Dwadziescia bledow dzisiejszych rodzicow Jak ich unikac S.Alcalde.pdf

DWADZIEŚCIA BŁĘDÓW

DZISIEJSZYCH RO DZICÓW

Jak ich unikać

Autor Samuel Alcalde

SPIS TREŚCI

JAKIE BĘDZIE TWOJE DZIECKO?

T WOJE DZIECKO JEST NAJWAŻNIEJSZE

ROZDZIAŁ PIE RWSZY: Wzbudzanie i podtrzymywanie lęków już istniejących

ROZDZIAŁ DRUGI: Lekceważenie pierwszych lat

ROZDZIAŁ TRZECI: Brak bodźców

ROZDZIAŁ CZWARTY: Język błędny i język nieobecny

1. Język błędny

2. Język nieobecny

ROZDZIAŁ PIĄTY: Ograniczanie ruchu

ROZDZIAŁ SZÓSTY: Nadopiekuńczość

ROZDZIAŁ SIÓDMY: Niespełnione groźby lub obietnice

ROZDZIAŁ ÓSMY: Potężna moc naśladownictwa

ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY : Bawienie się czułością

ROZDZIAŁ DZIE ŚĄTY : Nadmierna surowość

ROZDZIAŁ JEDENASTY: Pozwalanie na wszystko

ROZDZIAŁ DWUNASTY: Dziecko na chwilę

ROZDZIAŁ TRZYNASTY: Ojciec z fotografii

ROZDZIAŁ CZTERNASTY: Nagrody materialne

ROZDZIAŁ PIĘTNASTY: Rodzeństwo

ROZDZIAŁ SZESNASTY: Nadmiar telewizji

ROZDZIAŁ SIEDEMNASTY: Zabawki, coraz więcej zabawek

ROZDZIAŁ OSIEMNASTY: Dziadkowie

ROZDZIAŁ DZIEWIĘTNASTY: Posiłki jako pole bitwy

ROZDZIAŁ DWUDZIESTY: Seks - nieprzezwyciężalne tabu

JAKIE BĘDZIE TWOJE DZIECKO?

▲ Dzieci uczą się tego, co widzą.

> Jeżeli dziecko jest ciągle krytykowane, to nauczy się potępiać.

> Jeżeli dziecko żyje skromnie, to nauczy się pracować.

> Jeżeli dziecko jest zawstydzane, to nabawi się poczucia winy.

> Jeżeli dziecko żyje w atmosferze tolerancji, to na uczy się tolerancji.

> Jeżeli dziecko spotyka się z zachętą, to nauczy się polegać na innych.

> Jeżeli dziecko jest doceniane, to nauczy się wyrażać uznanie.

> Jeżeli dziecko jest sprawiedliwie traktowane, to na uczy się sprawiedliwości.

> Jeżeli dziecku zapewnione jest bezpieczeństwo, to nauczy się zaufania.

> Jeżeli dziecko jest aprobowane, to nauczy się miłować siebie.

> Jeżeli dziecko czuje akceptację i przyjaźń, to na uczy się znajdować w świecie miłość.

TWOJE DZIECKO JEST NAJWAŻNIEJSZE

> Twoje dziecko jest najważniejsze i powinno być dla ciebie zawsze na pierwszym planie.

> W obcowaniu z nim - ważna jest przede wszystkim wielka cierpliwość.

> Następnie: uwaga, czułość i łagodna stanowczość.

> Wszystko, co uczynisz czy powiesz, powtórzy twoje dziecko i tego się nauczy: uwaga!

> Nigdy go nie okłamuj ani nie strasz.

> Zawsze wypełniaj dane obietnice; nigdy nie składaj obietnic, których nie możesz

dotrzymać.

> Dużo z nim rozmawiaj; a Twoja mowa niech będzie jak najbardziej poprawna. Jeśli znasz

jakiś inny język, ucz je tego języka od momentu jego narodzin.

> Nie przekupuj dziecka. Doceniaj to, co zrobi. Przyczyniaj się do tego, aby szanowało siebie

(lecz bez fałszu).

> Od momentu narodzin dostarczaj mu jak najwięcej pozytywnych bodźców.

> Codziennie poświęcaj mu czas. Czyń to z entuzjazmem, jakby to była zabawa.

ROZDZIAŁ PIERWSZY

Wzbudzanie i podtrzymywanie lęków już istniejących

Uważaj, bo zawołam Babę-Jagę.

- Chodź tutaj. Jak nie przyjdziesz, to zawołam Babę-Jagę. Albo wilka, albo czarodzieja, albo

wiedźmę, albo stracha, albo karalucha itd. Każdy ojciec i każda matka ma w zanadrzu coś,

czym może zastraszyć dziecko. Jakże wymowna jest ta karykatura. Kto napełnił chłonny

umysł dziecka lwami, krokodylami, myszami, czarownicami, monstrami i całym

zwierzyńcem, który może dziecko złapać, zjeść, uwięzić, porwać, ukarać czy po prostu

zmusić do zrobienia tego, czego się od niego domagają?

Oczywiście, dorośli.

Człowiek staje się lękliwy wskutek przeżytych doświadczeń. Dla mnie jedną z

fundamentalnych przyczyn strachu są słowa, które stale i bardzo gwałtownie powtarzają

dorośli.

Ricardo Alcantara napisał opowiadanie, które wszyscy rodzice, dziadkowie, opiekunki,

nauczyciele i ludzie pracujący z dziećmi powinni przeczytać; nosi ono tytuł Gustaw i lęki.

Lektura tego tekstu z całą wyrazistością pozwala zobaczyć, jak okrutnymi i bezmyślnymi

ludźmi jesteśmy, skoro straszymy nasze dzieci istotami, które powiększają ich niepokój i lęk.

Winniśmy się wyrzec takiego szantażowania dzieci, gdyż sztuczki tego typu mają na nie

bardzo zły wpływ. Jednakże strach można wzbudzić w dzieciach również nieświadomie.

Selma Fraiberg relacjonuje przypadek babci, która - zobaczywszy mrówki w kuchennym

kredensie - zaczęła krzyczeć:

„- Znowu są tu te mrówki! Pozjadają wszystko, co stanie im na drodze!

Jeśli w cudownym świecie dwuletniej dziewczynki istnieją mrówki zdolne pożreć wszystko,

co stanie im na drodze, to prawdopodobnie mogą zjeść także ową małą dziewczynkę. To, że

dziecko jest zbyt duże dla mrówki, nie ma w tym wypadku żadnego znaczenia".

W umyśle małego dziecka wszystko jest możliwe. Dlatego zwracajmy uwagę na nasze słowa

i nasze gesty.

Niektóre lęki są normalne i trzeba je rozumieć. Dziecko reaguje lękiem na pojawiające się

nieoczekiwanie obrazy i hałaśliwe dźwięki: motocykla, wyładowania atmosferycznego,

błyskawicy, odkurzacza, wiertarki, myjni samochodowej, ciemności... a nawet brzęczenia

bąka. Wiedząc o tym, powinniśmy sobie uświadomić, że wiele małych dzieci się boi. Jeżeli

po stąpimy właściwie, te lęki znikną. Jak mówi dr J. Cohen, „pewne lęki u dziecka są

normalne, inne zaś nie; zasadniczo zależy to od jakości relacji dziecka z matką i otoczeniem”.

Innym sposobem nabawienia się lęku jest naślado wanie, które w tym przypadku można

nazwać zarażeniem się. Jeśli matka (albo ojciec) boi się myszy, na jej widok piszczy i

niemal

traci rozum; jeśli podrywa się na dźwięk dzwonka; jeśli unika ciemności; jeśli paniczny strach

ogarnia ją na widok psów czy dentysty... to dzieci prawdopodobnie będą ją naśladować.

Reasumując, lęków można się nabawić z powodu:

1) warunków zewnętrznych (np. strach przed wyładowaniem atmosferycznym, wynikający

z jego nagłego pojawienia się),

2) naśladowania (np. strach przed myszą, przed burzą, przed dentystą... spowodowany

faktem, że matka czy inna bardzo dziecku bliska osoba, również się boi),

3) straszenia (np. „zaszkodzisz sobie", „zawołam wilka", „zamknę cię w ciemnej łazience").

Paul Osterrieth nie pozostawia wątpliwości: „W dziecku nie ma jakichś szczególnych

dziedzicznych czy wrodzonych lęków (...). Wypada przypomnieć, że to, co nieznane i

nieoswojone jest silnym czynnikiem napawającym lękiem, lecz czynnikiem determinującym

są rodzice”.

Rodzice, którzy starają się nie wpajać swoim dzieciom strachu i skrywają swoje lęki w ich

obecności, aby się nimi nie zaraziły, wiedzą, że są inne osoby i okoliczności, pod wpływem

których dzieci mogą nabawić się strachu.

▲ To, czego nie powinniśmy czynić w stosunku do lęków naszych dzieci (choćbyśmy

sami wywołali), to:

> Ignorować ich; takie zachowanie niczemu nie służy i nie przekazuje dziecku żadnej

informacji.

> Zmuszać dziecka do stawienia czoła sytuacji, której się lęka, ponieważ pogarsza to jego

stan emocjonalny, w dodatku jeśli brak nam wyczucia, takie postępowanie może się

przyczynić do zwiększenia strachu; wielu rodziców, oceniając z perspektywy ludzi

dorosłych przyczynę strachu dziecka jako błahą, stara się oswajać je z tym, czego się boi,

poprzez konfrontację. Powoduje to nasilenie lęku u dziecka. Bowiem gdy podkreśla się

fakt owładnięcia lękiem, ów lęk wzrasta.

> Ośmieszać lęków; gdyż może się zdarzyć, że dziecko poczuje się jeszcze bardziej

niepewnie, a przez to jeszcze bardziej skłonne do lęku.

▲Co można uczynić:

> Kiedy lęk jest łagodny, to znaczy sytuacja wywołująca go nie jest poważna, można się

uciec do:

- przykładów - inne dzieci, rzeczywiste czy wyimaginowane (najlepiej jednak - o ile to

możliwe - znane i lubiane przez nasze dziecko), w podobnej sytuacji nie odczuwają lęku,

a czasami nawet zaczynają się z niej śmiać;

- przekonywania - trzeba przy tym używać słów bliskich i zrozumiałych dla dziecka

(można się odwołać do odpowiednich przykładów).

> Kiedy lęk jest poważny, należy się zwrócić o pomoc do dobrego specjalisty, który

opanował technikę Wolpego znaną jako „systematyczne odczulanie". Technika ta polega

na tym, że poprzez stopniowe zbliżanie się w WYOBRAŹNI dziecka do przedmiotu,

który napełnia je lękiem, stopniowo zmniejsza się poziom napięcia emocjonalnego, aż do

momentu, gdy lęk zupełnie zniknie.

ROZDZIAŁ DRUGI

Lekceważenie pierwszych lat

Jest bardzo mały, niczego się nie dowie

- Nie mów tego, dziecko tu jest.

- Ależ w tym wieku niczego nie zrozumie. Nie przejmuj się nim.

Nie chodzi tu o możliwość obudzenia dziecka, kiedy pierwsze zdanie powiedział ojciec,

a drugie matka lub na odwrót. Przeanalizujmy wydarzenie. Żona, na przykład, krzyczy,

wrzeszczy, przeklina i gestykuluje. Mąż, aby uciąć kłótnię, zasłania się obecnością małego

dziecka. Jest przekonany, że to pomoże, że to prosty środek na wyjście z impasu. Nie

będziemy się nad tym rozwodzić. Druga wypowiedź jednak pozwala zastanowić się nad tym,

co istotne: dziecko jest małe, więc niemożliwe, żeby coś zrozumiało. Przykładowa żona jest

tego pewna i dlatego krzyczy z furią i bezwstydnie się kłóci w obecności małego dziecka.

Dla niej istnieje jedynie współmałżonek. Dziecko jest jak lalka. Nie liczy się, ponieważ nie

rozumie. Zanim przejdę do dalszych rozważań, chcę uprzedzić wszystkich rodziców, którzy

myślą, że w pierwszych latach życia ich dziecko niczego nie rozumie, iż są w błędzie. Błąd

ten jest, co prawda, bardzo rozpowszechniony, ale nie oznacza to, że przestaje być poważnym

błędem popełnianym przez rodziców.

Przypomnę im zatem, że:

> Dziecko już w łonie matki odczuwa wibracje i wrażenia.

> Od chwili narodzin zmysły dziecka chłoną absolutnie wszystko, co dzieje się w

jego

otoczeniu.

> Z każdym dniem dziecko staje się „odbiornikiem" coraz bardziej wyczulonym na różnej

jakości wrażenia.

> Pierwszym receptorem odbierającym wrażenia, jest skóra dziecka; z upływem czasu

również wzrok i słuch nabierają znaczenia; do tego stopnia, że ton głosu rodziców gra

funda mentalną rolą w rozwoju uczuciowym dziecka, jak twierdzi dr Julien Cohen,

„Jednym z najważniejszych elementów w budowaniu przyszłej osobowości jest matczyny

głos: jego delikatność, czułość, wyrażona w nim miłość, zrozumienie, brak agresji i, nieco

później, logiczne lub irracjonalne rozumowanie, wszyst ko to pozostaje w świadomości

noworodka” .

Wyjaśnienie: choć największe znaczenie w chwili, gdy mówimy do dziecka, ma ton głosu, to

należy wziąć pod uwagę również jego natężenie i barwę - głos stanowi jedną całość. Z drugiej

strony, kiedy dr Cohen pisze o matczynym głosie, to ma na myśli osobę dorosłą, która spędza

najwięcej czasu z dzieckiem. Zazwyczaj jest to matka, co jednak nie wyklucza innych osób.

> Dziecko jest doskonałym obserwatorem i wychwytuje nawet najdrobniejsze szczegóły:

ruchy ciała, gesty rąk czy mimikę.

Podsumowując, trzeba stwierdzić, że nawet bardzo małe dziecko rozumie wszystko.

Oczywiście na swój sposób. Ale, na Boga, na pewno nie można go traktować jak

oddychającej lalki! To istota rozumna; wszystko, co widzi i słyszy (wzrok i słuch to u niego

zmysły uprzywilejowane), wywiera wpływ na jego rozwój intelektualny i uczuciowy.

Na płaszczyźnie uczuciowej często odmawia się dziecku bycia osobą. Jeśli bierze się pod

uwagę jedynie jego potrzeby biologiczne, przestaje ono być osobą integrującą życie rodzinne.

Brak kontaktu (poza posiłkami i zmianą pieluch) pozbawia dziecko rodzicielskiej bliskości,

tak niezbędnej w tym okresie.

Pozbawienie dziecka czułości, bliskości, świadomości bycia kimś bardzo ważnym jest

zjawiskiem negatywnym i napawającym smutkiem. Postępowanie takie wyklucza akceptację

dziecka jako istoty rozumnej i pojmującej. Przytaczając słowa dr. Juliena Cohena, możemy

powiedzieć, że taka sytuacja upośledza przywiązanie uczucio we, niezwykle ważne w

pierwszych miesiącach życia dziecka. Przywiązanie to „umożliwia dziecku bycie uważnym,

otwarcie na świat zewnętrzny, rozbudzenie ciekawości, które stoją u początków jego

późniejszych intelektualnych postaw i struktur umysłowych".

Nie mniej zgubne są również działania podejmowane niejako pomimo dziecka (dziecko jest

obecne, lecz rodzicom wydaje się, że ono niczego nie rozumie i nie widzi).

Krzyki, sprzeczki, przekleństwa, złe maniery, grymasy zniekształcające twarz, wymachiwanie

rękami, kuksańce, groźby, wszelkiego typu piski i przemoc mogą wywołać u dziecka strach,

uczucie bezradności, podejrzliwość... z jednej strony. Z drugiej, nie zapominajmy o

promieniującej potędze naśladowania: twoje dziecko będzie naśladować wszystko, co

powiesz czy zrobisz. Nie dziwmy się zatem, jeśli dziecko będzie później zachowywało się

agresywnie, zgryźliwie, porywczo. To z pewnością my byliśmy lustrem, w którym nasze

dziecko się przeglądało.

Rodzice, myśląc, że dziecko niczego nie rozumie, wyrządzają wielką krzywdę jego

uczuciowości. Wyrządzają też ogromną szkodę umysłowości dziecka.

W wymiarze intelektualnym dziecko, które uważane jest za niezdolne do zrozumienia

czegokolwiek, traci wiele możliwości rozwoju. Za ilustrację niech posłużą słowa Glenna

Domana: „Mózg - albo go używaj, albo go wyrzuć (...). Mózg jest jedynym pojemnikiem,

który charakteryzuje się tym, że im więcej doń wrzucisz, tym więcej on pomieści” .

Trzeba w tym miejscu uściślić, że jeśli mózgu niczym nie „karmimy", to on się kurczy. Jeżeli

myślisz, rodzicu, że twoje dziecko nie jest zdolne, by cokolwiek zrozumieć, to pozbawiasz je

możliwości rozwijania intelektu.

Zapamiętajmy, że dziecko staje się tym inteligentniejsze, im więcej możliwości

bycia

inteligentnym mu dajemy. Reguła ta sprawdza się tym bardziej, im młodsze jest dziecko.

Rodzice, którzy myślą, że ich dziecko, niezależnie od tego, czy jednodniowe, miesięczne,

roczne czy dwuletnie (a może jeszcze starsze - cóż za potworność!), jest tylko monadą, która

je, płacze, śpi i nie przejawia żadnych innych umiejętności do momentu, aż podrośnie, niech

zaczną żałować swojej bezbrzeżnej głupoty.

Glenn Doman, dyrektor filadelfijskiego Instytutu Doskonalenia Ludzkich Możliwości,

wypowiada się na ten temat bardzo jasno: „Łatwiej jest uczyć dziecko trzyletnie aniżeli

czteroletnie. Łatwiej jest uczyć dziecko dwuletnie aniżeli trzyletnie. Łatwiej uczyć dziecko

roczne niż dwuletnie. I, oczywiście, łatwiej jest uczyć dziecko sześciomiesięczne aniżeli

dziecko roczne (...). Im młodszy jest człowiek, tym łatwiej zapamiętuje wydarzenia".

Fakty mówią same za siebie, uświadamiają nam, że jesteśmy w błędzie.

A mylą się nie tylko rodzice, ale i wielu wychowawców i nauczycieli, a przede wszystkim

mylą się decydenci systemu edukacyjnego, którzy uważają lata studiów uniwersyteckich za

punkt docelowy, a szkołę jedynie za etap przejściowy.

Profesor wyższej uczelni (nie mam nic przeciwko nim) to osobna kategoria społeczna, to

wysoki stopień w hierarchii społecznej. Nauczyciel w szkole podstawowej to ledwie człowiek

z dyplomem licencjata. To osoba, która spędza czas z dziećmi, radzi sobie jak może,

jest dla

nich ojcem, matką, babcią, sędzią, policjantem, adwokatem, prokuratorem, pielęgniarką...

i - na dodatek - nauczycielem.

Chcę tu zaapelować o wprowadzenie zmian w podejściu do nauki w szkole podstawowej:

kluczem - bazą dla dalszej edukacji - są pierwsze - nie ostatnie! - lata nauczania. Jak

długo będziemy powielać ten rozpowszechniony błąd?

Na cóż tylu ministrów i wiceministrów, na co reforma i reforma reformy, po co tyle

specjalności i umiejętności, skoro piramida ważności jest w dalszym ciągu odwrócona?

Nadeszła pora, aby odwrócić hierarchię. Trzeba się jednak spieszyć!

Trzeba sumiennie formować wychowawców dzieci. Trzeba płacić im tak samo, jak

ludziom na najwyższych stanowiskach. Trzeba jednocześnie wymagać od nich jak

najwięcej. Od tego należy zacząć, aby odwrócić tę piramidę ważności.

Przypomnijmy, że psychologowie przyjmują, iż u dziecka w wieku mniej więcej czterech lat

inteligencja jest rozwinięta w pięćdziesięciu procentach i że w okresie młodości jej rozwój

dopełnia się.

Bądźmy ostrożni, nie należy mylić inteligencji z wiedzą! Inteligencję należy rozumieć jako

zestaw podstawowych umiejętności potrzebnych do uczenia się. Z kolei wiedza jest zbiorem

wiadomości, jakie dziecko posiada.

Na koniec chcę przywołać wiadomość, opublikowaną w dzienniku „El Mundo", która

pozwoliła mi stwierdzić, że nieświadomość faktu, iż małe dziecko wszystko rozumie, jest tak

powszechna, że prowadzi do niesprawiedliwych wyroków sądowych.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: