrznych powierzchniach

jednorazowych rêkawiczek

Œlady linii papilarnych s¹ pozosta-

wiane przez ka¿dego cz³owieka, któ-

ry celowo lub przypadkowo dotyka

ró¿nych przedmiotów. Dla kryminali-

styków stanowi¹ bezsporne dowody

fizycznego kontaktu konkretnej oso-

by z danym przedmiotem, co z kolei

pozwala powi¹zaæ tê osobê z okre-

œlonym zdarzeniem.

Na grzbietowych powierzchniach

linii papilarnych znajduj¹ siê liczne

otwory (pory skórne) stanowi¹ce uj-

œcie kanalików potowych. Ze wzglêdu

na sta³e wydzielanie przez cz³owieka

potu oraz bezwiedne dotykanie pal-

cami i d³oñmi ró¿nych fragmentów

cia³a, a w szczególnoœci twarzy i w³o-

sów, powierzchnie listewek skórnych

pokryte s¹ warstw¹ substancji poto-

wo-t³uszczowej. Œlady powstaj¹ce

w wyniku przenoszenia jej na dotyka-

ne powierzchnie wystêpuj¹ najczê-

œciej i zwykle s¹ niewidoczne. Mo¿na

je niekiedy dostrzec go³ym okiem

w ukoœnym œwietle, jeœli pozostawio-

no je na bardzo g³adkich, b³yszcz¹-

cych pod³o¿ach.

Wybór metody ujawniania œladów

zale¿y od rodzaju pod³o¿a, na którym

œlady siê znajduj¹. Pod³o¿a mo¿na

podzieliæ na dwie podstawowe grupy:

ch³onne, jak papier, karton czy suro-

we drewno, które wch³aniaj¹ sub-

stancjê potowo-t³uszczow¹ lub inne

substancje œladotwórcze, oraz nie-

ch³onne, które nie wch³aniaj¹ ¿ad-

nych substancji. Nale¿¹ do nich me-

tale, szk³o, tworzywa sztuczne, po-

wierzchnie lakierowane.

Powy¿szy podzia³ jest jednak

ogólny. Pod³o¿a, które nie spe³niaj¹

w sposób jednoznaczny kryteriów

przynale¿noœci do którejœ z grup, s¹

uznawane za nietypowe (charaktery-

zuj¹ siê niejednorodnoœci¹ i zmienny-

mi w³aœciwoœciami), dlatego ich skla-

syfikowanie sprawia niekiedy trudno-

œci.

Pozostawione na miejscu prze-

stêpstwa œlady linii papilarnych s¹ na

ogó³ niewidoczne, istnieje jednak

wiele metod ich ujawniania. W przy-

padku uwidocznienia odwzorowañ

zachodzi tak¿e koniecznoœæ popra-

wienia ich wyrazistoœci i kontrastu

z pod³o¿em, a tym samym czytelno-

œci. W tym celu wykorzystywane s¹

niektóre zjawiska fizyczne, chemicz-

ne i fizykochemiczne.

Przestêpcy, coraz bardziej œwia-

domi skutecznoœci metod pozwalaj¹-

cych na wykrycie œladów kryminali-

stycznych bêd¹cych dowodem w

sprawie, staraj¹ siê ich nie pozosta-

wiaæ. Bardzo czêsto zak³adaj¹ skó-

rzane lub gumowe rêkawiczki, sprz¹-

taj¹ miejsce pope³nienia przestêp-

stwa czy te¿ niszcz¹ dowody. Nie

zdaj¹ sobie jednak sprawy, ¿e u¿y-

waj¹c np. rêkawiczek skórzanych,

które nastêpnie porzucaj¹, pozosta-

wiaj¹ œlady, mo¿liwe do zidentyfiko-

wania przez ekspertów daktyloskopii.

Na rêkawiczkach mog¹ wyst¹piæ

tak¿e œlady biologiczne, zapachowe i

chemiczne. Podczas zak³adania rê-

kawiczek gumowych œlady pozosta-

wia siê zarówno na wewnêtrznej, jak

i na zewnêtrznej stronie ich po-

wierzchni.

Rozró¿nienie powierzchni we-

wnêtrznej od zewnêtrznej rêkawiczek

gumowych mo¿e mieæ istotne zna-

czenie podczas planowania badañ

wizualizacyjnych. Inny jest bowiem

sposób kontaktu skóry (m.in. dynami-

ka, si³a nacisku, iloœæ substancji poto-

wo-t³uszczowej, czas kontaktu z pod-

³o¿em) z wewnêtrzn¹ powierzchni¹

rêkawiczki (noszenie), a jej po-

wierzchni¹ zewnêtrzn¹ (nak³adanie,

zdejmowanie). Podczas zdejmowa-

nia rêkawiczka jest zwykle odwraca-

na na drug¹ stronê, zatem równie¿

warunki œrodowiskowe, w jakich po-

zostawiony œlad przebywa do mo-

mentu podjêcia próby ujawnienia, s¹

odmienne. Gdy bada siê rêkawiczki

gumowe gospodarcze, rozró¿nienie

powierzchni nie sprawia wiêkszych

problemów, a to ze wzglêdu na od-

mienne cechy struktury i w³aœciwoœci

pod³o¿a. W przypadku rêkawiczek la-

teksowych b¹dŸ nitrylowych ustale-

nie, która powierzchnia bezpoœrednio

styka³a siê z ca³¹ d³oni¹, jest trudniej-

sze. Powierzchnie mo¿na jednak roz-

ró¿niæ, rozcinaj¹c zgrubienie materia-

³u w zakoñczeniu czêœci nadgarstko-

wej rêkawiczki. Materia³ odchodzi

wtedy od zgrubienia, tworz¹c ³uk

z wyraŸnie zaznaczonym kierunkiem

wyjœcia. W przypadku gdy zak³adana

jest nieu¿ywana rêkawiczka, kontakt

ca³ej d³oni nastêpuje z jej wewnêtrz-

n¹ powierzchni¹. Gdy zaœ rêkawicz-

ka by³a noszona wielokrotnie, odwzo-

rowania linii papilarnych pojawi¹ siê

na obydwu powierzchniach.

Jak dot¹d nie opracowano meto-

dy, tak skutecznej, jak np. zastoso-

wanie ninhydryny na pod³o¿ach

ch³onnych, umo¿liwiaj¹cej ujawnie-

nie œladów daktyloskopijnych pozo-

stawionych na rêkawiczkach. Wyko-

rzystywane dotychczas metody, jak

ninhydryna (na bazie heptanu), poli-

meryzacja cyjanoakrylanów oraz

barwniki, czterotlenek rutenu (RTX),

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

Z PRAKTYKI

Ryc. 2. Przekrój zgrubienia na zakoñczeniu

rêkawiczki lateksowej

Fig. 2. Cross-section of thick rim in latex glove

Ryc. 3. Przekrój zgrubienia na zakoñczeniu

rêkawiczki nitrylowej

Fig. 3. Cross-section of tick rim in vinyl glove

Ryc. 1. Schemat przekroju zgrubieñ na

zakoñczeniu rêkawiczki lateksowej i nitrylowej

Fig. 1. Schematic representation of cross-

sections of thick rim in latex and vinyl glove

dów linii papilarnych na rêkawiczkach

by³a sprawa napadu rabunkowego

na bank, kiedy to zabezpieczono:

opakowania, banderole po monetach

i banknotach, kartonowe pude³ko

oraz dwie lateksowe rêkawiczki. Ma-

teria³y dowodowe w postaci kartono-

wego pude³ka i banderoli po bankno-

tach poddano dzia³aniu ninhydryny.

Przypadkowo spryskano ni¹ równie¿

kawa³ek gumowej rêkawiczki i ujaw-

niono fragmentaryczne odwzorowa-

nia linii papilarnych. Postanowiono

wiêc przetestowaæ dzia³anie ww.

œrodka na próbnych œladach nanie-

sionych na rêkawiczki. Po przepro-

wadzeniu badañ wybrano rêkawice

wykonane z materia³u podobnego do

tego, z którego zrobione by³y rêka-

wiczki dowodowe. Ninhydrynê nano-

szono przez spryskanie, zanurzenie

i malowanie. Najlepsze rezultaty na

wiêkszoœci lateksowych rêkawiczek

da³a metoda k¹pieli, jednak po zanu-

rzaniu w ninhydrynie niektóre typy la-

teksu pokry³y siê pêcherzykami.

W celu unikniêcia tego efektu próbki

moczono w roztworze ninhydryny

rozpuszczonej w heptanie, a nastêp-

nie pozostawiano na powietrzu do

wyschniêcia. Po up³ywie oko³o godzi-

ny na jednej z rêkawiczek zaobser-

wowano zarysy linii papilarnych. Rê-

kawiczki pozostawiono w roztworze

na kolejne 60 minut. Œlad linii papilar-

nych na dowodowej rêkawiczce

ujawniono tym samym sposobem. Po

porównaniu go z kart¹ daktyloskopij-

n¹ podejrzanego zidentyfikowano

sprawcê przestêpstwa.

Kolejny przypadek ujawnienia œla-

dów linii papilarnych, który zosta³ opi-

sany, odnotowano w Laboratorium

Kryminalistycznym w Siedlcach.

W trakcie oglêdzin podpalonej dysko-

teki grupa dochodzeniowo-œledcza

zabezpieczy³a na miejscu zdarzenia

lateksowe rêkawiczki, które nastêp-

nie dostarczono do laboratorium.

Tam poddano je dzia³aniu par cyjano-

akrylanu. W pierwszej dobie procesu

zaobserwowano bezkszta³tne i frag-

mentaryczne odwzorowania linii pa-

pilarnych w rejonach d³oni. Jako ¿e

œlady nie nadawa³y siê do identyfika-

cji, postanowiono zmniejszyæ stê¿e-

nie par cyjanoakrylanów w komorze

i pozostawiæ w niej rêkawiczki na 60

godzin. Po up³ywie tego czasu

stwierdzono, ¿e na niektórych pal-

cach rêkawiczek, w miejscu opuszek,

œlady linii papilarnych ujawni³y siê.

Dwa z nich, tj. ze wskazuj¹cego i ser-

decznego palca rêkawiczki lewej rêki,

zakwalifikowano jako nadaj¹ce siê do

identyfikacji. Po wytypowaniu poten-

cjalnych sprawców wykonano eks-

pertyzê daktyloskopijn¹, która po-

zwoli³a na zidentyfikowanie sprawcy

na podstawie œladów linii papilarnych

pozostawionych na wewnêtrznej

stronie gumowych rêkawiczek.

Podstawowym surowcem do pro-

dukcji rêkawic gumowych jest lateks

pozyskiwany z drzew kauczukowych

rosn¹cych w Ameryce Po³udniowej

proszki daktyloskopijne, jod, zawiesi-

na Small Particle Reagent (SPR), wy-

wo³ywacz fizyczny (PD) i fiolet krysta-

liczny s¹ skuteczne zwykle tylko

w przypadku œladów próbnych.

Badania na dowodowych rêka-

wiczkach lateksowych zosta³y prze-

prowadzone w Pracowni Wizualizacji

Wydzia³u Daktyloskopii CLK KGP.

Najlepszy wynik uzyskano po zasto-

sowaniu metody czterotlenku rutenu

(RTX) oraz (po polimeryzacji cyjano-

akrylanów) barwników Ardrox i safra-

nina. S³aby rezultat da³o wykorzysta-

nie czarnego proszku ferromagne-

tycznego. Nie uda³o siê natomiast

ujawniæ odwzorowañ linii papilarnych

po zastosowaniu polimeryzacji cyja-

noakrylanów wraz z barwnikiem che-

lat europu (TEC), DFO, ninhydryny

oraz jodu krystalicznego.

Jednym z niewielu opisanych w li-

teraturze przypadków ujawnienia œla-

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

Z PRAKTYKI

oraz Malezji, Indonezji, Tajlandii,

Wietnamie i Chinach. Proces produk-

cji rêkawic przebiega nastêpuj¹co:

najpierw drzewo jest nacinane,

a mleczko kauczukowe sp³ywa do

zbiorników. Odbywa siê to miêdzy

5.00 a 10.00 rano, poniewa¿ lateks,

niezebrany w odpowiedniej porze,

pod wp³ywem temperatury zmienia

swoje w³aœciwoœci fizyczne – staje

siê bardziej lepki i szybko zastyga.

Proces produkcji rêkawic rozpoczyna

siê od oczyszczenia porcelanowych

form z resztek pudru, chemikaliów

i bakterii. W tym celu zanurza siê je

w zbiorniku z roztworem kwasu,

a póŸniej zasady. Nastêpnie formy s¹

szczotkowane, sp³ukiwane gor¹c¹

wod¹, osuszane i zanurzane w zbior-

niku z koagulantem, który stanowi

warstwê bazow¹ i powoduje, ¿e la-

teks nie przykleja siê do formy.

Po koagulacji formy trafiaj¹ do pie-

ca, gdzie poddawane s¹ obróbce

cieplnej. Nastêpnie zanurza siê je

w lateksie i ponownie wk³ada do pie-

ca. Proces ten nazywa siê wulkaniza-

cj¹. Przeprowadza siê go, aby nadaæ

rêkawicom ostateczn¹ formê.

Po wyjêciu z pieca rêkawice (jesz-

cze w formach porcelanowych) s¹

zanurzane w zbiornikach z gor¹c¹

wod¹, która wyp³ukuje œrodki che-

miczne i proteiny (jest ona stale wy-

mieniana, co gwarantuje, ¿e wyp³u-

kane alergeny nie trafiaj¹ ponownie

do obiegu). Rêkawice na formach

przenosi siê do jeszcze jednego po-

jemnika – s¹ pudrowane skrobi¹ ku-

kurydzian¹ w formie p³ynnej, nastêp-

nie osuszane i zdejmowane z formy.

W ostatnim etapie produkcji rêka-

wice poddaje siê testom weryfikuj¹-

cym szczelnoœæ, a nastêpnie pakuje

i przygotowuje do wysy³ki. Te, które

maj¹ byæ wykorzystywane w zabie-

gach chirurgicznych, s¹ poddawane

sterylizacji.

W Sekcji Daktyloskopii LK KSP

podjêto próby ujawnienia œladów linii

papilarnych na wewnêtrznych po-

wierzchniach gumowych rêkawiczek

lateksowych bezpudrowych oraz ni-

trylowych z wykorzystaniem zawiesi-

ny o nazwie handlowej Wet Powder

w kolorze czarnym (prod. Kjell Carls-

son Innovation, Szwecja, dystr. Stani-

mex s.c.). Œrodek ten jest stosowany

do ujawniania œladów linii papilarnych

na pod³o¿ach niech³onnych pokry-

tych klejem (taœmy samoprzylepne,

naklejki itp.). Wyboru Wet Powder

dokonano na podstawie opisanej w li-

teraturze kryminalistycznej skutecz-

nej metody ujawniania œladów linii

papilarnych na wewnêtrznych po-

wierzchniach rêkawiczek latekso-

wych z u¿yciem zawiesiny o nazwie

handlowej Wetwop, bêd¹cej odpo-

wiednikiem zawiesiny Wet Powder

produkowanej przez innego produ-

centa (Lighting Powder).

Zanim rozpoczêto ujawnianie œla-

dów, nadmuchano rêkawiczki pomp-

k¹, jednak w stopniu umo¿liwiaj¹cym

swobodny dostêp do wszystkich po-

wierzchni. Na tak przygotowane pod-

³o¿e nanoszono zawiesinê Wet Pow-

der – pocz¹tkowo pêdzlem, zaobser-

wowano jednak, ¿e lepsze rezultaty

wizualizacji odwzorowañ linii papilar-

nych uzyskuje siê, stosuj¹c metodê

k¹pieli. U¿ycie pêdzla powoduje, ¿e

odwzorowania linii papilarnych zacie-

raj¹ siê, na co wskazuj¹ widoczne po

nanoszeniu œrodka smugi. Bezpo-

œrednio po naniesieniu zawiesiny

sp³ukiwano jej nadmiar strumieniem

wodoci¹gowej wody, nastêpnie od-

stawiano do wyschniêcia i sprawdza-

no efekty ujawniania. D³u¿sze pozo-

stawienie zawiesiny na pod³o¿u skut-

kowa³o powstaniem po sp³ukaniu za-

czernionych plam bez zarysów linii

papilarnych.

Odwzorowania linii papilarnych po

przeprowadzonych doœwiadczeniach

by³y ró¿ne: albo bardzo czytelne (ryc.

4–13), albo nieczytelne – mia³y po-

staæ czarnych plam.

Skutecznoœæ metody zale¿y od

sposobu pozostawienia œladu (dyna-

Ryc. 4

Ryc. 5

Ryc. 6

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

Z PRAKTYKI

Ryc. 7

Ryc. 8

Ryc. 9

Ryc. 10

Ryc. 11

Ryc. 12

Ryc. 13

Ryc. 4–13. Odwzorowania linii papilarnych ujawnione na wewnêtrznych powierzchniach rêkawiczek lateksowych z u¿yciem zawiesiny Wet Powder

Fig. 4–13. Impressions of friction skin internal surfaces of latex glove developed with Wet Powder suspension

mika, si³a nacisku, iloœæ substancji

potowo-t³uszczowej, czas kontaktu

z pod³o¿em), jak równie¿ od pod³o¿a

(rodzaj materia³u, z jakiego wykona-

na jest rêkawiczka). Istotny jest tak-

¿e stopieñ dopasowania rêkawiczki

do d³oni (rozmiar rêkawiczki a wiel-

koœæ d³oni). Je¿eli rêkawiczka do-

brze przylega do skóry d³oni i nie

przemieszcza siê, wyd³u¿a siê czas

kontaktu listewek skórnych z pod³o-

¿em w jednym miejscu. W efekcie

zwiêksza siê iloœæ przeniesionej

substancji œladotwórczej. Dziêki te-

mu udaje siê ujawniæ nawet poletko-

w¹ budowê skóry palca i zarys pa-

znokcia (ryc. 14–15).

Najwiêksz¹ skutecznoœæ osi¹-

gniêto w³aœnie na tego rodzaju rêka-

wiczkach. Œlady linii papilarnych

ujawniono nawet na co drugiej z ba-

danych próbek. Wstêpnie przepro-

wadzone testy wskazuj¹ równie¿, ¿e

ujawnione t¹ metod¹ odwzorowania

linii papilarnych mog¹ byæ przeno-

szone na foliê daktyloskopijn¹ (ryc.

16–17).

Podczas badañ nie osi¹gniêto za-

dowalaj¹cych efektów ujawniania na

rêkawiczkach nitrylowych.

Podsumowanie

Œrodek o nazwie handlowej Wet

Powder, u¿ywany w celu ujawniania

œladów daktyloskopijnych na pod³o-

¿ach niech³onnych pokrytych war-

stw¹ kleju, mo¿e byæ stosowany rów-

nie¿ na powierzchniach rêkawiczek

lateksowych. Wstêpnie przeprowa-

dzone badania sugeruj¹, ¿e w przy-

padku œladów pozostawionych na

wewnêtrznych powierzchniach rêka-

wiczek lateksowych metoda z wyko-

rzystaniem Wet Powder jest bardziej

skuteczna ni¿ dotychczasowe meto-

dy ujawniania œladów.

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

Z PRAKTYKI

Ryc. 16

Ryc. 17

Ryc. 16–17. Odwzorowania linii papilarnych ujawnione na wewnêtrznych

powierzchnich rêkawiczek lateksowych z u¿yciem zawiesiny Wet Powder

i przeniesione na przezroczyst¹ foliê daktyloskopijn¹

Fig. 16–17. Impressions of friction skin developed on internal surfaces of

latex gloves developed with Wet Powder suspension and lifted on

transparent foil

Ryc. 15

9. Smith M.: Latent fingerprint on la-

tex gloves: development and photogra-

phic techniques, http://www.iowa-

iai.org/latentglvs.htm;

10. Speaks H.: Ninhydrin prints from

rubber gloves, „The Print” 1999, nr 15 (3),

s. 6–7;

11. Velders M.: Visualization of latent

fingerprints on used vinyl and latex glo-

ves using Gellifters, http://www.csigi-

zmos.com/products/latentdevelop-

ment/IAI_2004_handout.pdf.

Ryc. 14

Ryc. 14–15. Ujawnione odwzorowania poletkowej budowy skóry na wewnêtrznej powierzchni

lateksowej rêkawiczki

Fig. 14–15. Developed impressions of skin structure on the inside of latex glove

W trakcie badañ nie przeprowa-

dzano porównania skutecznoœci do-

stêpnych metod ujawniania œladów li-

nii papilarnych na rêkawiczkach jed-

norazowych. Zamys³em autorów by³o

jedynie przedstawienie mo¿liwoœci

œrodka Wet Powder, niestosowanego

wczeœniej na wewnêtrzne powierzch-

nie rêkawiczek lateksowych.

œladów linii papilarnych na wewnêtrznej

stronie gumowych rêkawiczek oraz iden-

tyfikacji sprawcy na podstawie tych œla-

dów, „Biuletyn Informacyjny” 1997, nr

105, s. 79;

5. Pleckaitis J.: Developing friction

ridge detail on the interior of latex and ni-

trile gloves, „Journal of Forensic Identifi-

cation” 2007, nr 57 (2), s. 230–239;

6. Pressly J.: Ninhydrin on latex glo-

ves: an alternative use for an old techni-

que, „Journal of Forensic Identification”

1999, nr 49 (3), s. 257–260;

7. Przewodnik po metodach wizualiza-

cji œladów daktyloskopijnych, praca zbio-

rowa pod red. M. Rybczyñskiej-Królik

i M. Pêka³y, Wydawnictwo Centralnego

Laboratorium Kryminalistycznego KGP,

Warszawa 2006;

8. Rinehart D.: Developing and iden-

tifying a latent print recovered from a pie-

ce of latex glove using ninhydrin-heptane

carrier (case 1). Developing latent prints

on household rubber gloves using ninhy-

drin-heptane carrier after superglue fu-

ming (case 2), „Journal of Forensic Iden-

tification” 2000, nr 50 (5), s. 443–446;

Tomasz Kulczyk

Tomasz Szczepañski

zdj.: autorzy

BIBLIOGRAFIA

1. Ianni M.: Developing latent prints

from latex rubber glove, The Criminalist,

Spring 2002, s. 5–6;

2. Kêpka E.: Ujawnianie œladów linii

papilarnych na przedmiotach gumowych,

„Biuletyn Informacyjny” 1994, nr 93, s. 58;

3. Kulczyk T.: Metody ujawniania œla-

dów linii papilarnych pozostawionych na

zewnêtrznych stronach rêkawiczek gu-

mowych, materia³ niepublikowany – pra-

ca zaliczeniowa na uprawnienia napisana

pod kierunkiem M. Rybczyñskiej-Królik

i E. Rogo¿y, CLK KGP, Warszawa 2003;

4. Oleksiuk S.: Interesuj¹cy przypa-

dek ujawnienia metod¹ cyjanoakrylow¹

W 2008 r.

Redakcja planuje

wydanie monografii

Tomasza Bednarka

pt. Badanie œladów

zapachowych.

Aspekty kryminalistyczne

i procesowe.

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: