Podstawy edytorstwa wykład cz IV.pdf

Sposoby zdobywania pozycji do planu wydawniczego

I. Przychodzi autor do wydawnictwa

a) ma dzieło

b) ma pomysł

II. Wydawnictwo zamawia książkę

III. Jest publikacja zagraniczna, którą można przetłumaczyć

I. Przychodzi autor do wydawnictwa z gotowym dziełem

 Zalety :

 mamy gotową pracę, nie kupujemy kota w worku, wiemy jak wygląda dzieło,

możemy od razu określić kształt edytorski, gdyż znamy charakter książki i

specyfikę jej tekstu

 wiemy na jaki rynek może być przeznaczona, jaki jest jej poziom [popularna,

szkolna, naukowa] i odpowiednio dobieramy rozwiązanie edytorskie

 znamy objętość – możemy zabudżetować książkę wraz z elementami

dodatkowymi, gdyż wiemy, ile ma stron, ile ilustracji, jakie ilustracje etc.

 widzimy od razu wszelkie niedostatki książki, nic się nie ukryje

 możemy zaplanować harmonogram i wiemy, ile czasu zajmą ew. poprawki, nie

ma ryzyka opóźnienia 1

 Wady:

 gotowy tekst może nie pasować do strategii wydawniczej, ale jeżeli zależy nam

na autorze [znane nazwisko] wówczas książkę trzeba przepracować, ale często

autor jest przywiązany do tekstu i niechętnie słucha uwag wszelakich 

II. Przychodzi autor do wydawnictwa z pomysłem na książkę

Autor powinien złożyć wydawnictwu oficjalną propozycję wydawniczą :

1. Co to za dzieło : tytuł i opis, czego dotyczy

2. Dla kogo książka jest przeznaczona [dzieci, młodzież, studenci, starożytnicy]

3. Dokładny konspekt z charakterystyką zawartości

 na tym etapie autor, zwłaszcza, jeżeli jest niedoświadczony, powinien

zaplanować przy pomocy redaktora objętość poszczególnych części – aby

uniknąć sytuacji gdy np. cała książka ma liczyć 20 ark., a autor rozpisał się w

kilku początkowych, i zaczyna skracać następne by zmieścić się w limicie –

rozdziały powinny być proporcjonalne, lepiej zaplanować to na początku.

4. Propozycje wszystkich materiałów dodatkowych towarzyszących książce

[indeksy, aneksy, płyty CD, aneksy internetowe 2 ]

5. Autor powinien napisać coś o sobie [nie każdy jest Słowackim, co wielkim poetą

był]

1 co najwyżej przy korekcie, ale są to nieznaczne opóźnienia, przewidywane w planie, a nie

wielomiesięczne bumelanctwo rozlazłego autora.

2 które mogą np. zawierać testy sprawdzające wiedzę nabytą przy pomocy danego podręcznika etc.

6. Informacja o stosunku książki do pozostałych pozycji na rynku – czy jest

konkurencyjna , czy wspomagając a 3

7. Można już poprosić o nazwiska sugerowanych recenzentów wraz z ew.

uwagami dotyczącymi animozji osobistych vel merytorycznych [napisał tą samą

książkę, ma kontrowersyjne poglądy etc.]. Dzięki temu wiemy, kto się liczy w

danej dziedzinie, nawet jeśli nie uwzględnimy wszystkich sugestii autora.

 W interesie redaktora jest uzyskanie od autora jak najbardziej szczegółowych

informacji, w przeciwnym razie będzie musiał tracić czas na grzebanie po bibliografiach i

Internecie.

 Zalety tworzenia książki od początku :

 można dyskutować z autorem, zwłaszcza, gdy chcemy umieścić książkę w serii i

musimy dopasować poziom lub założenia do pozostałych pozycji

 mamy doświadczenie z rynkiem i wiemy, co się sprzeda – możliwość

zoptymalizowania potencjalnego dzieła pod kątem nabywcy

 autor jest bardziej skłonny do słuchania uwag i sugestii, łatwiej mu jest się do

nich stosować, gdy uwzględnia je na bieżąco a nie ex post .

 Wady :

Jak przy książce zamawianej – vide dalej – a zwłaszcza:

 książki nie ma de facto , ona jest dopiero in spe

 określenia parametrów są bardzo umowne i niedokładne, zwłaszcza, jeżeli chodzi

o objętość – autorzy lubią się rozpisywać, choć czasem tworzą gnioty narzekając

na brak weny…

 problem stanowi dotrzymywanie terminów

III.

Wydawnictwo zamawia książkę

 Przydatne, gdy planujemy serię i szukamy do niej pozycji - wiemy, czego chcemy,

wówczas planujemy serię i szukamy pasujących publikacji

 Od redaktora inicjującego wymaga się świadomego tworzenia planu

wydawniczego – każde wydawnictwo ma jakąś strategię, zaś autorzy nie

zawsze piszą i przynoszą to, co akurat można czy trzeba wydać.

 Możemy ułożyć hierarchię autorów i zapytywać kolejno – niektórzy będą się

wykręcać nadmiarem pracy bądź brakiem zainteresowania tematyką.

 Zalety :

 możliwość wpływania na kształt publikacji – zamawiamy 30 arkuszy na poziomie

maturalnym, a nie 5 tomów niestrawnych nawet dla doktorantów

 łatwiejsze planowanie – zamawianie na termin, w którym powinien wyjść kolejny

tom serii – seria musi być periodyczna, pożądana jest regularność ukazywania się

poszczególnych tytułów.

 Wady :

3 e.g. W. Anders – „ Bez ostatniego rozdziału… - wspomnienia z lat 1939-1946 ” i Z. Szyszko-Bohusz –

„ Czerwony sfinks – uzupełnienie do wspomnień gen. Andersa ”.

 Autor może się opóźnić – dotyczy to wszystkich typów książek i większości

autorów 

 Istnieje jeszcze niewielkie ryzyko, że zamówiona książka, którą redaktor de facto

współtworzy zostanie nagle przekazana przez autora innemu wydawcy – jest to

świństwo, lecz czasem się zdarza…

Gdzie szukać autorów i jak z nimi postępować?

- książki naukowe – spośród środowiska akademickiego, poprzez bazy danych lub własne

kontakty

- literatura piękna – można ogłaszać konkursy, czasem autorzy sami przychodzą

- należy orientować się, kto „siedzi” w danej tematyce.

Warto również, zwłaszcza w przypadku młodych autorów zapoznać się z

dotychczasowym dorobkiem [chyba, że to debiut]. Można dzięki temu poznać styl

pisania autora, jego sposób myślenia etc. Jest to zalecane również wobec naukowców,

gdyż nierzadko naprawdę wybitni uczeni nie mają za grosz talentu pisarskiego i nie

potrafią pisać przystępnie 4 .

Warto poprosić autora na początku pracy o próbkę tekstu [e.g. pierwszy rozdział] –

rozsądni autorzy wiedzą, że redaktor nie jest cenzorem i nie zamierza popsuć tekstu,

tylko go poprawić. Redaktor pomaga ukierunkować pracę na wczesnym etapie jej

powstawania, co potem oszczędza sporo wysiłku przy korekcie.

Niektórzy autorzy lubią otrzymywać instrukcje – czują się wówczas dopieszczeni :-D

Dobry wydawca powinien mieć instrukcję dla autorów , precyzującą, jak powinny

wyglądać prace składane przez nich w wydawnictwie. Szczególnie ważne są:

 czcionka, interlinia, margines y 5

 uwagi dotyczące bibliografii i przypisów 6

 jednolity zapis nazwisk, toponimów, skrótów i skrótowców

 wymagania dotyczące wersji elektronicznej 7 - jaki program, format pliku, sposób

dostarczenia [raczej pendrive lub mailowo zamiast dyskietek]

Czasem autorzy lubią samodzielnie łamać tekst i ustalać formatowanie tekstu,

lecz jest to niepotrzebny wysiłek, gdyż i tak w wydawnictwie używa się zupełnie

innych programów, niekompatybilnych z pecetowymi edytorami tekstu – później

przy konwertowaniu takich plików całe formatowanie diabli biorą, a tekst wygląda nieraz

jak Hiroszima. Autor powinien jedynie zaznaczać wyróżniki merytoryczne, a nie bawić

się w formatowanie.

Oddzielna instrukcja powinna obowiązywać przy pracy zbiorowej:

- nie chodzi o niwelowanie indywidualnych różnic stylu, a po prostu o jednolity poziom

przystępności 8

4 por. podręczniki do archiwistyki wydawane przed środowisko toruńskie 

5 by nie dostać tekstu petitem bez interlinii z marginesem 1mm, bo autor oszczędza miejsce

6 jednym wystarcza zasada: „dowolny system, byle konsekwentnie”, inni wymagają reguł Bibliografii

Historii Polskiej

7 dzieła z dużą ilością wzorów, równań etc. powinny być edytowane w czymś bardziej zaawansowanym niż

MS Word.



aby nie było tak, że jedna część jest na poziomie bryku, a druga wprawia w zakłopotanie nawet

profesorów

- jednolite nazewnictwo, miary, wagi 9

Podobne uwagi odnoszą się do książki seryjnej – autorzy muszą wiedzieć, jak wyglądają

pozostałe tomy

Tłumaczenia

 Od tłumaczy dzieł zagranicznych należy wymagać uzasadnienia, dlaczego akurat

ta książka jest warta tłumaczenia na polski – tłumacz chce zarobić, a często

chałturzy w różnych wydawnictwach i będzie na siłę przekonywał, że warto

tłumaczyć „cokolwiek” co tylko ukazało się za granicą, gdyż ma w tym swój

interes. Zwłaszcza, że niektórzy tłumacze raz przekładają Goethego, innym zaś

razem Mein Kampf a potem jeszcze baśnie braci Grimm…

 Obowiązkowe jest zgłoszenie i skontrolowanie próbki

 Tłumacze często specjalizują się w określonym rodzaju literatury, lub też są

pracownikami naukowymi lub dydaktycznymi – wówczas znają specjalistyczne

słownictwo i tajniki zagadnienia, dzięki czemu nie wynikają takie kwiatki, jak

„mały generał” w tłumaczeniu Oświeceniowego pamiętnika 10

1. Źródła tłumaczeń:

a) oferty tłumaczy, często ze środowisk akademickich

b) własne poszukiwania redaktora:

 katalogi wydawnictw obcych - rozsyłane na prawo i lewo

 katalogi internetowe – często stosowane przez małe firmy ze wzgl. na niższe

koszta

 wydawnictwa wielobranżowe [e.g. PWN] oferują listy subskrypcyjne

dotyczące określonej tematyki

 międzynarodowe targi książki

MTK w Warszawie odbywające się w ostatnim tygodniu maja w PKiN 11 - dość

prowincjonalne na skutek polityki Ars Polonia, straciły znaczenie na rzecz Pragi,

Wilna i Moskwy.

Najważniejsze targi odbywają się we Frankfurcie nad Menem w drugim tygodniu

października. Trwają 5 dni w 8 ogromnych halach po 3 kondygnacje:

 tam głównie handluje się prawami do książek, same książki są dodatkiem 

 można nawiązać osobiste kontakty, znacznie ułatwiające późniejszą współpracę

on-line

 okazja do podpatrzenia mody panującej na świecie – jak na każdym rynku raz

modne są książki o hafcie krzyżykowym, a raz o modelarstwie

 sposobność do szpiegowania rozwiązań edytorskich, serii, materiałów

poligraficznych etc.

Ważne targi odbywają się również w Londynie, Waszyngtonie, Toronto, Jerozolimie,

Tokio, Pekinie, Hong-Kongu, Bangkoku, Budapeszcie, Moskwie 12 i Bolonii 13 .

9 przykładowo w książce o artylerii II wojny światowej kalibry mogą być podawane w milimetrach, calach,

funtach bądź pudach - bądź tu mądry i przeliczaj 

10 dosłowne tłumaczenie fr. le petit General , w kontekście źródła oznaczało „hetman polny”

11 duszno ze względu na stalinowską klimatyzację

targi książki ogólnej oraz targi humanistyczne

13 głównie książki dziecięce

2. Ocena książki zagranicznej

 powinien dokonać jej specjalista z dziedziny – czasem trudno dobrać – e.g. w

przypadku bajek mógłby nim być: psycholog dziecięcy, pedagog, inny pisarz –

czy książka nadaje się na polski rynek?

 książka zagraniczna powinna być przejrzana przez wydawcę przed podpisaniem

umowy z wydawcą zagranicznym – należy ocenić oryginał i nie sugerować się

notatkami katalogowymi, zarówno dot. autora jak i książki – wszystkie piszą, że

jest to rewolucyjne dzieło i światowy bestseller, a autor jest najlepszy w całej

Galaktyce.

 następnie tłumacz powinien dostać instrukcję

 tłumacz częściej wymaga wsparcia fachowca z dziedziny

 Zalety tłumaczeń

 mamy książkę i znamy ją

 praca przy tłumaczeniu jest głównie odtwórcza – łatwiej ustalić termin

 są już gotowe elementy dodatkowe, które umieszczamy w książce

 książka jest już znana w obiegu międzynarodowym, w Polsce nie stanowi novum ,

przynajmniej w obiegu naukowym

 w akcji promocyjnej można użyć recenzji zagranicznych

 Wady

 koszt – opłacenie licencji [zarobek wydawnictwa i autora oryginału] oraz

honorarium tłumacza

 licencja wydawcy zagranicznego jest udzielana z reguły tylko na kilka lat

 książka może się nie przyjąć na rynku polskim, ale takie ryzyko jest z każdą

książką, również krajową [„piękna panna, a za mąż wyjść nie może”]

3. Zasady translatoryki

 należy iść wiernie za tekstem oryginału, nawet jak nie odpowiada to autorowi

przykład: J. Hašek, Przygody dobrego wojaka Szwejka , przeł. P. Hulka-Laskowski 14

„Szwejk poszedł spać” – w nowszym tłumaczeniu, którego autor chciał być bliżej

oryginału brzmi to; „Szwejk udał się na spoczynek”. Który z tych przekładów jest zgodny

z duchem i przesłaniem książki Haška?

 konieczne jest utrzymanie stylu oryginału – powieść spisana językiem angielskiej

ulicy nie może być tłumaczona na polski język literacki

 tzw. egotyzacja i udomowienie – problem, do jakiego stopnia sprowadzać

oryginał na realia języka, na który się tłumaczy – czy książkę napisaną językiem

moskiewskich przedmieść należy tłumaczyć na polską gwarę Targówka czy

tworzyć niestrawne neologizmy? W takim wypadku zawsze należy utrzymać ten

sam rejestr językowy

 wykonane tłumaczenie tłumacz powinien odłożyć na tydzień [lub dwa], a

następnie przeczytać i poprawić jako samodzielny tekst polski, celem uniknięcia

interferencji językowej [naleciałości oryginału, np. składnia łacińska w polskim

zdani u 15 ].

przekład z 1931 r.

15 e.g. „Wykład ciekawy zaczyna się”

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: