Ustroje państw współczesnych T. 2 - red. E. Gdulewicz i in.pdf

(1733 KB) Pobierz
451719796 UNPDF
UTROJEPOTWWPÓŁCENYCH
USTKUdE HAJNSTW
WPÓŁCENYCH
2
PodredakcjąEwyGdulewicz
WYDAWNICTWO
UNIWERSYTETU MARII CURIE-KŁODOWKIEJLUBLIN2002
oRtaaRi /Jerzy Durakiewicz Sklad komputerowy / Bez Erraty, Joanna Dyszczyk Druk i
oprawa/PetitCLublin©WydawnictwoUMCLublin2002IBN83-227-1858-6
Wydawnictwo Uniwersytetu Mani Curie-Sklodowskiej 20-031 Lublin pl Marii Cuoe-
Sklodowskiej 5 tel. (O-prefihs-81) 537-53-04 http://press. umcs. lublin.pl
Diał Handlowy tel/ak (O-prefiks-81) 537-53-02 IKA tel. (O-prefiks-81) 537-53-03
www.ika.edu.pl
BIBLIOTEKWydiałuDitan*artwaiNaukPoMycnp*
Uniwersytetu Warszawskiego
iiNowywit6900-046 Warszaw*
tel. 610-03-81 w. 295, 296
Biblioteka WDiNP UW
1098019522
PITRECI
Wtp7
RodiałIRepublikaBiałorui(Jacekobcak)9
I. Ewolucja ustroju politycznego ......................................... 9
IIPrawaiwolnocicłowiekaiobywatela16
IIIytemorganówpaotwowych21
RodiałIIRepublikaBułgarii(GregorKokanowic)
33
I. Ewolucja ustroju politycznego ........................................
33
IIOgólnacharakterytykaKontytucjiRepublikiBułgarii12lipca1991r 39
IIIytemorganówpaotwa
47
RodiałIIIRepublikaCeka(EwaGdukwic)
65
I. Geneza Republiki Czeskiej ........................................... 65
IIOgólnacharakterytykakontytucji}
IIIPodtawoweprawaiwolnoci
69
IV. System partyjny ..................................................
71
VWładaustawodawcza ............................................. 74
VIWładawykonawca 85
VIIWładaądownica 93
©RodiałIVRepublikaLitewka(WojciechKrciz) ...................... .(^9
I. Ewolucja ustroju politycznego ........................................ 99
IIKontytucjaRepublikiLitewkiejikontytucyjnyytemródełprawa102
III. Zasady naczelne Konstytucji Litewskiej .............................. 105
IV. Podstawowe zasady systemu wyborczego i systemu partyjnego ............ 108
V. Sejm .......................................................... 113
VI. Prezydent...................................................... 121
VIIRąd127
VIIIądKontytucyjny131
RodiałVFederacjaRoyjka(MiroławGranat)......................
135
I. Likwidacja ZSRR .................................................
135
IIRojajakopaotwoederalne
138
IIIOgólnacharakterytykaKontytucjiFederacjiRoyjkiej 141
6RodiałVIRepublikaRumunii(Wieławkrydło)
155
IOgólnacharakterytykakontytucyjnejewolucjiutrojupolitycnego 155
II. Prace nad przygotowaniem nowej konstytucji ..........................
157
III. Charakterystyka Konstytucji z 1991 roku ............................. 159
IV. Zasady ustroju politycznego i gospodarczego ..........................
161
V. Status prawny jednostki ........................................... 163
VI. System wyborczy i partie polityczne ................................. 164
VIIWładepublicne
167
$RodiałVIIRepublikałowacka(Wq/dec/iakrewti)
185
I. Geneza i ewolucja ustroju politycznego ................................ 185
IIKontytucjaRepublikiłowackiej
194
III. System partyjny .................................................
199
IVytemorganówpaotwowych
203
RodiałVIIIRepublikałowenii(ławomirPatyra)
221
I. Ewolucja ustroju politycznego .......................................
221
IIKontytucjaRepublikiłoweniiijejaadynacelne
223
IIIPrawacłowiekaipodtawowewolnoci 226
IV. System partyjny .................................................
230
V. System wyborczy .................................................
232
VIytemorganówpaotwowych
235
tyRodiałIXRepublikaUkrainy(RyardMojak)
251
IUwagiogólne
251
IIGeneaukraiokiejpaotwowociijejdiejepolitycne 252
IIIOgólnacharakterytykaKontytucjiRepublikiUkrainy 262
IVytemorganówpaotwowych
269
9RodiałXRepublikaWgierka(Wojciech Orbwsld) ....................
285
IEwolucjautrojupolitycnegoWgier 285
IIWgierkiereormykontytucyjne
286
IIIOgólnacharakterytykaKontytucjiRepublikiWgierkiej............... 290
IVytempartyjnyipodtawoweiłypolitycneWgier 292
V. System wyborczy i jego ewolucja ....................................
296
VIKontytucyjnyytemorganówpaotwa 297
WSTP
Dokonujące i w otatnim dwunatoleciu itotne miany w utrojach paotw Europy
rodkowo-WchodniejkłoniłyutorówpodrcnikaUtrojepaotwwpółcenychdoopracowania
- w poszerzonym gronie autorskim - drugiegotomupreentującegopreobrażeniakonstytucyjne
achodącewdieiciupaotwachtejcciEuropy
Wródpreentowanychpaotwnajdująikrajektóreachowały- wróżnymakreie-
precałycaitnieniablokukomunitycnegopewientopieoamodielnocijakitektóret
samodielnodutraciłylubteżodwiekówjejniepoiadałyTocojełącytobliżonedowiadcenia
okreuprynależnocidotegobloku
Upadekytemuautorytarnegoonacałdlatychpaotwodejcieodmonopolujednejpartiii
jego konsekwencji ustrojowych Rodący i pluralim politycny prowadił nieuchronnie do
atąpienia ytemuopartego na aadie jednolitociwłady ytememopartym na aadie
podiału włady Jednakże już model intytucjonalny tego podiału jet różnicowany od
prezydencjalizmu (BiałoruRoja)popreróżneormyytemów„mieanych(Rumunia)do
niemalklaycnegoparlamentarymu(paotwatwgrupywyehradkiej)
Naróżnicowanieytemówpolitycnychwpływmiałowielecynnikówdowiadcenie
historyczne, sytuacja gospodarcaodmiennakulturapolitycnatopieowiadomociobywateliitp
Doceniającnacenietychcynnikówdlaproceutranormacjiutrojowejniejetjednaknaym
adaniempreentacjaróżnychapektówrowojupolitycnegopaotwEuropyrodkowo-Wschodniej
iichwpływunaktałtutawyaadnicej
Głównymadaniemjakiepotawiliobieutoryjetpreentacjakontytucyjnegoytemu
rądówaadnacelnychutrojuprawawyborcegoiytemupartyjnegoapredewytkim
konstytucyjnego systemu organówpaotwowychOpierającinamaterialenormatywnymora
literaturepredmiotutaralimyi- tamgdieokaałoitomożliwe- igadtakżedopraktyki
jednaktcdmamynadiejrowinądwkolejnymwydaniupodrcnika
Pryjcietakich ałożeopowoliłonapewnąuniikacjoddielnychopracowaoackolwiek
auważydmożnażeniejetonarealiowanawpoóbnabyttywnyOdtptwateuaadnione
ądalekoidącymiodmiennociamiwtrukturenacelnychorganówpaotwowychoraróżnym
stopniem zaawansowania budowy nowego systemu polityczno-ustrojowego.
Unającżeprocedemokracjiwwielutychpaotwjetwciążotwartyniepokuilimyio
ichpreentacjwedługpryjtychytemówrądówpreerującukładalabetycny
ądimy że materiał predtawiony w podrcniku połuży jako pomoc dydaktycna
tudentomprawaadminitracjiipolitologiiwramachajddotycącychwpółcenychytemów
paotwowychipowolinaumyłowienieróżnicmidypreentowanymiutrojamipaotwowymi
apodanaliteraturaumożliwipogłbieniepodtawowejwiedy
Ewa Gdukwicz
JACEK SOBCZAK
RodiałI
REPUBLIKBIŁORUI
I. EWOLUCJA USTROJU POLITYCZNEGO
1EWOLUCJPOYCJIPOTWBIŁORUKIEGOWTOUNKCHMIDYNRODOWYCH
BiałorudocauropaduwiąkuRadieckiegotjdopocątkulatdiewiddieiątych
nigdyniebyłapaotwemuwerennymBiałoruininapretreniwiekównajdowaliikolejnopod
dominacjąLitwinówPolakówiRojanPodobieotwojykabiałorukiegodojykaroyjkiegoi
wpólnewynawanieprawoławiapowodowałonapretrenidwóchotatnichwiekówruyikacji
tounkowonikitopieowiadomocinarodowejorapocuciaodrbnocitantencególnie
pogłbiłiwokreieprynależnociBiałoruijakoRepublikiocjalitycnejdowiąkuRadieckiego
PodwpływempremiandokonującychiwRRarądówMichaiłaGorba-czowa, 27 lipca
1990rokuRadaNajwyżaBRRpryjładeklaracjuwerennocipaotwowejBiałoruchodbyła
nadalcciąwiąkuRadieckiego(copotwierdiłoreerendumpreprowadone 17 marca 1991
roku) akcentowała nadrdnod amodielnod ora pełni włady paotwowej republiki w
granicachjejterytoriumoranieależnodwtounkachewntrnychWradeklaracjąBiałoru
uykiwałaitotneatrybutyuwerennocitakiejakwłanegodłolagihymnWdeklaracji
uwerennoci nalały i także potanowienia o prawie poiadania pre BRR włanych ił
brojnych wojk wewntrnych i organów bepieceotwa paotwowego podporądkowanych
wyłącnieRadieNajwyżejKażdalokaliacjanaterytoriumBiałoruiormacjiwojkowychinnych
paotwichbaiobiektówwojkowychwymagałaodtejchwiligodyRadyNajwyżej
Najitotniejym potanowieniem deklaracji odnoącym i do tatuu paotwa
białorukiego w tounkach midynarodowych było utanowienie amodielnego prawa do
dobrowolnegoreaniaiinnymipaotwamiiwobodnegowytpowaniatakichwiąkówco
twarałopodtawdodogłbnejreormyradieckiejumowywiąkowej
Prełomowym wydareniem w proceie ewolucji tatuu paotwa białorukiego była
nieudanapróbaprewrotuwojkowegowMokwiewierpniu1991roku
kierowanapreciwkopreydentowiMichaiłowiGorbacowowiradykaliowałotonatroje
niepodległociowenaBiałorui28ierpnia1991rokuRadaNajwyżaBRRpryjłautawo
nieależnocipaotwowejBiałoruiWtenpoóbdołodopowtanianiepodległegopaotwaktóre
od18wrenia1991rokupryjłonawRepublikaBiałorui
Niepodległepaotwotanłojednakpredtrudnymproblememnowegoułożeniatounków
jużnieewiąkiemRadieckimktóryuległropadowilecRojąodktórejBiałorubyłatak
poważnieuależnionagopodarcoimilitarnieWpadierniku1991rokuwródomiuuwerennych
paotwwchodącychniegdywkładRRBiałorupodpiałaUkładowpólnociegopodarcej
tworącymidytymipaotwamiunigopodarcą
Wdniu8grudnia1991rokuwPucyBiałowiekiejnapotkaniuprywódcówRoji
BiałoruiiUkrainyutalonożewiąekocjalitycnychRepublikRadieckichpretałitniedatry
paotwapotanowiłypowoładWpólnotNiepodległychPaotw
PoważnymwmocnieniempoycjiBiałoruiwWNPbyłaktżejejiedibamiecidimiała
wMiokuDoWNPwójakcegłoiłojedenaciebyłychrepublikradieckichRadaNajwyża
BiałoruiratyikowałaukładoutworeniuWNP10grudnia1991rokuWpólnotaNiepodległych
Paotwnieprybraławenieintytucjonalnymtrwałychormorganiacyjnychnieprycyniłai
teżdoreintegracjiwytkichtworącychjąpaotwWjejramachachodiłonatomiatereg
wiąków pomidy paotwami wajemnie e obą wpółpracującymi lub integrującymi i
amodielnie be udiału truktur wpólnotowych Taki proce achodił właca pomidy
BiałoruiąaRojąodktórejBiałorubyłauależnionapredewytkimgopodarcoProce
reintegracjiobupaotwnailiłiwradojciemdowładypreydentalekandraŁukaenki
Pierwymetapemtegoproceubyłoutworenie8wrenia1991rokuUniiCelnejpomidyRojąa
Białoruią. 2 kwietnia 1996 roku prezydenci: Rosji - BoryJelcyniBiałorui- lekanderŁukaenka
podpialiukładoutworeniutowaryeniaRojiiBiałoruiUmowatapogłbidmiałaintegracji
wechtronnebliżenieobupaotwPrewidywałaugadnianiepolitykiagranicnejitworyła
jednolity obszar gospodarczy.
Witocieukładprowadidmiałdocałkowitegopodporądkowaniagopodarkibiałorukieji
dominacjiilniejejgopodarkiroyjkiejUmowaprewidywałapowtaniewpólnychorganów
ponadnarodowychNacelnymorganemtowaryeniamiałabydRadaNajwyżakładającai
Zgłoś jeśli naruszono regulamin