INDYWIDUALNY PROGRAM PRACY Z DZIECKIEM Z WIELORAKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ PRZY WSPÓŁUDZIALE RODZICÓW
Wstęp
Program ten zawiera problematykę dotyczącą szeroko pojętego usprawniania osób głębiej upośledzonych umysłowo. Zawiera też zestaw ćwiczeń do realizacji przez rodziców, ponieważ rodzina jest naturalnym środowiskiem życia dziecka i w znaczny sposób warunkuje jego rozwój fizyczny i psychiczny.
Cele edukacyjne
Cel główny:
· wielozmysłowe stymulowanie dziecka z wieloraką niepełnosprawnością.
Cele szczegółowe:
· nawiązywanie kontaktów odpowiednio do potrzeb i możliwości dziecka;
· kształtowanie umiejętności komunikowania się z otoczeniem;
· usprawnianie ruchowe i psychoruchowe w zakresie dużej i małej motoryki, wyrabianie orientacji w schemacie własnego ciała i orientacji przestrzennej;
· wdrażanie do optymalnego poziomu samodzielności;
· rozwijanie wielozmysłowego poznawania otoczenia;
· wdrażanie do celowego działania dostosowanego do wieku, możliwości i zainteresowań.
Treści programowe (Tygodniowy harmonogram zajęć dziecka)
Dotykam i wyczuwam
· Zabawy w wodzie zimnej i ciepłej:
¶ przelewanie wody,
¶ chlapanie,
¶ zbieranie wody gąbką,
¶ zabawa pianką,
¶ „deszczyk przez sitko”,
¶ zabawa bańkami mydlanymi.
· Zabawy w substancjach gęstych:
¶ zabawy z kisielem, gotowanym siemieniem lnianym (rozciąganie kisielu w dłoniach, przenoszenie do ust, itd.);
¶ papka ryżowa (ściskanie, oklepywanie, robienie kulki);
¶ spagetti (chwytanie, rozciąganie, ciąganie po stole ruchem wężykowym).
· Zabawy w materiale sypkim (siemię, fasola, groch).
· Zabawy w tworzywach przekształconych (piasek, śnieg).
· Doświadczanie materiałów o różnej strukturze (futerko, aksamit, papier ścierny)- pocieranie, głaskanie.
· Zabawy paluszkami: sroczka, kominiarz, malowanie palcami na lustrze.
· Ćwiczenia woreczkami z różną zawartością (turlanie, rzucanie).
Słucham i słyszę
· Ćwiczenia rytmiczne z użyciem kasety magnetofonowej- reagowanie na muzykę głośną, relaksacyjną.
· Szukanie źródeł dźwięku - zabawa instrumentami muzycznymi.
· Wskazanie ilustracji odpowiedniej do nagrania z kasety magnetofonowej odgłosu na przykład zwierząt.
· Wysłuchiwanie i różnicowanie dźwięków dochodzących z najbliższego otoczenia oraz ich lokalizacja.
· Zabawy w wytwarzanie dźwięków: gniecenie gazety, stukanie w różne przedmioty, potrząsanie dzwonkiem.
Widzę i zauważam
· Zabawa w „do pary”- wyszukiwanie przedmiotu wskazanego przez nauczyciela (rękawice, skarpety, identyczne pary rysunków).
· Wkładanie przedmiotów o różnych rozmiarach do pudełek z wyciętymi wzorami kształtów.
· Układanie przez dziecko klocków według podanego wzoru.
· Sortowanie figur według kształtu: koła, trójkąty, kwadraty, prostokąty).
· Rozróżnianie przedmiotów według kolorów.
· Zabawy paluszkowe- wierszyki rysowane, piosenki ilustrowane gestem (naśladownictwo).
Wącham i czuję zapach
Smakuję i czuję smak
· „Coś tu pachnie”- wyszukiwanie substancji o mocnym zapachu (perfumy, czosnek).
· Dobieranie jednakowych zapachów.
· „Zapachy w mieście”- (frezja-kwiaciarnia, kawa-kawiarnia, chleb-piekarnia)- dobieranie przedmiotów do ilustracji.
· Rozpoznawanie smaków z zawiązanymi oczami- określanie smaku np.: słodki, kwaśny.
· „Mały kucharz”- różnicowanie smaków.
Usprawnianie psychoruchowe
· Zajęcia stymulacyjno- terapeutyczne według Weroniki Sherborne:
¶ ćwiczenia prowadzące do poznawania własnego ciała;
¶ ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu;
¶ ćwiczenia ułatwiające nawiązywanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą.
· Program wprowadzający M. Ch. Knilla.
· Masaż twarzy Castillo- Moralesa.
· Masaż rozluźniający mięśnie przy muzyce.
· Zajęcia muzyczno- ruchowe.
· Usprawnianie motoryki małej: malowanie, rysowanie, stemplowanie, wydzieranie, naklejanie, cięcie, lepienie.
Zgoda rodziców na realizację programu
Edukacja dziecka z wieloraką niepełnosprawnością nie powinna ograniczać się tylko do czasu spędzonego przez ucznia z nauczycielem. Ważne jest, wręcz konieczne, aby dziecko mogło korzystać w domu ze zdobytych umiejętności. Dlatego też rodzice powinni znać program swojego dziecka, wiedzieć, czemu służą poszczególne elementy jego nauki, jaki jest jej ogólny kierunek i przyjęte przez nauczyciela założenia.
Współpraca nauczyciela z rodzicami zwiększa szansę na to, by uczeń lepiej korzystał z nauki. Znając program dziecka i podpisując zgodę na jego realizację rodzice mają możliwość w nim współuczestniczyć. W wielu przypadkach mogą być również jego współtwórcami i realizatorami.
Marta Czuper
Anna Milewska
Ewa Kuczyńska
BAJKOTERAPIA – PROGRAM STYMULUJĄCY ROZWÓJ EMOCJONALNY DZIECI SPRAWIAJĄCYCH TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZE
Bajki odgrywają istotną rolę w rozwoju emocjonalnym dzieci. Coraz powszechniej stosowane są przez psychoterapeutów w leczeniu zaburzeń emocjonalnych małych pacjentów. Pomagają im w zrozumieniu i pokonaniu własnych trudności, słabości, lęków, podają im sposoby ich przezwyciężania.
Bajkoterapia to bardzo łatwa i prosta, a zarazem skuteczna metoda stymulująca rozwój intelektualny człowieka. Czytanie dziecka upośledzonego jest inne od czytania dziecka w normie intelektualnej, ale istnieją możliwości aktywizowania czytelniczego tych dzieci. Dodatkowo spełniają one ogromną rolę w przełamywaniu izolacji dziecka od świata. Osoby z upośledzeniem umysłowym mają trudności w zakresie myślenia abstrakcyjnego, braki w myśleniu przyczynowo-skutkowym, upośledzoną pamięć logiczną, zwężony zakres zainteresowań poznawczych. Dziecko upośledzone umysłowo chętnie słucha głośnego czytania, umie wybrać bajkę, która go zainteresowała. Bajki stwarzają mu świat zastępczy z bohaterami. Razem z nimi przeżywają grozę, strach, trudy, radość, zwycięstwa i klęski. Mogą mieć emocjonalny stosunek do występujących postaci. Bardziej pobudzona jest wyobraźnia i krytycyzm.
Oprócz przyswajania treści mają okazję do ekspresji słownej i ruchowej, co zmobilizuje je do wspólnej pracy, pozwoli wyładować energię, pokazać się z najlepszej strony i da możliwość dowartościowania. System wartości moralnych, obyczajowych jest niepełny i spaczony, z racji niekorzystnych warunków domowych i upośledzenia dzieci. Większość dzieci nie ma w domu pozytywnych wzorców osobowych, a w sposób naturalny wypływają one z proponowanych bajek. Oczywiście bajka nie rozwiąże problemów dziecka jak czarodziejska różdżka, ale jeśli wywoła pozytywne skutki to warto z niej korzystać.
Rafako2_1